به گزارش اصفهان شرق، واژه‌ی ترکیبی «جمهوری اسلامی» برای نخستین‌بار در ۲۲ مهرماه ۱۳۵۷ در مصاحبه امام(ره) با خبرنگار «فیگارو» مطرح شد و تا آن زمان در سخنان و نوشته‌های ایشان چنین بحثی مطرح نشده بود. امام خمینی(ره) در بدو ورود به فرانسه، در پاسخ به این که «عمل شما دارای چه جهتی است و چه رژیمی را می‌خواهید جانشین رژیم شاه کنید؟» برای نخستین بار نوع حکومت اسلامی را «جمهوری اسلامی» معرفی کردند.(1)

این موضوع، منشأ سؤالات متعددی درباره‌ی معنای جمهوری اسلامی، نقش مردم در آن، مقایسه آن با حکومت‌های اسلامی از قبیل عربستان و لیبی، مقایسه آن با دیگر جمهوری‌های دنیا از قبیل جمهوری‌های سوسیالیستی و جمهوری دموکراتیک، نحوه فعالیت احزاب سیاسی چپ، نقش روحانیون و علمای مذهبی در جمهوری اسلامی، نقش امام خمینی(ره) و جایگاه ایشان در کادر رهبری، مقایسه قانون اساسی آن با قانون اساسی مشروطه، میزان آزادی‌های مردم و رابطه آن با دیگر کشورهای جهان شد.

امام در 14 آبان 57 در مصاحبه با رادیو تلویزیون هلند ابعادی از رژیم مورد نظر خود را ترسیم نموده و فرمودند: «رژیمی که به جای رژیم ظالمانه‌ی شاه خواهد نشست، رژیم عادلانه‌ای است که شبیه آن رژیم در دموکراسی غرب نیست و پیدا نخواهد شد. ممکن است دموکراسی مطلوب ما با دموکراسی‌هایی که در غرب هست مشابه باشد، اما آن دموکراسی‌ای که ما می‌خواهیم به وجود آوریم، در غرب وجود ندارد. دموکراسی اسلام، کامل‌تر از دموکراسی غرب است.»(2)

ایشان در پاسخ به خبرنگار فاینشنال تایمز انگلیس که پرسید «دنیای غرب، شناخت صحیحی از حکومت اسلامی شما ندارد» فرمودند: «ما خواستار جمهوری اسلامی می‌باشیم. «جمهوری»، فرم و شکل حکومت را تشکیل می‌دهد و «اسلامی»، محتوای آن فرم، که قوانین الهی است.» امام هم‌چنین در این مصاحبه تأکید کردند: «من جمهوری اسلامی را به آراء عمومی می‌گذارم.»(3)

در جای دیگر نیز حضرت امام در مصاحبه با شبکه تلویزیونی سی‌بی‌اس آمریکا در پاسخ به این سؤال که «دولت پیشنهادی شما چگونه خواهد بود و چه کسی آن را اداره خواهد کرد؟» این‌گونه پاسخ دادند: «راجع به چگونگی دولت و رژیم، پیشنهاد ما جمهوری اسلامی است و چون ملت، ملت مسلم است و ما را هم خدمتگزار خود می‌داند، از این جهت حدس می‌زنم به پیشنهاد ما رأی دهد. ما از طریق رفراندم با ملت یک جمهوری اسلامی تشکیل می‌دهیم و اما شخص، این تابع آراء مردم است و الآن شخص معینی در نظر نیست.» (4)

حضرت امام در اکثر مصاحبه‌های خود پیش از پیروزی انقلاب اسلامی که در فرانسه انجام می‌شد، بر جمهوریت و اسلامیت نظام تأکید می‌نمودند و همواره حکومت اسلامی را با مشارکت مردم توأمان می‌دانستند. برهمین اساس ایشان حتی پس از پیروزی انقلاب نیز بر جمهوری اسلامی، نه یک کلمه بیش و نه یک کلمه کم، به عنوان شکل و ماهیت نظام تأکید داشتند. این موضع‌گیری امام در حالی صورت گرفته بود که گروه‌هایی سعی در جهت‌دهی به افکار عمومی با معرفی «جمهوری بوروکراتیک» و مانند آن را داشتند که با واکنش جدی امام مواجه گردید.

مدل جمهوری اسلامی که برخاسته از هوشیاری و درایت امام خمینی بود نشان داد بر خلاف تصور مرسوم که دین را مقوله‌ای متعلق به جهان سنت دانسته و آن را فاقد توانایی بازتولید فرهنگی- سیاسی در دوران مدرن می‌دانند، بر عکس، می‌تواند در قالب و اشکال جدید حکومت و با توجه به مقتضیات جدید جهان، خود را بازتولید کند. اتفاقا همین قابلیت به‌روز شدن و بازتولید محتوای این مدل، آژیر خطر بلوک شرق و غرب را به صدا درآورده و آنها را نسبت به چگونگی مواجهه با جمهوری اسلامی به فکر وا داشته است. در همین رابطه، امام(ره) در بخش‌هایی از مصاحبه‌های خود با رسانه‌های غربی خاطرنشان کرده بودند: «با قیام انقلابی ملت، شاه خواهد رفت و حکومت دموکراسی و جمهوری اسلامی برقرار می‌شود. در این جمهوری، یک مجلس ملی مرکب از منتخبین واقعی مردم، امور مملکت را اداره خواهند کرد. حقوق مردم خصوصا اقلیت‌های مذهبی، محترم بوده و رعایت خواهد شد و با احترام متقابل نسبت به کشورهای خارجی عمل می‌شود؛ نه به کسی ظلم می‌کنیم و نه زیر بار ظلم می‌رویم.»(5) ایشان همچنین در خصوص حضور آمریکایی‌ها و شوروی‌ها و نفوذ آنها در کشور به خبرنگار تلویزیون D.R.A آلمان گفتند: «آمریکایی‌هایی که به ضرر ما در ایران هستند، آنها را تحمل نخواهیم کرد. اما کسانی که به ضرر ما نیستند، مثل سایر خارجی‌ها در آنجا زندگی خواهند کرد. ما از نفوذ شوروی به هیچ وجه باکی نداریم و نمی‌ترسیم، زیرا جامعه‌ی ما اجازه‌ی چنین نفوذی را به آنان نمی‌دهد.»(6)

به طور کلی می‌توان گفت که علت اصلی مخالفت و دشمنی نظام سلطه با ایران در هویت اصلی آن یعنی مجموع «جمهوریت» و «اسلامیت» آن است و مسائلی مانند پرونده هسته‌ای ایران، موضوعات حقوق بشری و امثالهم تنها بهانه‌هایی است برای دشمنی با ایران که هدف غایی آن دشمنی با مدل روح الله خمینی است.

1. (صحیفه نور، جلد 2، صفحه 36)

2. (صحیفه نور، جلد 3، صفحه 13)

3. (صحیفه نور، جلد 4، صفحه 157)

4. (صحیفه نور، جلد 3، صفحه 33)

5. (صحیفه نور، جلد 2، صفحه 256)

6. (صحیفه نور، جلد 3، صفحه 73)

دانا