رئیس انجمن حمایت از کشاورزان اصفهان:
از مشکلات کشاورزان شرق اصفهان تا عزمی ملی برای نجات زاینده‌رود
رئیس انجمن حمایت از کشاورزان اصفهان گفت: مقابله به مثل با اقدامات مردم و مسئولان استان همجوار درست نیست اما احقاق حق مردم اصفهان، محیط زیست، کشاورزان و نجات زاینده‌رود کمی شجاعت و جسارت مسئولان استان ما را می‌طلبد.
به گزارش اصفهان شرق ، حسین محمدرضائی رئیس انجمن حمایت از کشاورزان اصفهان در بازدید از دفتر نمایندگی خبرگزاری بین‌المللی تسنیم در استان اصفهان به مطالبی پیرامون مشکلات حوضه آبریز زاینده رود و به ویژه وضع معیشتی سخت و طاقت فرسای کشاورزان شرق اصفهان با خبرنگاران این خبرگزاری به گفت‌وگو پرداخت.
وی که همواره یکی از منتقدان مشکل آب اصفهان به شمار می‌رفته، در سالهای گذشته نسبت به این مسئله انتقاد کرده است و با حضور در خبرگزاری تسنیم، پیرامون این مشکلات سخن گفت.
اجازه دهید از مشکل آب اصفهان و تونل بهشت‌آباد شروع کنیم؛ نظر شما درباره توقف این طرح چیست؟
محمدرضایی: طرح تونل بهشت آباد طرحی است که بیش 12 سال کار تحقیقاتی بر روی آن انجام گرفته و در این مدت 250 میلیارد ریال هزینه دربرداشته اما متأسفانه با فشارهای مسئولان استان چهارمحال و بختیاری، این طرح بزرگ یک شبه از تونل به لوله تبدیل شد و ما به شدت مخالف اجرای طرح بهشت آباد با لوله هستیم چون انتقال آب با لوله مشکلات خاص خود را دارد.
تونل بهشت آباد مصوبه هیات دولت را در سه دوره سفر های استانی به اصفهان را دارد، طی سفر مقام معظم رهبری در سال 80 به اصفهان برای عملیاتی شده این طرح تاکید شده است، برای اجرای این تونل بوجه مصوب شده ولی همه اینها نادیده گرفته شد.
“مشکلات آزادسازی مسیر عبور لوله”
یکی از این مشکلات آزادسازی مسیر عبور لوله است که باید به طول حدود 70 کیلومتر وعرض 50 متر در دو استان اصفهان و چهارمحال آزادسازی شود، آزادسازی این مسیر با مخالفت‌های مردمی همراه خواهد بوده، من فکر می‌کنم مردم چهارمحال و بختیاری هم به همین راحتی زیربار نمی‌روند که این مسیر از زمین‌های آنان عبور کند هرچند هزینه آزادسازی آن را دریافت می‌کنند اما به هرحال اجازه گرفتن از افرادی که زمینشان وضع خوبی و موقعیت خوبی دارد بسیار سخت است، و یا با امتیاز برداشت آب از این خط لوله اجازه عبور خواهند داد.
از دیگر اشکالات اجرای طرح بهشت آباد با لوله وجود پستی و بلندی‌های مسیر طرح است چون خط لوله باید از روی زمین عبور داده شود اجباراً باید از کوه ها و تپه ها که ارتفاع برخی از آنها ها به 600 متر ازسطح دریاچه بهشت آباد که قرار است با احداث سد از آن استفاده شود می‌رسد، بنابراین آب باید به وسیله پمپ های بسیار قوی آن هم در طول مسیر چندین بار توسط ایستگاه های مخصوص پمپاژ شود تا با طی کردن این مسیر به اصفهان برسد، و احتمال اینکه با حوادث طبیعی مانند زلزله، سیل و نشست زمین آسیب ببیند زیاد است، اما وقتی این طرح با حفر تونل اجرا شود دیگر نیازی به آزادسازی مسیر انتقال آب نیست و نیازی هم به پمپاژ آب در طول مسیر نخواهد بود و آب بصورت ثقلی مسیر خود را طی خواهد کرد.
به علاوه هزینه انتقال آب با تونل یک هجدهم هزینه آن با لوله است یعنی انتقال آب با لوله 18 برابر بیشتر از انتقال آب با تونل است، چون به ایستگاه های پمپاژ آب نیاز دارد تا بتواند مسیر را برای رسیدن به اصفهان طی کند اما با تونل نیازی به پمپاژ نیست.
“مشکلات موجود برای پمپاژ آب در لوله به طرف اصفهان”
وقتی انتقال آب با لوله باشد باید مسیری را از روی زمین و با توجه به ارتفاعات موجود در آن طی کند اما با تونل آب از دل کوه منتقل می‌شود و مسیر از درون زمین به گونه‌‌ای طراحی می‌شود که با ایجاد شیب متناسب با مسیر آب به راحتی منتقل می‌شود و دیگر نیازی به پمپاژ آن نیست اما متأسفانه مسئولان و نمایندگان مردم چهارمحال و بختیاری در مجلس شورای اسلامی برای جلوگیری از انتقال آب با تونل به شدت پافشاری می‌کنند.
به نظر شما دلیل این پافشاری دیدگاهی است که مردم در این زمینه دارند؟ شاید نباید فقط بر دیدگاه و خواسته مردم استان همجوار تأکید کرد.
محمدرضایی: این مشکلی است که مسئولان استان چهارمحل و بختیاری ایجاد و مردم را درگیر آن کرده‌اند، درحالی که دیدگاه بختیاری‌های مقیم اصفهان که بیش از 800 هزار نفر هستند چیزی غیر از این است. این افراد مدتی پیش در پی کسب مجوزی از فرمانداری و استانداری اصفهان برای برگزاری همایشی بودند که در حمایت از احداث تونل بهشت آباد و نه لوله بود، اما متأسفانه مسئولان ما موافقت نکردند و هنوز هم خبری نیست!
در استان چهارمحال و بختیاری نمایندگان مجلس، مردم را برای تجمع دعوت می‌کند ولی متأسفانه در استان ما تجمع خودجوش مردم را سرکوب می‌شود.
به نظر شما چرا مردم چهارمحل و بختیاری اجازه نمی‌دهند طرح بهشت آباد با تونل اجرا شود؟
محمدرضایی: مردم استان همجوار اطلاع درستی از این موضوع ندارند، این مسئولان استان چهارمحال و بختیاری هستند که مردم را به صحنه می‌کشانند، درست برعکس ما اصفهانی ها؛ البته مقابله به مثل به آن صورت درست نیست، اما برای احقاق حق مردم، محیط زیست، کشاورزان و نجات زاینده رود کمی شجاعت و جسارت مسئولان ما را می‌طلبد.
چرا مسئولان استان همجوار مخالف اجرای بهشت آباد با تونل هستند و توجیه آنان برای انتقال آب با لوله چیست؟
محمدرضایی: آنها می‌گویند با احداث تونل ممکن است تعدادی از چشمه‌های آب زیرزمینی‌شان خشک شود، و این موضوع هم از اتفاقی که در تونل سوم افتاد نشأت می‌گیرد، حدود 8 یا 10 سال پیش در حفر تونل سوم کوهرنگ به یکی از چشمه‌های آب زیرزمینی در برخورد کردند که دبی آب آن هزار لیتر درثانیه بود، و وقتی به این قسمت رسیدند تونل را آب فرا گرفت و تونل سوم پر از گل و لای شد، این مشکل کار حفر تونل را 2 سال عقب انداخت، چون تخلیه آب و گل و لای از تونل زمان‌بر بود، بر اثر این اتفاق سه چشمه آب آن منطقه خشک شد، اما با بسته شدن مجاری ورود آب به تونل، آب دو چشمه کاملا برگشت و چشمه سوم در حال بازکشت و احیا شدن است.
“دلایل نگرانی‌های مختلف از احداث تونل بهشت‌آباد”
مسئولان استان همجوار می‌گویند اگر تونل جدید احداث شود چشمه‌های دیگر مناطق هم خشک می‌شود. در صورتی که این نگرانی بی مورد است چون که از این تونل 65 کیلومتری 56 کیلومتر آن در نقاط بدن آب های زیر زمینی و فقط 9 کیلومتر آن در بعضی نقاط آب دار می باشد که 14 درصد این طرح می باشد.
با وجود دستگاه های پیشرفته TBM که به کشور فرانسه سفارش داده شده هیچ مشکلی پیش نمی‌آید چون این دستگاه‌ها هنگام حفاری مسیر خود را آب‌بندی کرده و بعد آن را لاینیگ (بتن ریزی) می‌کنند و از این فناوری برای حفر تونل‌هایی در زیر دریاها استفاده می‌شود و نگرانی مسئولان استان همجوار بی‌مورد است.
با توجه به این اتفاق، خواسته مسئولان استان همسایه به نظر منطقی می‌رسد؟
محمدرضایی: برای اجرای طرح تونل بهشت آباد 12 سال کار کارشناسی انجام شده و مرکز پژوهش‌های مجلس هم اجرای تونل موافقت کرده است، در ضمن توسط وزارت نیرو از کارشناسان اتریشی دوباره دعوت به بازبینی این طرح کردند که بعد از کارشناسی دوباره این طرح باز جواب آنها برای حفر تونل مثبت بوده و این طرح مشکلی ایجاد نمی کند.
“مسئولان چهارمحال و بختیاری نگران افزایش برداشت آب هستند”
به نظر من یکی از دلایل مخالفت مسئولان چهارمحال و بختیاری با اجرای تونل بهشت آباد این است که شاید بیم آن دارند که اصفهانی‌ها هر بار بخواهند میزان آب بیشتری را از راه تونل برداشت کنند، کاری که با لوله امکان‌پذیر نیست، مردم ایران اصفهان را شهری برخوردار می‌دانند و فکر می‌کنند همه جای اصفهان چهارباغ و مرکز شهر است و آباد، اما اگر فقط 5 کیلومتر دورتر بیایند شاهد فاجعه بی‌آبی و فقر در این شهرستان خواهند بود.
حدود یک ماه پیش در جلسه‌ای که هیئت مدیره نظام صنفی کشاورزی اصفهان با رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان داشتیم از اعضای شورا درخواست کردیم بازدیدی از منطقه شرق اصفهان داشته باشند؛ از سوی دیگر برخی نماینده‌ها هم درحال انجام کارهای ریشه‌ای هستند اما برخی دیگر فقط سطحی و در ظاهر کار می‌کنند درحالی‌که تعداد زیادی از آرای خود را مدیون مردم شرق و مناطق پائین دست اصفهان هستند و باید به‌عنوان نماینده به رای مردم احترام گذاشته و به دنبال احقاق حق مردم بوده و با یکدیگر همدل و یکدست باشند.
“دولت تا کنون خسارتی به کشاورزان پرداخت نکرده است”
تسنیم: راهکاری که دولت برای جبران خسارت خشکسالی به کشاورزان اجرائی کرد، کارساز نبود؟
محمدرضایی: من همه جا گفته‌ام این مبلغی که دولت به ازای هر هکتار زمین به کشاورزان پرداخت می کند، خسارت نیست و دولت تاکنون هیچ خسارتی به کشاورزان پرداخت نکرده، این مبالغ که تابه‌حال پرداخت شده معیشتی است و در همه استان‌ها وجود دارد، به این معنی که مبلغی را مشخص می‌کنند تا بین خسارت‌دیده‌ها برای تأمین خورد و خوراکشان تقسیم کنند، و دارای سقف مبلغی است درحالی‌که خسارت هیچ گاه سقف ندارد، مبلغی که به کشاورزی با یک هکتار زمین پرداخت می‌شود نباید با مبلغی که به کشاورزی دیگر با 100 هکتار زمین پرداخت می‌شود یکسان باشد، اما مبالغ معیشتی که دولت به نام جبران خسارت درحال پرداخت آن به کشاورزان است سقف دارد، سال 92 سقف آن 500 هزار تومان بود، با سفر اخیر وزیر نیرو به اصفهان و جلسه وی در 19 فروردین امسال و با پیگیری استاندار اصفهان این سقف توسط وزیر نیرو اعلام شد، سقف معیشتی 3 میلیون تومان تعیین شد و افزایش 6 برابری این مبلغ را اعلام کردند، یعنی به کشاورزانی که 500 هزار تومان پرداخت می‌کردند الان باید 3 میلیون تومان بدهند و به اینهایی که بطور مثال 150 هزار تومان پرداخت می شده باید 900 هزار تومان پرداخت شود یعنی 6 برابر که اینطور نبوده و کمتر از این بوده است.
پرداخت این مبلغ هم اکنون محقق شده است؟
محمدرضایی: بله تا حدودی به عده‌ای از کشاورزان پرداخت شده است. این موضوع هم از مصوبات سال 92 بوده است که تازه محقق شده است.
“برخی مشکلات زاینده‌رود اصفهان را جدی نگرفته‌اند”
قبول دارید که برخی مسئولان هنوز نسبت به مشکلات زاینده‌رود بی‌توجه هستند؟
محمدرضایی: به قول یکی از دوستان اگر سنگی در تاریکی انداختی و صدائی شنیدی بدان به هدف زده‌ای، ماهم با بیان آن خبر به هدف زدیم که بعضی ها دردشان آمد! هنوز هم معتقدیم زاینده رود اصفهان فراموش شده است، چند وقت پیش که دولت برای احیای دریاچه ارومیه و هامون مصوباتی داشت و اقداماتی را هم آغاز کرد، هیچ اسمی از زاینده رود برده نشد! ریاست جمهور و مسئولان مربوطه کشوری هنوز فاجعه بی آبی اصفهان و عواقب آن را باور ندارند و به نامه ها و طومارهای ارسالی اهمیتی نمی دهنداستانی که بیشترین درصد مالیات را به دولت پرداخت کرده و استانی که کمترین بوجه به آن اختصاص دارد و … این حق این مردم نجیب نیست و از عواقب این نوع رفتار بترسید چون که تحمل مردم حدی دارد.
“تقسیم آب در اصفهان سابقه 3 هزار ساله دارد”
در بحث حق آبه، اصفهانی‌ها دارای سهم از آب هستند و بیان دیگر آب را خریده‌اند پس چرا مسئولان کشوری این مسئله را نادیده می‌گیرند و حق کشاورزان را از آب به آنان نمی‌دهند؟
محمدرضایی: در هیچ کجای ایران به نهرهائی که از رودخانه‌ها انشعاب می‌گیرند، مادی نمی‌گویند اما در اصفهان می‌گویند مادی، چون تعدادی از این مادی‌ها در دوره مادها حفر شده است، تقسیم آب در اصفهان بیش از 3 هزار سال قدمت دارد، مدرک دومی که برای حقآبه دار بودن مردم اصفهان از زاینده رود وجود دارد این است که اِبن رَسته در کتاب الاعلاق النفیسه خود در صدی 3 هجری یعنی 1100 سال پیش نوشته است تقسیم آب زاینده رود برابر با تقسیمی است که اردشیر بابکان نهاد، اردشیر بابکان هم مربوط به 1850 سال پیش است، کمی جلوتر که بیائیم به طومار منسوب به مرحوم شیخ بهائی می‌رسیم، بنده کپی این طومار را هم دارم.
تاریخ نگارش طومار منسوب به مرحوم شیخ بهائی 923 قمری است یعنی 500 سال پیش و منسوب به طومار شیخ بهائی است، یعنی 923 نوشته شده و 953 مرحوم شیخ بهائی به دنیا آمده است، به این معنی که طومار فعلی رونوشتی از طومار اصلی است و 30 سال قبل از بدنیا آمدن شیخ بهایی نوشته شده است و به همین دلیل می گویند منسوب به شیخ بهایی و بعضی‌ها به اشتباه و طبق عادت طومار شیخ بهائی را طومار400 سال می گویند اما در واقع و طبق تاریخ طومار 500 سال پیش نوشته شده است.
در این طومار مشخص شده است که هر بلوک چه میزان حقآبه دارد و حق آبه هر بلوک هم با تقسیم بندی خاصی مشخص شده است، ابتدا در کل آب زاینده رود به 33 سهم کلی و این 33 سهم به 275 سهم خُرد شد، و این 275 سهم دوباره به 3098 سهم جزئی تری بین قراء و مزارع تقسیم شده است.
نظام بهره‌برداری از آب رودخانه زاینده رود طبق طومار اینگونه است که در نیمی از سال به صورت آزاد و بدون‌محاسبه است، زیرا در فصول سرد، هم دبی آن در حد بالایی جریان دارد و هم نیاز به‌آبیاری محدود است. اما از روز هفتاد و پنجم نوروز (سیزدهم خرداد) به مدت 165 روزبهره‌گیری از هر قطره آب آن، طی محاسباتی که در تقسیم‌نامه مندرج است انجام گرفته و باید انجام بگیرد.
“دولت باید خسارات ناشی از خشکی رودخانه و چشمه‌ها را جبران کند”
آیا این سند آن‌قدر محکم نیست که مسئولان بتوانند با استفاده از آن حق آبه مردم اصفهان را پس بگیرند؟
محمدرضایی: محکم است اما مهم این است که مسئولان بخواهند زیربار این سند بروند، که البته برخی از آنان رفته‌اند، وزیر نیروی دولت سابق گفت ما حق آبه ها را به رسمیت شناخته‌ایم، و این یعنی پیش از آن به رسمیت نمی‌شناختند، اما این حرف هم در عمل نتیجه‌ای نداشت و تابحال در حد حرف بوده است چراکه اگر باورداشتند به آن عمل می کردند. اگر به قانون توزیع عادلانه آب مصوبه سال 1361 مجلس شورای اسلامی عمل می شود باز حال و روز زاینده رود این نبود.
ماده 44 این قانون می‌گوید اگر درصورتی که در اثر اجرای طرحهای عمرانی وصنعتی و توسعه کشاورزی و سدسازی و تأسیسات مربوطه یا در نتیجه استفاده ازمنابع آبهای سطحی و زیرزمینی در ناحیه یا منطقه ای قنوات و چاهها و یا هر نوع تأسیسات بهره برداری از منابع آب متعلق به اشخاص تملک یا خسارتی بر آن وارد شود و یا در اثر اجرای طرح های مذکور آب قنوات و چاهها و رودخانه ها و چشمه های متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی و حقابه بران نقصان یافته و یا خشک شوند دولت باید جبران خسارت کند.
کشاورزان شرق اصفهان هم اکنون برای گذران زندگی خود چه می‌کنند؟
محمدرضایی: چه بگویم، بعضی‌ها به شهرهای اطراف مهاجرت کرده‌اند و بعضی دیگر در زیر بار فشارهای زندگی، اوضاع را تحمل می‌کنند.
در شرق اصفهان حدود 300 هزار کشاورز زندگی می‌کنند که اگر بخواهیم تعداد آنان را دفترچه‌ای حساب کنیم یعنی افرادی که جهادکشاورزی آنان را به عنوان کشاورز محسوب کرده و دفترچه خدمات کشاورزی دارند تعداد آنان تنها 40 هزار نفر است. اجازه دهید برای بیان بهتر یکی از مشکلات کشاورزان این منطقه، مثالی برای شما بزنم.
مثلا من کشاورزی هستم که یک دفترچه خدمات کشاورزی دارم و چند نفر را زیرپوشش قرارداده‌ام از جمله همسر و فرزندان و کارگرانم، اما من براساس دفترچه جهادکشاورزی، یک نفر محصوب می‌شوم، مسئله‌ای که در پرداخت مبلغ معیشتی از طرف دولت به عنوان خسارت خشکسالی نادیده گرفته شده این است که فقط به یک نفر که دارای دفترچه است پرداخت می‌شود و افراد خانواده و کارگران وی در نظر گرفته نشده است.
مسئولان جهاد کشاورزی باید همان‌طور که به یک کشاورز دفترچه می‌دهند به افراد خانواده که ازدواج کرده و توسط پدر و صاحب دفترچه جدا شده و زمین بین آنها تفکیک شده دفترچه خدمات کشاورزی صادر کند که در مواقع بحران مبلغ معیشتی دولت فقط برای یک نفر محاسبه و پرداخت نشود چون کشاورزی که دفترچه دارد با زن و بچه و پسران و خانواده پسران خود بر روی زمین کشاورزی او کار می‌کنند اما مبلغ معیشتی یا به تعبیر مسئولان خسارت خشکسالی فقط به یک نفر پرداخت می‌شود که عادلانه نیست،
یا اینکه پدر و صاحب زمین کشاورزی به رحمت خدا رفته و زمین کشاورزی او به طور شرعی بین بچه‌های او تقسیم شده اما جهاد کشاورزی اقدام به تقسیم دفترچه خدمات کشاورزی آنها نمی‌کند، حال آنکه کشاورزانی هم در شرق هستند که زمین از خود ندارند و یا به عبارتی نصفه کار هستند و پیش از خشکسالی روی زمین کار می‌کردند اما چون دفترچه ندارند هیچ نوع مبلغ معیشتی به آنان تعلق نمی‌گیرد در صورتی‌که آنان هم کشاورز هستند و حق دارند از این مبالغ سهم داشته باشند.
شما در یک دوره کشاورز نمونه هم شناخته شدید، با توجه به کسب این عنوان در راستای رفع مشکلات کشاورزان اقداماتی هم انجام دادید؟
محمدرضایی: بله بنده چندین بار به عنوان کشاورز نمونه تولید کنند محصولات ارگانیک نمونه استانی و شهرستانی معرفی شدم، خیلی هم ضرر کردم چون هنوز در ایران استفاده از محصولات ارگانیک جا نیفتاده است.
در همان دوران بود که دیداری با مقام معظم رهبری داشتیم در روز جهاد کشاورزی، نامه‌ای هم خدمت ایشان دادیم که با همان مضمون بود از جمله مشکلات زاینده رود، شبکه تلویزیونی کشاورزان و بیمه تأمین اجتماعی، موضوع بیمه را از طریق وزیررفاه و تأمین اجتماعی وقت و مسئولان استانی پیگیری کردیم و به اینجا رسید که انجمن حمایت از کشاورزان اصفهان از سال 87 کشاورزان استان را به سازمان تأمین اجتماعی معرفی کرد درحالی که از سال 1348 طبق قانون کارگران کشاورزی باید بیمه می‌شدند اما یک کشاورز معمولی به دلیل نداشتن مجوز نمی‌‌توانست این بیمه را داشته باشد.
این معرفی کشاورزان دارای دفترچه به سازمان تأمین اجتماعی هم معضلاتی داشت، این کشاورزان فقط می‌توانستند کارگران خود را بیمه کنند و خودشان مشمول این بیمه نمی‌شدند، پس تنها راهی که برای این افراد باقی می‌ماند این بود که برخی کشاورزان که کارگر دائمی نداشتند و یا دفترچه داشتند اما در شغل دیگری فعالیت می‌کردند، تعدادی از دیگر کشاورزان را زیرپوشش گرفتند و از این طریق بیمه کردند.
در حال حاضر همه کشاورزان اصفهان بیمه هستند؟
محمدرضایی: نخیر فقط تعدادی از آنان از مزایای بیمه تأمین اجتماعی که آنهم با همکاری انجمن حمایت از کشاورزان اصفهان امکان پذیر شد بهره‌مند شوند. و بعد معرفی کشاورزان را به بیمه تامین اجتماعی به جهاد کشاورزی واگذار کردیم.
شما بگویید کشاورزی که سرمایه‌اش زمینی خشک و بی‌محصول است آیا می‌تواند بطور میانگین با یک میلیون تومان هزینه معیشتی که دولت به نام خسارت خشکسالی آنهم برای یک دوره عدم کشت که به او می‌دهد زندگی خود را اداره کند؟! مگر این مبلغ ناچیز تا کی دوام می‌آورد؟ آیا می‌تواند هزینه جهیزیه دخترش را با آن تأمین کند یا پسرش را داماد کند؟! وقتی این پول ناچیز تمام شد چکار کند؟!
کشاورزانی که بیمه نیستند هم اکنون چه کار می‌کنند و چه وضعیتی دارند؟
محمدرضایی: بعضی از آنان سرمایه‌های میلیاردی دارند اما الان به دور از چشم بقیه صبح زود با وانت‌هایشان به میدان میوه و تره‌بار می‌روند در آنجا کارگری و یا با وانت خود باری جابجا کنند و مبلغی بگیرند. بعضی‌ها به شغل‌های کاذب روی آورده‌اند، متأسفانه مواد مخدر هم برای بعضی از آنان منبع درآمد شده است! عدم مدیریت کشاورزانی که خود دارای درآمد و کار آفرین بوده اند به این روز انداخته است.
پس مشکلات و معضلات اجتماعی هم در بین این افراد افزایش پیدا کرده است؟
محمدرضایی: بله، مهاجرت به شهر هم برای کشاورزان معضل آفرین شده است و هم برای شهر نشینان.
براساس نتایج جلسه ستاد شورای عالی آب و بند اول مصوبه 9 ماده ای قرار بر مدیریت یکپارچه حوضه زاینده رود شد، به دستور وزیر نیرو یک فرد جوان به عنوان مدیر حوضه آبریز زاینده انتخاب شد که به نظر ما هیچ تجربه‌ای ندارد و حتی یک درصد ما هم اطلاعی از معضلات این حوضه ندارد.
در جلسه‌ای آب زاینده رود را تقسیم کردند، 85 میلیون مترمکعب برای استان چهارمحال و بختیاری، 86 میلیون مترمکعب برای بخش صنعت استان اصفهان، 200 میلیون مترمکعب برای حفظ باغات غرب اصفهان و 325 میلیون مترمکعب هم برای بخش شرب اصفهان اختصاص یافت که خیلی ناچیز است و با توجه به گرمای شدید تابستان برای استان اصفهان کافی نیست.
کمبود آب در استان اصفهان چه میزان خسارت به بخش کشاورزی وارد کرده است؟
محمدرضایی: طبق کارشناسی کارشناسان جهاد کشاورزی در مدت یک سال 422 میلیارد تومان به بخش کشاورزی حوزه زاینده رود در شهرستان اصفهان خسارت وارد شده است هرچند ما این آمار را قبول نداریم و به نظر ما خسارت‌های این بخش بیش از این مبلغ است، این خسارت‌ها در یک شهرستان براثر خشکسالی به بار آمده است.
خسارت‌هایی که طی 6 سال بی آبی به کشاورزی استان تحمیل شده 6200 میلیارد تومان است با این میزان بالای خسارت باید شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان علاوه بر کارهای فرهنگی برای کاهش مصرف آب در بین شهروندان، اقداماتی عملی همچون توزیع شیرهای کاهنده آب برای نصب بر روی لوله‌های آب خانگی و اداری انجام دهد.
جهادکشاورزی برای بهینه مصرف آب در کشاورزی اقدام به ایجاد استخرهای چنذ منظوره و ذخیره آب بصورت بلاعوض برای کشاورزان کند و همچنین برای لوله کشی کم فشار از سر چاه تا مزرعه اقدام نماید.
“آب در شهر اصفهان جیره‌بندی شده است”
اما هم اکنون تعداد زیادی از شهروندان اصفهانی با کم فشاری آب به ویژه در طبقات بالای ساختمان‌های مسکونی و اداری روبه‌رو هستند، با این وجود شاید شیرهای کاهنده جوابگو نباشد.
محمدرضایی: بله درست است، در واقع هم اکنون با جیره‌بندی آب در اصفهان روبه‌روهستیم اما نمی‌دانم چرا مسئولان با مردم روراست نیستند و اعلام رسمی نمی‌کنند، شاید برای این است که مردم وحشت نکنند، اگر مردم بدانند آب نیست و یا آب کم است بیشتر همکاری می‌کنند، این درحالی است که مردم وقتی شیرآب را باز می‌کنند و با فشار کم و یا قطعی گاه و بی‌گاه آب مواجه می‌شوند می‌دانند چه خبر است، پس اگر اعلام رسمی می شد که آب جیره بندی شده تا مردم هم به طور جدی‌تر و رسمی برای صرفه‌جوئی وارد عمل شوند، در عین حال مسئولان کشوری هم بیشتر واقعیت بی‌آبی در استان اصفهان را درمی‌یابند.
برخی نمایندگان استان اصفهان می‌گویند در حال حاضر مشکل کمبود آب در استان نداریم، این تناقضات را چگونه تبیین می‌کنید؟
محمدرضایی: اینگونه نیست، نمایندگان استان اصفهان هر کدام دغدغشان کمبود آب است بطور مثال سمیرم و فریدن که از پرآب ترین شهرستانهای ما هستند از کم آبی رنج می برند، ولی گاهی اختلاف عقید هم بین آنها هست که باید رفع شود.
سمیرم که در سالهای نرمال 2 میلیاردو800 میلیون مترمکعب آب مازاد دارد یعنی آبی که به سمت چهارمحال و بختیاری و خوزستان می‌رود، خود گرفتار خشکسالی شده و اینها درد است!
ما چند سال پیش پیگیر این منابع آبی در سمیرم شدیم و حتی دوسال پیش در زمانی که قرار بود از خلیج فارس آب را منتقل کنند با معاون وزیر نیرو بحثمان شد و گفتم چرا لقمه را دور سر خود می‌چرخانید؟! گفتند یعنی چه؟ گفتم آب قابل شرب، قابل کشت از شهرستان سمیرم استان ما به میزان 2 میلیاردو 800 میلیون متر مکعب از 11 رودخانه به سمت کارون می‌رود و مقدار زیادی از آن به خلیج فارس می‌ریزد آن‌وقت شما می‌خواهید همین آب را دوباره از خلیج فارس در جنوب کشور شیرین کرده و به اصفهان منتقل کنید؟! این هزینه بر نیست؟!
علت اصلی مخالفت با استحصال آبهای مازاد در سمیرم برای استان اصفهان چیست؟
محمدرضایی: می‌گویند برای این آب برنامه و طرح دیگری داریم! واجب تراز خود اصفهان کجا را سراغ دارید که نیاز شدید به آب داشته باشد.
به جز سمیرم گویا در شهرستان فریدن هم آبهای مازاد قابل انتقال به دیگر مناطق استان موجود است.
محمدرضایی: بله در شهرستان فریدن یک میلیارد متر مکعب آب به سرشاخه‌های رود دز می ریزد، که با احتساب آبهای مازاد در سمیرم استان ما هم 3 میلیاردو 800 میلیون متر مکعب آب دارد اما چه سود، من یک عمر است در مصاحبه‌های انگشت روی این منابع آبی می‌گذارم اما گوش هیچ کس بدهکار نیست. از سمیرم 130 کیلومتر فاصله تا اصفهان است، ارتفاع رودخانه ماربر سمیرم از سطح دریا 2 هزار متر است و زاینده رود هزارو 600 متر و این یعنی 400 متر شیب به سمت اصفهان دارد و نیازی به پمپاژ هم نیست. با انتقال مقداری از این آب هم دشت شهرضا و هم دشت جرقویه و هم شرق اصفهان آباد و باری هم از دوش زاینده رود برداشته خواهد شد.
در حال حاضر هم این رودخانه پرآب است یا دچار خشکسالی شده؟
محمدرضایی: الان میزان آب موجود در آن کمی کاهش یافته اما بازهم نجات بخش است. جالب است بدانید چند سال پیش فرماندار سابق سمیرم برای برداشت از منابع آبی موجود در این شهر ابراز تمایل می‌کرد و من نمی‌دانم دلیل اصلی مخالفت این طرح توسط وزارت نیرو در چیست؟!
قول اخیر وزیر نیرو برای اختصاص آب به منظور حفظ باغات غرب اصفهان به کجا رسید؟
محمدرضایی: در جلسه فروردین امسال قول 200 میلیون مترمکعب آب برای حفظ باغات غرب اصفهان از طرف وزیر نیرو و مسئول مدیریت بر حوضه آبریز زاینده رود داده شد، که قرار شد این میزان آب را از اردیبهشت تا آخر شهریور امسال به کشاورزان غرب اختصاص دهند، هم اکنون طبق همان برنامه 8 روز در ماه آب به باغات غرب می‌رسد و کشت برنج هم در حال انجام است.
مدتی پیش هم که کمی از آب وارد رودخانه شده بود خیلی‌ها تبریک می گفتند اما درواقع خبری از آب در بستر خشک رودخانه نبود و فقط کمی از باقی مانده آبی بود که برای باغات غرب از پشت سد رها کرده بودند. به طور معمول کمی بیشتر آب را باز می‌کنند که چاه‌های مسیر زاینده رود همچون چاه فلمن باز زنده‌سازی یا به اصطلاح شارژ شوند.
آبی که قرار است برای کشت پائیزه مزارع شرق اصفهان اختصاص دهند همچنان بر قوت خود باقی است؟
محمدرضایی: بله به نظر می‌رسد مسئولان سرقول خود باشند اما هنوز در مورد میزان آبی که قرار است رها شود توافق نشده است. این درحالی است که اگر آبِ کامل یا به قول کشاورزان دون آب به کشت پائیزه شرق نرسد همه تلاش‌های کشاورزان به هدر می‌رود.
برای اینکه یک کشت کامل در شرق اصفهان انجام شود نیاز به 125 تا 130 روز آب با حجم 35 تا 40 متر مکعب آب است که تحویل سد آبشار شود.
از دیگر مشکلات اصفهان در حوزه آب به ویژه در بخش تقسیم آب به چه نکاتی می‌توانید اشاره کنید؟
محمدرضایی: مشکلی که هم اکنون وجود دارد این است که آب با کیفیت زاینده رود را به بخش صنعت اختصاص می‌دهند و آب بد کیفیت چاهها را به بخش آشامیدنی می‌دهند، ولی قرار شد در 2 سال آینده برای آبیاری فضای سبز اصفهان و بخش صنایع، پساب را تصفیه کنند و به مصرف این دو بخش برسانند که البته در سپاهانشهر این کار در حال بررسی و انجام است.
آیا پیش از این هم زاینده رود در این حد خشک شده بود؟
محمدرضایی: در سال 1349 سد زاینده رود آبگیری شد و از همان موقع مشکلات ما شروع شد چون آب زاینده رود دائمی شده بود که البته این دائمی بودن به این معنا نیست که پیش از آن خشک بوده چون در هیچ دوره‌ای این رودخانه زاینده رود که معنی آن زایش آب است خشک و بی‌آب نبوده است.
وقتی سد احداث شد صنایع به طور صددرصد مطمئن شدند که همیشه برای فعالیت خود آب وجود دارد به صورت قارچ شروع به رشد کردند و هر روز فعالیت خود را توسعه دادند، و هرچه‌قدر آنها بیشتر آب مصرف می‌کردند وزارت نیرو از سهم کشاورزان کم می کرد و کشاورزان برای جبران کمبود آب به چاه‌های کشاورزی خود فشارمی‌آوردند، چاه‌های آب که بی‌آب و خشک شد، آن زمان بود که تازه کشاورزان متوجه شدند آبی درکار نیست و بتدریج کلاه بزرگی بر سرشان رفته است!
حق آبه کشاورزان اصفهان از تونل اول و دوم کوهرنگ چه‌قدر است و آیا به طور کامل این سهم به آنان تعلق گرفته است؟
محمدرضایی: دولت برای ساخت تونل اول کوهرنگ که در سال 1332 به بهره برداری رسیده از کشاورزان حق آبه دار 33 سهم زاینده رود هزینه دریافت کرده است، این تونل در سالهای آبی نرمال حدود 300 میلیون مترمکعب آب به حوضه زاینده رود انتقال داده، و با توجه به مقدار آب زاینده رود طبیعی که بطور متوسط 850 میلیون متر مکعب می باشد که این دو منبع آبی یک میلیاردو 150 میلیون متر مکعب آب در سالهای نرمال از آن کشاورزان است.
دولت فقط از آب تونل دوم کوهرنگ، چشمه لنگان و خدنگستان و در آینده از آب تونل سوم کوهرنگ می‌تواند برای بخش صنعت و شرب، توسعه کشاورزی و انتقال به استانهای دیگر برداشت کند، که میزان آبدهی آنها250 میلیون متر مکعب آب تونل دوم کوهرنگ، 120 میلیون مترمکعب آب چشمه لنگان و 70 میلیون مترمکعب آب خدنگستان است، اما دولت هم اکنون از آب تونل اول کوهرنگ و آب رودخانه طبیعی زاینده رود که سهم آبه کشاورزان است برای مصارف غیر کشاورزی برداشت می‌کند و همین می‌شود که کشاورزان قربانی بی‌آبی شده‌اند.
آیا طرح بارورسازی ابرها گره‌ای از مشکلات بخش کشاورزی بازکرده است؟
محمدرضایی: این طرح به روش‌های مختلف در دیگر کشورها انجام می‌شود، در اصفهان اعضای کمیته استانی پیگیری مشکلات زاینده رود از دلسوزی اصفهانی به نام آقای شعرباف که در این زمینه تجربه زیادی دارد دعوت شد تا برای بررسی طرح بارورسازی ابرهای به روش یونیزه کردن ابرها به اصفهان بیاید، وی دستگاهی را برای ارسال اشعه الکتریسیته به سمت ابرها در کشور ارمنستان بصورت آزمایشی استفاده کرده و موفقیت آمیز بوده، او به مسئولان کمیته گفت حاضرم آب مورد نیاز را با همین روش تولید و سد زاینده رود را پرآب کنم و وقتی باران تولید کردم هزینه‌ام را دریافت می‌کنم، این شخص می‌گفت ویژگی کار من این است که در ایامی که اداره کل هواشناسی اعلام می‌کند خبری از بارندگی نیست من باران تولید می‌کنم و نه در مواقع عادی. بیشترین کار من هم از اردیبهشت تا مهرماه است که کمترین میزان باران را داریم، اما متأسفانه وزارت نیرو با اجرای این طرح موافقت نمی‌کند!
منبع: تسنیم
