احمد آتلیه عکاسی دارد و از روزهای نخست شیوع بیماری کرونا در کشور با دستورالعمل وزارت بهداشت درب آتلیه خود را بسته است.

او پیش از این به اقتضای شغلش معمولا شب ها تا دیروقت در خانه می گذراند و حتی روزهای تعطیل هم مشغول فعالیت بود همین امر موجب می شد کم تر در کنار همسر و دو فرزندان خود باشد. مریم همسر احمد پیش از این به دلیل مشکلات زناشویی به روانشناس مراجعه کرده بود و از نبود همسر خود در جمع های خانوادگی و رسیدگی به تربیت فرزندان شکایت کرده بود؛ اگر چه روانشناس در یک دوره مشاوره های چسب زندگی سعی کرده بود مهارت های سازگاری بیشتر را به این خانواده آموزش دهد اما شرکت نکردن مداوم احمد در این دوره ها خود موجب نیمه کاره ماندن آموزش ها شده بود. از این ماجرا بیش از شش ماه گذشت و این بار احمد با مشاور خود تماس گرفت و پیرامون رفتارهای همسر خود سوال می کرد؛ یک ماه در خانه بودن در درون او نیازهای برای مهارت های ارتباط بهتر با خانواده فراهم کرده بود که پیش از این به دلیل مشغله های کاری هیچ گاه آموزش ندیده بود و به آن ها نیاز نداشت.

شیوع بیماری کرونا و ضرورت خانه نشینی در دو ماه اخیر چالش های مختلفی را برای افراد ایجاد کرده است، چالش هایی که به دلیل محوریت خانواده در بین مردم ایران بسیاری از آن ها در محیط خانواده قابل حل است و البته ضرورت آموزش مهارت در کنار هم بودن برای استفاده حداکثری از این فرصت پیش آمده بیش از پیش احساس می شود.

فرصتی که باید قدرش را دانست

حجت الاسلام دکتر رضا مهکام  در گفت و گو با خبرنگار صاحب نیوز در رابطه با راهکارهای تحکیم بنیان خانواده در دوران قرنطینه خانگی، اظهار کرد: خانواده ها باید به یاد داشته باشند که ما در بسیاری از مواقع شاهد شکایت مردان از شاغل بودن خانم ها و نبود آن ها در خانه و یا شاکی بودن خانم ها از نبود مرد در خانه هستیم و این فرصت ایجاد شده است که بیشتر در کنار هم باشیم.

مدیر گروه روانشناسی موسسه امام خمینی(ره) پیرامون راهکاری استفاده از این فرصت در کنار هم بودن، عنوان کرد: خانواده ها باید در کنار هم بودن را بیشتر تمرین کنند و گفتگو و در کنار همسر بودن را در این فرصت فرا بگیرند.

تعاملاتی که پیش از این فرصت آن را نداشتیم

وی با بیان اینکه می توان از این فرصت برای شناخت ویژگی های شخصیتی و اخلاقی یکدیگر استفاده کنیم، خاطرنشان کرد: در این دوران تعاملات بسیار مثبتی می تواند در خانواده ها ایجاد شود که پیش از این فرصت این تعاملات در خانواده ها فراهم نبود.

مهکام با بیان اینکه یکی از مهم ترین تعاملاتی که می توان در این روزها از آن استفاده کرد، بازی کردن در جمع خانواده است، گفت: در بسیاری از خانواده ها فرزندان حسرت بازی کردن با پدر خود را داشتند که این قرنطینه خانگی این فرصت را برای در کنار همدیگر بازی کردن فراهم کرده است.

این روانشناس با بیان اینکه این بازی کردن چند طرفه است، اظهار کرد: در طول بازی، بچه ها از بی حوصلگی های ماندن در خانه فاصله می گیرند و به پدر و مادر خود نزدیک می شوند و بسیاری از پدران و مادران که مدت زمان زیادی فرصت سرگرمی و بازی نداشتند، فرصتی پیدا می کنند که کودک درون خود را فعال کرده و قدری از فضای جدی کسب و کار فاصله بگیرند.

مهارت هایی که با بازی کردن می توان آموزش داد

مهکام با بیان اینکه بازی کردن با بچه ها فرصتی برای آموزش برای پدر و مادران فراهم می کند، گفت: قرار نیست بچه ها همه چیز را به صورت مستقیم و از طریق امر و نهی یاد بگیرند، وقتی در بازی صادقانه با کودکان همراهی می کنیم و سعی می کنیم مسئولیت انتخاب های خود در بازی را بپذیریم، بسیاری از سجایای اخلاقی و آموزش های مناسب زندگی را به کودکان یاد می دهیم.

در مورد چه چیز صحبت کنیم؟

وی با بیان اینکه این قرنطینه فرصتی فراهم کرده است که مرد و زن با یکدیگر سخن بگویند و خلوت کنند، خاطرنشان کرد: مسائل مهم زندگی، مسائل اجتماعی، باورها و اعتقاداتی که تا امروز در خانواده ها و در جمع زن و شوهر صحبتی پیرامون آن نشده بود، موضوعات خوبی برای گفتگوی زناشویی است که از لحاظ عاطفی به هر دو طرف کمک می کند.

مهکام با بیان اینکه این قرنطینه خانگی فرصتی برای بازی های دست جمعی است؛ گفت: می توان به سراغ بازی هایی مانند اسم و فامیل که هم مناسب همه سنین است و هم ساعت های خوشی برای خانواده خلق می کند در این ایام رفت.

مدیر گروه روانشناسی موسسه امام خمینی(ره) این در خانه ماندن را فرصتی برای عشق ورزیدن و ابراز علاقه به همسران دانست و تصریح کرد: خانم ها در این ایام برای شوهران خود از لباس ها و آرایش های متنوع استفاده کنند و به نیازهای عاطفی همسر خود توجه کنند.

وی با اشاره به دیگر کارهایی که می توان در دوران قرنطینه خانگی به سراغ آن ها رفت، عنوان کرد: بسیاری از کارهای عقب افتاده به دلیل مشغله های روزانه بر روی هم مانده است و این در خانه ماندن فرصتی برای رسیدگی به آن ها به شمار می رود؛ خواندن کتاب های مورد علاقه، تعمیر وسایلی که در خانه خراب شده اند و یا حتی ورزش های خانگی می تواند موجب برگشتن احساس باهم بودن در خانه ها شود.

البته این زیستن طولانی مدت در کنار یکدیگر پیش از این در خانواده ها تمرین نشده بود و خانواده ها به دلیل مسائل و دغدغه های مالی بخش عمده ای از وقت خود را در محیط کسب و کار خود می گذارند؛ از طرفی برخی از همسران در برخورد با مشکلات به جای رویکردهای مسئله محور و حل مسئله به سراغ رویکردهای هیجان محور رفته و همین بیرون از خانه ماندن را به عنوان یک مکانیسم دفاعی در برابر مشکلات استفاده می کردند؛ اما چگونه باید در جمع خانواده ماند به گونه ای که هم فرصت کارهای شخصی برای انسان فراهم شود و هم بتوان از جمع خانواده لذت برد؟

مهکام در توصیه به خانواده ها برای جلوگیری از کدورت ها در خانواده به دلیل آشنا نبودن برخی خانواده ها با آموزش های روانشناختی تفکر حل مسئله و زیستن در کنار یکدیگر، گفت: رویکردهای مثبت نگر در روانشناسی چهار رفتار مثبت در خانواده ها متصور شده اند که شامل رفتارهای متمرکز بر خود، متمرکز بر همسر، متمرکز بر زوجین و رفتارهای متمرکز بر محیط است.

وی با بیان اینکه رفتارهای متمرکز بر محیط به معنای مشارکت خانواده در خارج از سیستم خانواده است که فعلا به دلیل قرنطینه خانگی کنار گذاشته شده است، عنوان کرد: بخش دیگری از رفتارهای متمرکز، رفتارهای متمرکز بر خود است؛ در این دست رفتارها فرد اقدامات شخصی خود را انجام می دهد، بر مثال فرد می خواهد بخشی از زمان خود را به رسیدگی به امرو شخصی، مطالعه، دیدن برنامه های تلویزیونی و یا عبادت های فردی اختصاص دهد.

ساعاتی از روز را برای کارهای شخصی خود اختصاص دهید

این کارشناس خانواده ادامه داد: می توان زمان ها را به گونه ای تنظیم کرد که در ساعاتی از روز هر یک از اعضای خانواده متمرکز بر خود باشند و اقدامات شخصی خود را انجام دهند و به اقدامات دیگر اعضای خانواده کاری نداشته باشند.

به همسر خود در کارهای مورد علاقه اش کمک کنید

مهکام در رابطه با رفتارهای متمرکز بر زوج، گفت: در این دسته از رفتارها مردی به خاطر همسر خود و زن به خاطر شوهر خود اقداماتی انجام می دهند؛ برایم مثال زن علاقه دارد که مرد او را در آشپزی همراه کند و یا مرد تقاضایی از همسر خود دارد.

وی ادامه داد: رفتارهای زناشویی، جنسی و عاطفی هم در این دسته قرار می گیرند.

مدیر گروه روانشناسی موسسه امام خمینی(ره) با اشاره به اقداماتی که در رفتارهای متمرکز بر همسر بودن انجام می شود، اظهار کرد: در کنار اعضای خانواده یا همسر فیلم دیدن، بازی کردن، گفت و گو کردن و یا غذا خوردن در این دسته از رفتارها قرار می گیرد.

مهکام با بیان اینکه باید به گونه ای برنامه ریزی  کنیم تا در خانه ها این سه رفتار را بتوان انجام داد، تصریح کرد: زمانی که رفتارهای متمرکز بر خود را انجام می دهیم، این اقدام دخالت ها را کاهش می دهد و موجب تعارض نمی شود.

آرامش همسر خود را در خانه تامین کنید

وی  ادامه داد: در رفتارهای متمرکز بر زوجین بنا بر مشارکت، هم زیستی مسالمت آمیز و لذت بردن هر دو طرف از یکدیگر است و لذا طرفین سعی می کنند آرامش ایجاد کنند و بار مشاجرات را کم کرد.

تفاوت های زن و مرد را فرا بگیرید

این روانشناس با اشاره به تفاوت های بین مردان و زنان، گفت: روانشناسان از هشت تا 17 تفاوت بین مردان و زنان را بیان کردند که از جمله می توان به کل نگر بودن آقایان و جزء نگر بودن بانوان و یا استفاده بیشتر یا کم تراز فن کلام اشاره کرد؛ اگر طرفین درحالی که مشغول به صحبت با یکدیگر هستند، این تفاوت ها را در نظر بگیرند و انتظارات خود را براساس انتظارات طرف مقابل تنظیم کنند، تنش کم تری خواهیم داشت.

این روزها در کنار حضور بیشتر همسران در خانواده ها، فرزندان هم با تعطیلی آموزش حقیقی اوقات بیشتری را در جمع خانواده خود هستند و با محدودیت های حضور در خارج از محیط خانواده و بازی با همسالان، با بی حوصلگی روبرو می شوند که خانواده ها نقش مهمی در کاهش آن ها دارند.

حضور بیشتر فرزندان و نقش خانواده ها

سالار فرامرزی هم در گفتگو با خبرنگار صاحب نیوز در این رابطه با بیان اینکه مردم در شرایط اضطرار توان اطمینان به امور پیرامون خود ندارند، اظهار کرد: مردم در این شرایط در تردید به سر می برند، نگران هستند و اضطراب دارند.

رئیس نظام روانشناسی اصفهان با بیان اینکه مردم باید در این شرایط به آنچه اتفاق می افتد اعتماد کنند، عنوان کرد: باید در این شرایط باید برای مثال به امور پزشکی، دولت، خدمات و حمایت هایی که از آن ها می شود اعتماد کنند تا بتوانند از این مرحله عبور کنند.

وی با اشاره به حضور کودکان در محیط خانه در شرایط فعلی، تصریح کرد: اگر چه مدارس به صورت مجازی با شده است و دانشجویان و دانش آموزان بخشی از زمان خود را در این کلاس های مجازی می گذارند اما همین حضور بیشتر آن ها در منزل موجب خستگی و دل زدگی و کم حوصلگی آن ها شود که نقش خانواده در این موارد بسیار مهم است.

فرامرزی با بیان اینکه والدین باید در این شرایط همدلی بیشتری با فرزندان خود داشته باشند، گفت: مهارت های خود خانواده در برخورد با اعضا و پرکردن خلاق اوقات فراغت بسیار مهم است.

مهارت های لازم برای برخورد با فرزندان

رئیس نظام روانشناسی اصفهان پیرامون مهارت های مورد نیاز در برخورد با فرزندان عنوان کرد: این مهارت ها شامل مهارت های ارتباطی است که به اعضای خانواده کمک می کند این شرایط را مدیریت کنند، مهارت گفت و گو، مهارت صحبت کردن، مهارت خوب شنیدن، مهارت ابراز عاطفه، مهارت برون ریزی احساسات و هیجانات و مهم تر از همه مهارت های همدلی در خانه و خانواده در این مرحله اهمیت پیدا می کند.

وی شکل گرفتن مهارت های همدلی را کمکی برای درک کردن اعضای خانواده دانست و گفت: اعضای خانواده با مهارت همدلی می توانند همدیگر را بفهمند و یکدیگر را درک کنند و خود را جای یکدیگر قرار بدهند.

فرامرزی ادامه داد: در شرایط فعلی که خانواده ها دارند باید این مهارت های فردی و خانوادگی افزایش پیدا کنند تا بتوانند موقعیت را به خوبی مدیریت کنند.

روانشناسان همدلی را درک احساس و فهم تجربه حسی دیگران، با توانایی دید از نگاه آن ها و قرار دادن خود در جایگاه آن ها تعریف می کنند و به زبان ساده تر یعنی در برخورد با دیگران نیمه خالی لیوان و آن بخشی که موجب رنجش طرف مقابل می شود را ببینیم.

فراگیری و تمرین مهارت همدلی در کنار توجه تفاوت هایی که زن و مرد به طور ذاتی در وجود خود دارند، توجه به چهارگانه رفتارهای مثبت در جمع خانواده و یادگیری مهارت های زیستن در کنار یکدیگر در خانه، به ما کمک می کند، از این فرصت خانه نشینی برای تعمیق روابط خانوادگی، زوجی و والدفرزندی خود بیشترین استفاده را ببریم.

گزارش از محمدصادق رحمتی

انتهای پیام