اصفهان شرق_ مرضیه‌ رمضان‌قاسم/ ارتباط و تعامل با دیگران جزء لاینفک زندگی انسان است؛ برخی از این ارتباطات می‌تواند سازنده و مفید باشد؛ اما برخی دیگر با آسیب‌ همراه است. همان‌گونه که در زیست حقیقی، انسان‌ها دچار ناهنجاری‌ها‎ و آسیب‌ها می‌شوند، وجود آسیب، در فضای مجازی نیز طبیعی است آسیب از هر نوعِ آن، خواه حقیقی یا مجازی اگر قابل برطرف‌ کردن است باید رفع شود، خصوصاً اگر همگانی شده باشد، بر آحاد جامعه لازم و واجب است تا اقدام به رفع آن کنند.

امروزه فضای مجازی بطور نامحسوس از حاشیه‌ زندگی به متن، نقل مکان کرده که این امر ناشی از عدم برنامه‌ریزی درست و برخی سوء مدیریت‌‌ها است؛ همچنین تعامل بی‌رویه‌ برخی کاربران با این فضا عامل بروز برخی آسیب‌های جبران‌ناپذیر شده است زیرا به همان میزان که تعامل با فضای مجازی افزایش می یابد، تعامل افراد در خانواده کم می‌شود.

* برخی از آسیب‌های فضای مجازی عبارتست از:

کاهش گفتگو در خانواده‌‌ها، موجب سرد شدن روابط خانوادگی می شود و سرد شدن رابطه‌ها نیز نتیجه‌ای جز فروپاشی خانواده نخواهد داشت.

اعتیاد اینترنتی، متأسفانه برخی افراد به قدری به فضای مجازی اعتیاد دارند که ما شاهد کوچ ۲۴ ساعته‌‌ آنها در این فضا هستیم.

اتلاف وقت، پرسه‌زدن‌ها و وب‌گردی‌های بدون هدف از دیگر آسیب‌های فضای مجازی است.

گرفتارشدن در دام کلاهبرداری‌های اینترنتی، این فضای جادوئی گاهی با بی‌رحمی تمام کاربران نوجوان و جوان را طعمه‌ سودجویان و کلاهبرداران قرار می‌دهد.

متأسفانه برخی افراد به خصوص نوجوانان به اشتباه به فضای مجازی به چشم پناهگاهِ امن می‌نگرند؛ آنها برای فرار از معضلات دنیای حقیقی‌ به دنیای پُردردِسرِ مجازی پناه می‌برند، غافل از اینکه در دامن به ظاهر اَمن آن هزاران دام در کمین آنهاست.

آموزش سواد رسانه ای و تقویت آن باعث می‌شود در قبال این فضا عملکرد منفعلانه نداشته، بلکه عملکردی فعال داشته‌ باشیم؛ چرا که فضای مجازی به همان اندازه که می‌تواند آسیب‌زا باشد می‌تواند بستری مناسب برای ترویج فرهنگ دینی نیز باشد. البته ناگفته نماند آسیب‌های فضای مجازی مختص به ایران نیست و در همه‌ جای دنیا نگرانی نسبت به فضای مجازی وجود دارد.

چنانچه ما اطلاعات رسانه‌ای خود را توسعه داده و این فضا را به خوبی بشناسیم علاوه بر هدایت جوانانِ خود می‌توانیم در رفتار جوانان و نوجوانان سایر کشورهای اُروپایی، آمریکایی و… نیز تاثیر بگذاریم؛ زیرا سواد رسانه ای این قابلیت و توانمندی را دارد تا بجای تاثیرپذیر بودن فرد را به سمت تاثیرگذاری سوق دهد تا با روش غیرمستقیم از طریق اپلیکیشن‌های مختلف و … جذب مخاطب کنیم؛ چرا که اسلام ناب محمدی از آنچنان غنای علمی و فرهنگی بهره‌مند است که می‌تواند مرزهای جغرافیائی را در نوردد.

علاوه بر این نگاه واقع‌گرایانه نسبت به فضای مجازی موجب می‌شود فرد نسبت به صیانت خود، خانواده و جامعه حساسیت نشان‌ دهد همچنین برای گسترش فرهنگ، پا را از مرز جغرافیایی نیز فراتر نهد و بتواند تمدن ساز شود؛ یعنی نه تنها برنامه‌ریزی دقیقی برای فرهنگ جامعه‌ خود داشته باشد، بلکه فرهنگِ کشورهای دیگر را نیز مهندسی کرده و دیگر ملل را تابعِ سلیقه، عقاید و برنامه‌های خود نماید.

* راههای برون رفت از خطرات و آسیب‌های فضای مجازی عبارتند از:

توجه به ارزشمندی زمان؛ آگاهی بخشی کاربران نسبت به ارزشمندی زمان، باعث می‌شود مدیریت زمان بهتری در ورود و خروج به این فضا داشته‌ باشند و این امر محقق نمی‌شود مگر اینکه رژیم مصرف رسانه برای هر فرد مطابق سن، تحصیلات، شغل و… رعایت شود؛ زیرا سواد رسانه یک مهارت است که بر اساس آن می‌توان انواع رسانه‌ها و انواع تولیدات رسانه‌ای را شناخت و طبق نیاز از آن بهره‌ جست.

هویت بخشی به افراد؛ همه‌ افراد بالاخص نوجوانان تشنه‌ معنویت‌ و از بی‌هویتی گریزان‌ هستند. آنها به دنبال راهی برای کسب هویت حقیقی‌‌اند. بنابراین از کششی که آنها به فضای مجازی دارند می‌توانیم بطور غیرمستقیم برای نوشاندن شهد آموزه‌های اسلامِ حقیقی به کام جان‌شان بهره جوئیم.

* آموزش مهارتِ تفکرِ انتقادی؛ یعنی هر کاربر هر مطلبی را بلافاصله و صد درصد نپذیرد بلکه با دیدی نقادانه تمام زوایای آن‌ را بنگرد؛ به بیان دیگر سواد رسانه مخاطب را از حالت انفعالی و مصرف‌گرائی خارج کرده و او را به رابطه‌‌ای متقابل و فعال هدایت می‌کند تا از رسانه‌ به گونه‌ای هوشمند و مفید بهره‌برداری کند.

استفاده از ظرفیت فضای مجازی، اگر از ظرفیت‌های فضای مجازی در جهت حل معضلات فرهنگی و اقتصادی جامعه بهره ببریم آثار این امر را در کاهش آسیب‌های اجتماعی و افزایش رشد فرهنگ جامعه شاهد خواهیم بود.

رسانه‌ها و ارائه‌ محتوای اخلاقی، چنانچه مسائل رسانه با مبانی عمیق دینی پیوند بخورد، بهترین فرهنگ در جامعه پیاده خواهد شد.

بنابر آنچه گفته شد، به هر مقدار از سواد رسانه برخوردار باشیم، خواهیم‌ توانست با محتوای مناسب وارد این فضا  شده و نه تنها از آسیب‌های آن در امان می‌مانیم بلکه می‌توانیم آسیب‌زدا نیز باشیم. برای استفاده از رسانه بیش از هر چیز نیاز به شناخت صحیح و علم و دانش است اگر ما این فضا را به درستی مدیریت کنیم خواهیم توانست تا حدود زیادی از آسیب‌ها و عوارض نامطلوب آن پیشگیری کنیم.

جامعه‌ای زمینه ساز ظهورِ ولیِ‌عصر خواهد بود که در آن جامعه رسانه، امید و سر زندگی تزریق کند و نگاه سبز انتظار را در او نهادینه سازد. اگر ما فضای روانی، پیام رسانی، تبلیغاتی و تلقینی که ابزارش رسانه است را به درستی ساماندهی کنیم، در سخت‌ترین شرایط نیز افرادی امیدوار و شاداب داریم که در بحران‌ها به وظایف خود به خوبی عمل می‌کنند و هر یک به نوبه‌ خود می‌توانند زمینه‌ساز ظهور باشند.

*عضو گروه نویسندگی صریر

انتهای پیام/