به گزارش اصفهان شرق؛ ماه مبارک رمضان که از راه می رسد گوشه گوشه کشورمان حال و هوای معنوی خاصی پیدا می کند و  مردمان با ایمان ایرانی هرکدام به گونه ای به استقبال این ماه مبارک می روند.

در این ماه برنامه‌های جاری و روزمره مردم نیز تحت تاثیر آداب معنوی تغییر می‌کند و گویی نگاه انسان‌ها به یکدیگر و اتفاقات روزمره ملایم‌تر می‌شود.

همانند بسیاری از دیگر شهرهای کشور مردم اصفهان نیز پیش از ماه مبارک رمضان با خانه‌ تکانی مساجد و تهیه مایحتاج ماه رمضان به پیشواز این ماه مبارک می‌روند.

برگزاری جلسات دعا و مناجات تا پاسی از شب، شب زنده‌داری تا سحر، سنت خوردن سحری و بیداری پیش از سحر برای مناجات، برگزاری جلسات مختلف قرائت قرآن در مساجد و حسینیه‌های اصفهان از سنت‌های مهم اصفهانی‌ها در ماه میهمانی خداست که در کنار آداب صله‌رحم و سنت افطاری دادن جایگاه خاصی دارد.

در گذشته در جای جای استان اصفهان نیز آداب و سوم خاصی برای این ماه وجود داشته است اما به مرور زمان این رسوم در بیشتر نقاط استان دیگر اجرا نمی‌شود.

به طور مثال شیوه‌های مختلف و سنتی بیدار کردن مردم برای سحری خوردن همچون استفاده از نقاره، طبل و شیپور، صدای توپ و سحری خوانی بر بام منازل با وجود تکنولوژِ‌ی‌های امروزی دیگر کاربردی ندارد اما در برخی محلات اصفهان همچنان سنت بیدار کردن همسایه‌ها برای سحری با کوبیدن بر درب خانه انجام می‌شود.

رتبه نخست خیران کشور به اصفهان اختصاص دارد

مهم‌ترین سنت پسندیده اصفهانی‌ها در این ماه، کمک به فقرا و نیازمندان به ویژه کمک به آزادی زندانیان است به گونه‌ای که اصفهان رتبه نخست خیران در امور مختلف را به خود اختصاص داده است.

در طول سه سال گذشته با توجه به ظرفیت خوب خیران اصفهانی در آزادسازی زندانیان در این ماه مبارک، صدا و سیمای اصفهان نیز هر روز در برنامه‌ای تحت عنوان «یک شهر، یک ضیافت» به معرفی زندانیان جرائم غیرعمد می‌پردازد و به طور معمول تا پایان برنامه وجه موردنیاز یا بخش زیادی از آن برای آزادسازی زندانیانی که برخی برای وجوه بسیار کم سالهاست که در قفس زندان به سر می‌برند، تامین می‌شود.

برگزاری سفره کرامت امام حسن (ع) برای بیست و پنجمین سال

در روز ۱۵ رمضان که مصادف با میلاد امام حسن (ع) است بسیاری از نانوایی‌های اصفهان مطابق رسم موسوم به سفره کرم امام حسن (ع) به ارائه نان رایگان به عموم مردم می‌پردازند که امسال بیست و پنجمین سالی است که این سنت در اصفهان برگزار می‌شود.

در این طرح واحدهای سیّاری به صورت موتوری و ماشینی بین افراد نیازمند و مراکزی از جمله بیمارستان‌ها، مراکز بهزیستی و زندان‌ها نیز نان توزیع می کنند.

 

در حال حاضر دیگر رسوم شهر اصفهانی برای ماه رمضان تقریبا مشابه دیگر شهرهای کشور است اما در شهرستان کاشان، آران و بیدگل و شرق اصفهان هنوز رسوم کهن و قدیمی جایگاه خود را از دست نداده است که از مهم ترین این رسوم هومبابایی و نخل‌گردانی است.

رسم «هومبابائی» که از شب اول ماه رمضان آغاز و تا شب پانزدهم ادامه دارد در بسيارى از شهرهاى استان از جمله كاشان از جمله نیاسر توسط کودکان برگزار و بچه‌ ها و جوان‌ها در دسته‌ هاى مختلف ۴ تا ۲۰ نفره به هومبابائى می روند.

برگزاری رسم هومبابائی در نیاسر کاشان

در این ارتباط فهیمه زرگر کارشناس ثبت آثار میراث‌فرهنگی اصفهان در گفتگو با مهر می گوید: این رسم که آیین انفاق در شبهای ماه مبارک رمضان تعبیر می‌شود در شب ۱۵ ماه رمضان به شکل جدی‌تری برگزاری می‌شود.

وی با بیان اینکه به طور معمول پس از افطار با بانگ صلوات کودکان یکدیگر را برای جمع شدن به دورهم و انجام این رسم خبر می کنند، افزود: انجام این رسم که توسط کودکان در دسته‌های مختلف انجام می‌شود با اشعار خاصی همراه است.

زرگر بیان داشت: از میان کودکانی که برای انجام این رسم گرد هم می‌آیند یک نفر به عنوان صندوق‌دار و دیگری میان‌‌دار انتخاب می شود.

وی با اشاره به اینکه به طور معمول اشعاری در مدح امیرالمومنین (ع) و گاه سوره شمس در زمان اجرای این رسم توسط میاندار خوانده می شود، ابراز داشت: این شخص اشعار متنوعی را می خواند و دیگر کودکان در جواب هر مصرع کلمه هوربابا و هومبابا را به زبان می آورند و مردم نیز به این کودکان انفاق می‌کنند.

کارشناس ثبت آثار میراث‌ فرهنگی اصفهان آیین نخل گردانی را از دیگر آداب به جا مانده در کاشان دانست که در شب ۲۱ ماه رمضان و در تقارن شب قدر و شهادت مولای متقیان برگزار می‌شود و اظهار داشت: در این رسم مردم نیاسر نخل عزا را از محله سرکمر به محله تالار می‌برند و در مسجد این محل به عزاداری می‌پردازند.

وی اضافه کرد: سپس بار دیگر این نخل را به محله نو برده و در این مکان عزاداری می‌کنند و بدین شکل با گرداندن نخل عزا در محلات مختلف در این شب به عزاداری برای حضرت علی (ع) می‌پردازند.

زرگر بیان داشت: ممکن است در برخی روستاهای اصفهان هنوز سنت های خاصی برای ماه مبارک رمضان وجود داشته باشد اما برخلاف رسوم عزاداری‌ در این موارد کمتر تحقیقی انجام شده و بر این اساس اطلاعات کاملا دقیقی در این ارتباط و درباره رسوم ویژه، خاص و متفاوت از دیگر نقاط کشور در دسترس نیست.

همچنین تراب زاده کارشناس مردم شناسی میراث فرهنگی در گفتگو با مهر با بیان اینکه از میان شهرهای استان کاشی‌ها به دلیل بافت سنتی و تاریخی خود بیش از دیگر نقاط استان آداب خود را حفظ کرده‌اند، اضافه کرد: بنا بر شنیده‌ها همچنين در كاشان رسم بود كه شب ۲۷ ماه رمضان، زنان تازه عروس را براى سفيد بخت شدن به مسجد میبردند و سعى داشتند عروس را در صف اول جماعت جاى دهند.

خانواده عروس پس از خواندن نماز مغرب و عشا، مقدارى شيرينى يا خرما بين نمازگزاران تقسيم میكردند و معتقد بودند كه بين زن و شوهر هرگز جدايى نمی افتد و هميشه در صلح و صفا به سر خواهند برد.

آداب شرق اصفهان در ماه مبارک رمضان

همچنین مردم شرق اصفهان نیز هنوز سنت های قدیمی خود در ارتباط با ماه مبارک رمضان را حفظ کرده‌اند و افطاری برای نوعروس و پختن نان جو و پخش در مساجد از جمله این رسوم است که همچنان در این ماه برگزار می‌شود.

غذاهای خاص ماه مبارک رمضان

پختن غذاهای خاص اصفهان در ماه مبارک رمضان رونق خاصی به خود می‌گیرد و برخی از اصفهانی‌ها با پخت بریانی، شله بریان زیره، کله جوش، ماش و قمری، گوشت و لوبیا و نیز حلیم بادمجان، خورش ماست، شله زرد و آشی موسوم به شله قلم‌کار از ماه رمضان استقبال ویژه می‌کنند که برخی از این غذاها در سراسر اصفهان نیز توسط فروشگاه‌هایی خاص پخت و به فروش می‌رسد.

در گذشته در بعضى نواحى استان غذاهايى ويژه ماه رمضان وجود داشته است؛ به طور مثال در قمصر كاشان شولى، در شهر كاشان ديزى تنورى، در نشلج كاشان خورش چغندر مخصوص سحر و افطار بوده است.

شبهای قدر و عزاداری در استان اصفهان

در سرتاسر استان شب‌های قدر با شورخاصی برگزار می‌شود و کمتر خانواده اصفهانی است که برای گذراندن شب‌‌های قدر در امامزادگان یا مساجد اصفهان حضور پیدا نکند.

همچنین در ایام عزاداری‌های ماه مبارک رمضان سرتاسر شهرهای استان سیاه پوش می‌شود؛ در اين شب‌ها مردم اصفهان همانند دیگر نقاط ایران تا به سحر به دعا و نيايش می‌پردازند و در تمام مساجد و حسينيه‌ هاى استان در سوگ مولاى متقیان نوحه‌ سرايى و عزادارى برپا می شود.

 

پس از مراسم احیای شب قدر در برخی مساجد و امامزاده‌ها به ویژه در روستاها، سحری در میان عزاداران تقسیم می‌شود.

شب عید فطر نیز در اصفهان حال و هوای خاصی دارد، در این شب اغلب مردم که اندوه گذشت ماه مبارک رمضان و شادی عید فطر را همزمان در دل دارند، همانند شبهای رمضان تا سحر به دعا و نیایش و اعمال وداع با این ماه می‌پردازند و در روز عید فطر نیز همگام با یکدیگر برای شرکت در  نماز عید فطر که در میدان های مهم و برخی مساجد اصفهان برگزار می‌شوند، حضور پیدا می‌کنند.

منبع: مهر