والدین بخوانند؛
بهداشت روانی کودکان در بحران‌های رسانه‌ای
پررنگ شدن نقش رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در پر کردن اوقات فراغت کودکان با بی‌توجهی خانواده‌ها، کودکان و نوجوانان را در مسیر پر فراز و نشیبی قرار می‌دهد و باید در این مدت علاوه بر مدیریت صحیح فعالیت‌های آن‌ها در فضای مجازی، تلاش کنیم که سواد بهره‌گیری درست از رسانه‌ها را به آن‌ها بیاموزیم.
به گزارش اصفهان شرق_سید محمدعلی سیدحنایی؛ در قسمت‌های پیشین ویژه‌نامه یک ویروس رسانه‌ای «فارسانه» با بررسی شیوه عملکرد و تکنیک‌های رسانه‌ای و همچنین راه استفاده صحیح از آن‌ها، بر آن بودیم که مهارت استفاده هوشمند و نقادانه از رسانه‌ها را ایجاد کرده و در خودمان پرورش دهیم.
در عصر تکنولوژی و ارتباطات که اصلی‌ترین راه، ارتباط میان افراد محصور در بازیگری رسانه‌هاست، آنچه اهمیت می‌یابد، داشتن مهارت مواجه صحیح و استفاده درست و به جا از انواع رسانه‌هاست. با نگاهی گذرا بر فعالیت‌های روزانه‌مان در زمینه‌ها مختلف، اهمیت کاربرد رسانه‌ها را بیشتر درک می‌کنیم. می‌توان گفت زندگی ما نیازمند و وابسته به وجود رسانه‌هاست.
حال سؤالاتی مطرح می‌شود؛ برای مثال: رسانه به عنوان یک عنصر مهم و پرکاربرد در زندگی انسان امروزی، تا چه میزان می‌تواند بر کنش‌های وی اثر گذارد؟ آیا شبکه‌های اجتماعی با این میزان استفاده در خانواده‌ها، تنها، حکم سرگرمی را دارد؟
تحقیقات متعددی در مراکز علمی معتبر نشان می‌دهد که هنجار و رفتارهای ما بسیار به میزان و نوع استفاده از رسانه‌ها بستگی دارد، استفاده بیش از اندازه از فضای مجازی علاوه بر آسیب‌های جسمانی، انواع تأثیرات روانی را بر افکار و پیرو آن بر کردار ما می‌گذارد.
در این میان اقشار آسیب‌پذیرتری نیز وجود دارند. کودکان و نوجوانان در تقسیم‌بندی سنی و زنان و دختران در گروه‌بندی جنسی بیشتر در معرض آسیب‌های روانی استفاده نادرست از فضای مجازی قرار دارند.
در این دورانی که بیماری کووید ۱۹ شکل عجیبی از خانه‌نشینی را برای جهانیان به ارمغان آورده، نقش رسانه‌ها نیز به عنوان ابزار اطلاع‌رسانی و سرگرمی پر رنگ‌تر از پیش شده است. خانه‌نشینی کودکان، دوری از مدرسه و دوستان، عدم وجود امکان بازی‌های گروهی و مهم‌تر از همه استرس و نگرانی‌ای که خانواده به دنبال شرایط ویژه کرونایی و آسیب‌های احتمالی اقتصادی و مالی به فرزندان منتقل می‌کنند؛ این قشر مهم و آسیب‌پذیر را بیش از پیش در معرض آسیب‌های روانی قرار داده است.
پررنگ شدن نقش رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در پر کردن اوقات فراغت کودکان در این ایام همراه با بی‌توجهی خانواده‌ها، کودکان و نوجوانان را در مسیر پر فراز و نشیبی قرار می‌دهد و این نکته را واجب می‌سازد که در این مدت علاوه بر مدیریت صحیح فعالیت‌های آن‌ها در فضای مجازی، تلاش کنیم که سواد بهره‌گیری درست از رسانه‌ها را به آن‌ها بیاموزیم.
برای حرکت در این مسیر باید چند نکته را به خاطر داشته باشیم:
کودکان متوجه اضطراب بزرگ‌سالان به ویژه مادر و پدر خود خواهند شد و از آنجا که قدرت تفکر تحلیلی ضعیف‌تری از بزرگ‌سالان دارند و از تمامی ابعاد ماجرا اطلاع کافی ندارند، ممکن است با تصویرسازی ذهنی، شرایط به وجود آمده را برای خود بسیار ترسناک‌تر از واقعیت ترسیم کنند و امید و شور و نشاط و از همه مهم‌تر احساس امنیت خود را از دست بدهند. بنابراین تلاش کنید که اضطراب ناشی از اخبار و شرایط را کمتر در پیش روی کودکان نمایان کنید.
عدم نمایش اضطراب به معنای پنهان کردن واقعیت نیست، شما می‌توانید با زبان کودکانه و با القا حس امنیت و آرامش، کودک خود را از شرایط کنونی آگاه سازید. اما به یاد داشته باشید که امید به بهبودی اوضاع را در او زنده و پایدار نگه دارید. برای این کار بهتر است فرزندانمان را از خبرهای منتشر شده در کانال‌های اطلاع‌رسانی دور نگه داریم. چرا که ممکن است بازنمایی موجود را به کل واقعیت تعمیم دهند.
برای حفظ شور و نشاط کودکان و دوری از فضای مجازی بهتر است استفاده از این نوع رسانه‌ها را محدود کنیم. اما این محدودیت همراه با پیشنهادات جدیدتری برای سرگرمی و پر کردن اوقات فراغت باشد.فعالیت‌های خلاقانه و یا روی آوردن به انجام کارهای دستی و مهارتی می‌تواند علاوه بر سرگرمی آرامش و نشاط را به آن‌ها بر گرداند.
در هنگام استفاده فرزندانمان از فضای مجازی آن‌ها را به هیچ عنوان تنها نگذاریم. کودکان و نوجوانان به علت عدم فراگیری مهارت و سواد رسانه‌ای در مدرسه یا خانواده، قدرت تفکر انتقادی و عمل فعالانه در برابر رسانه‌ها را کسب نکرده‌اند؛ بنابراین با پیشنهاد چندین سایت و یا بازی مناسب با رده سنی آن‌ها، امکان استفاده صحیح از رسانه‌ها را برایشان فراهم کنیم.
بسیاری از ما عادت به خواندن تمامی اخبار خوب و بد منتشر شده در کانال‌های اطلاع‌رسانی را داریم. گاهی به عنوان بلندگوی آن‌ها عمل کرده و خبرهای بد را فریاد می‌زنیم. بهتر است در این مدت برای حفظ آرامش روانی کودکانمان از خواندن بلند اخبار ناگوار بپرهیزیم. هیچ نیازی نیست که فرزند خردسال ما از ابتلا میلیونی مردم جهان به این ویروس و یا گورهای دسته‌جمعی اطلاع یابد.
– به فرزندمان اجازه صحبت بدهیم؛ کودکان هنگامی که با شرایط بحرانی مواجه می‌شوند؛ اغلب ممکن است خودمحور شده و به گوشه‌گیری روی‌آورند. در این شرایط از آن‌ها بخواهیم که روزانه چند دقیقه با هم گفت‌وگو کنیم و احساساتمان را در میان بگذاریم. این کار هم باعث تقویت روابط عاطفی میان کودکان و والدین و هم سبب ایجاد حس امنیت برای آن‌ها می‌شود. وجود این حس می‌تواند هنگامی که آن‌ها در فضای مجازی با مشکل یا آسیبی رو به رو شوند، شما را به عنوان یک پشتوانه و حامی جلوه دهد.
و اما یادآوری این نکته حائز اهمیت است که رسانه‌ها مخاطب خود را انتخاب نمی‌کنند، بلکه این مخاطب است که رسانه و محتوا را برمی‌گیرند. آنچه اهمیت دارد فراگیری مهارت انتخاب صحیح محتواهای رسانه‌ای و مواجهه هوشمندانه با آن‌هاست.
در این شرایط ویژه، که کودکان از زندگی عادی خود دور هستند، برای سرگرمی به آغوش نا امن رسانه‌ها پناه می‌برند و پس از مدتی در این آغوش زندانی می‌شوند. آغوش نا امن رسانه‌ها جایی برای روح لطیف کودکان نیست. باید تلاش کنیم علاوه بر کنترل عملکرد و رفتار آن‌ها در استفاده از رسانه‌ها، مهارت سواد رسانه‌ای را به آن‌ها آموزش دهیم.
به یاد داشته باشیم که آغوشی امن‌تر از خانواده برای فرزندانمان در شرایط جنگ کرونایی وجود ندارد.
