حجت الاسلام عالم زاده:
حماسه بزرگ اربعین باید به گوش همه جهان برسد
مدرس حوزه علمیه گفت: گویا ظهور آخرین حجت خدا (عج) به همین حرکت مواج گره خورده است. امام عصر در صبح ظهور، خود را به جدش حسین (ع) معرفی می‌کند. بنابراین پیش از ظهور آن حضرت، حسین بن علی باید شخصیتی جهانی و شناخته شده داشته باشد تا ـ به زبان منطقیان ـ معرِّف از معرَّف اجلی و اعرف باشد.
به گزارش اصفهان شرق؛ اربعین حسینی نماد شکوه و عظمت جهان تشییع است. مراسمی که حضور ده ها میلیون نفری شیعیان و آزادگان جهان نه تنها برای مسلمانان؛ بلکه برای ظلم ستیزان و عدالت خواهان به نماد عینی اتحاد و همبستگی در عصر ظلم و جور استکبار تبدیل شده است.
در همین راستا برای آشنایی بیشتر با زوایای پیدا و پنهان پیاده روی بزرگ اربعین با حجت الاسلام و المسلمین محمد عالم زاده نوری استاد حوزه و پژوهشگر مسائل دینی گتفگویی ترتیب داده ایم تا لایه های مختلف ویژگی های اربعین حسینی مورد نقد و بررسی قرار گیرد.
اربعین حسینی نماد شیعه است و حج نماد جهان اسلام؛ آیا می توان گفت عظمت اربعین حسینی کمتر از عظمت حج ابراهیمی نیست؟
تمام کارکردهای معنوی و اجتماعیِ گردهمایی بزرگ حج ـ حتی از جهاتی برتر و کامل‌تر در سفر اربعین حسینی مشاهده می‌شود. از حیث جمعیت حدود 6 برابر جمعیت حج در زیارت اربعین حضور می‌یابند. از حیث مشقت به مراتب از سفر حج دشوارتر و سنگین تر است. اقل مسافت پیاده‌روی از نجف تا به کربلا است که حدود 80 کیلومتر است؛ در حالی‌که بیشترین پیاده‌روی در سفر حج به 20 کیلومتر نمی‌رسد. امکانات عمومی این سفر همه مردمی است؛ در حالی‌که در سفر حج دولت عربستان تمام نیروی خود را برای برقراری باشکوه مراسم حج بسیج می‌کند. ترکیب جمعیتی کاملا یک دست و همه شیعه‌اند؛ در حالی‌که در سفر حج از فرق مختلف اسلامی حضور دارند. در سفر حج هر کاروان برای خود نوعی استقلال دارد و جز در مراسم واجب حج (طواف و سعی، وقوف در عرفات و مشعر و مراسم منی)، مرز پنهانی میان خود و دیگران احساس می‌کند در جذب امکانات، در انتخاب مکان، در برنامه ریزی و … در حالی‌که در این سفر همه با هم همراه می‌شوند و در طول این مسیر در متن یک جمعیت میلیونی همه با هم و با یک آهنگ حرکت می‌کنند؛ همه بر سر یک سفره و یک گونه پذیرایی می‌شوند و همه با هم از امکانات یکنواخت موجود بهره می‌گیرند.
همان گونه که مراسم با شکوه حج میعادگاه سالیانه امت اسلامی است و قدرت بی‌نظیر حضور اسلام را می‌نمایاند و احساس هویت مشترکی پدید می‌آورد، اجتماع بی‌نظیر زیارت اربعین هم میعادگاه سالیانه شیعه در بزرگ‌ترین کانون شیعی جهان و بزرگ‌داشت بزرگ‌ترین حماسه تاریخ بشری است و احساس هویت مشترک شیعیان جهان را در پی دارد. همه ما قدرت عظیم امام حسین (ع) را در بسیج توده انسان‌ها با آغاز ماه محرم و دهه عاشورا درک کرده و شاهد بوده‌ایم اما زیارت اربعین در مقایسه با آنچه در شهرها و محلات رخ می‌دهد به سان مراسم حج در مقایسه با مراسم نماز جمعه است! اگر مشاهده عظمت و معنویت حج و اعلام حضور در آن برای هر انسان مسلمانی از آن جهت که مسلمان است دست کم یک بار در تمام عمر واجب است، بی‌تردید اعلام حضور و ابراز ارادت در زیارت اربعین و مشاهده این عظمت بی‌نظیر و معنویت همراه با عشق و شور و حماسه نیز برای هر شیعه عاشقی از آن جهت که پیرو مکتب اهل بیت است ضروری است.
آیا راهپیمایی اربعین می تواند منجر به افزایش حس همبستگی بین جامعه شیعی شود؟
این گردهمایی در ایجاد پیوند قلبی و احساس برادری و اخوت میان شیعیان بی‌نظیر است. همگان بر سر این سفره گسترده چندان لطف و محبت دریافت کرده‌اند که از صمیم جان شرمسارند و در این مدرسه احسان اهل محبت و احسان بار آمده‌اند. زائری گفت تصمیم گرفته‌ام به شهر خود که رفتم به همه خدمت کنم و به خانه خود که رفتم به اهل خانه خود محبت کنم. آنها هم دوست‌دار و موالی امام حسین هستند. نیت کرده‌ام که خادم آنان شوم و به این نیت به آنان احسان کنم. از دیگر برکات این سفر معنوی افزایش ایمان زائران است. مشاهده تجلیات ایمان دیگران، ریشه ایمان را در جان مستحکم می‌گرداند. آنهم این ایمان عمیق در این مقیاس و با این وسعت.
آینده این سفر مقدس و معنوی را چگونه پیش بینی می کنید؟
دو سوال مهم در باره این خروش عظیم ذهن هر بیننده‌ای را می‌نوازد؛ یکی این که این موج خروشان با چه نیرویی و با چه اذنی پدید آمده است؟ این سوال تنها در صورتی بی‌جواب می‌ماند که اعجاز و ارتباط با غیب عالم را نپذیرفته باشیم. این انرژی متراکم و این حماسه خارق العاده جز به نیروی خون حسین جاری شدنی نبوده و نیست.دوم این که این داستان به کجا خواهد انجامید؟ اگر این افزایش تصاعدی جمعیت با همین آهنگ و شتاب ادامه یابد این موج خروشان به کجا خواهد رسید؟ آیا انتقام خون حسین در امتداد این پویش پرطنین گرفته خواهد شد؟ آیا این رودخانه‌های خروشان بهم وصل خواهد شد و شبکه حرکت شیعی جهانی را تشکیل خواهد داد و اوضاع جهان را دگرگون خواهد ساخت؟ بی‌تردید …
یعنی ارتباط بین اربعین حسینی با قیام امام زمان علیه السلام از افزایش جمعیت میلیونی سالانه اربعین حسینی قابل پیش بینی است؟
گویا ظهور آخرین حجت خدا (عج) به همین حرکت مواج گره خورده است. امام عصر در صبح ظهور، خود را به جدش حسین (ع) معرفی می‌کند. بنابراین پیش از ظهور آن حضرت، حسین بن علی باید شخصیتی جهانی و شناخته شده داشته باشد تا ـ به زبان منطقیان ـ معرِّف از معرَّف اجلی و اعرف باشد. یعنی آنگاه زمینه ظهور فراهم می‌گردد که جهانیان با نام حسین آشنا باشند. این تلاطم جمعیت انسانی عزای حسین را در جهان اقامه خواهد ساخت و آوازه سید الشهدا را بر بام جهان منعکس خواهد کرد و زمینه ظهور فرزند رشیدش مهدی را به عنوان منتقم خون او و مصلحی که جریان اصلاحی حسین را به سرانجام می‌رساند فراهم خواهد کرد. به این ترتیب این جریان مستمر تاریخی روز بروز متمرکزتر و فشرده‌تر می‌گردد و سیل خروشانی پدید می‌آورد که بنیان ظلم و کفر و نفاق را بر باد خواهد داد.سرزمین عراق خصوصا کربلا و نجف ذخیره تاریخ است. چه رازی در این سرزمین وجود دارد که عمده پاکان تاریخ، پیامبران بزرگ فضیلت، و منادیان خوبی‌ها و ارزش‌ها در این سرزمین حضور یافته اند. مسجد سهله و مسجد کوفه سرّ غریبی در دل دارد. مقام حضرت آدم، حضرت نوح، خانه ابراهیم خلیل، مقام امام زین‌العابدین، امام جعفر صادق، …. یادگار عبادت‌ها، مناجات‌ها و نیز کرامت‌ها و قضاوت‌های امیرالمومنین، کشتی نوح، توبه آدم، جان فشانی مسلم بن عقیل و هانی بن عروه، و …از طلیعه خلقت انسان، آدم ابوالبشر در نجف اشرف حضور یافته و در مسجد کوفه عبادت کرده است و در پایان تاریخ نیز امام آخرین عج در مسجد سهله اقامت خواهند داشت و مسجد کوفه را مرکز فرماندهی و حکومت خود خواهند ساخت.یک کانون مشترک که خوبان و پاکان در آنجا اعلام حضور و تجدید پیمان می‌کردند و همواره بر روی نوار بلند تاریخ قرارگاهی بوده که همه خوبان را به هم متصل می‌ساخته و دست آنان را در دست یک‌دیگر می‌نهاده و پیوند و اتحادی میان آنان برقرار ساخته است. حال و هوای عراق با مدینه و مکه هم متفاوت است. توگویی ارتباط با کل تاریخ برقرار می‌کنی. جای همه انبیا و اولیا قرار می‌گیری و به همه انبیا و اولیا اقتدا می‌کنی. احساس پیوند و اعلام پیوند با آنان می‌کنی.
آیا پیشنهاداتی برای برگزاری بهتر مراسم اربعین حسینی در طول مسیر دارید؟
این سفر یک سفر معنوی و یک سلوک روحانی است که نیاز به آرامش و خلوت دارد. اما متأسفانه سر و صدای فراوان محیط و بلندگوهای نامهربانی که با صدای خشک و گوشخراش خود مداحی‌های تند عربی را به گوش زائر فرومی‌کنند آرامش لازم برای این عروج آسمانی را بر هم می‌زنند و فرصت خلوت را تنگ می‌کنند. بگذریم که برخی زائران به همین نوای دلسوز مداحی سینه می‌زنند و گریه می‌کنند اما کثرت انواع صداها و ریتم‌ها و شدت و قوت سیستم‌ها کلافه کننده و بی‌سامان است و نیاز به مدیریت قاطع دارد.
به نظر می‌رسد بهترین پیشنهاد برای این حرکت، نوای زنده خود مردم در طول مسیر و زمزمه سرودهایی است که باید از پیش آماده و آموخته شود. وقتی زائر امام حسین خود در عزاداری شریک می‌شود احساس قرابت بیشتری می‌کنند و خستگی نمی‌شناسد. همان‌گونه که در دسته‌های سنتی عزا، همه‌ی جمعیت، حضور فعال دارند و از این حضور احساس شعف و نشاط می‌کنند.
نظرتان در خصوص عدم حضور دولت های ایران و عراق در برگزاری اربعین حسینی چیست؟
همان گونه که پیش از این هم گفتیم عمده خدمات این گردهمایی بزرگ به صورت مردمی ارائه می‌شود. این موضوع شکوه و عظمت کار را بسیار افزوده است. این حضور مردمی را باید قدر شناخت و پاس داشت. بی‌شک حضور دولت و نهادهای حکومتی در این حرکت توفنده از جلال و ابهت آن می‌کاهد. اما علی‌رغم این موضوع اگر سازمان‌های بزرگ دولتی همتی در برآوردن نیازهای کلان این زائران ـ که از دست توده مردم بر نمی‌آید ـ داشته باشند بر شعاع آن افزوده‌اند. از باب نمونه کار توسعه سریع حرم مطهر اباعبدالله و گشودن راه‌های بسته اطراف حرم یا تقویت ایستگاه‌های مخابراتی برای ارتباط آسان تلفنی یا ایجاد خط آهن مواصلاتی برای بازگرداندن این همه زائر از کربلا به سایر شهرها قطعا از مردم ساخته نیست و انتظار می‌رود دستگاه‌های دولتی در این میدان انجام وظیفه کنند. البته رسیدگی‌هایی در حد پذیرایی و خدمات جزء را مردم به خوبی بر عهده دارند و هرگز برای انجام آن منتظر دولت نیستند.
ثبت مستند اربعین حسینی از چه منظری حائز اهمیت است؟
بی‌تردید این حماسه بزرگ اربعین باید به گوش همه جهان برسد و این معجزه شگفت در پیش روی همه مردم عالم قرار گیرد و در ابعاد جهانی تأثیر گذارد. اما گویا کمتر کسی به فکر ثبت این حماسه عظیم و گزارش مؤثر آن است. در طول این مسیر ده‌ها کیلومتری به ندرت می‌توان عکاس یا فیلمبرداری سراغ گرفت. برای مردم عراق این همه کاملا عادی است. در حد یک وظیفه که باید به صورت مستمر و بی‌منت انجام پذیرد و بلکه بدان افتخار شود. این همه خدمت و اخلاص یک تکلیف عادی است و یک برنامه معمول و جاری که قابل گفتن به شمار نمی‌آید. این قدر عشق و ابتهاج و اخلاص و شعف موج می‌زند که هیچ زحمتی به چشم نمی‌آید، و هیچ اقدامی بزرگ جلوه نمی‌کند و هیچ ماجرایی عجیب نیست. اما برای میهمانانی که برای اولین بار به این صحنه چشم می‌دوزند قدم به قدم عظمت و شکوه است، لحظه به لحظه بزرگی و شگفتی است و همه چیز گفتنی و نوشتنی و ستودنی …
انواع خدمت‌ها، انواع خادمان، ترکیب جمعیت، هیأت‌ها، مشقت‌ها و … که باید برای هریک مستندی بلکه مستندهایی تهیه کرد و به برترین شیوه نشرش داد.تهیه مستندی از مشقت‌های این سفر قطعا از باب گلایه و شکوا نخواهد بود بلکه به هدف انعکاس اوج عظمت این حرکت استثنائی است که علی‌رغم این همه دشواری و رنج چگونه این ده‌ها میلیون انسان در این مسیر زرین قدم می‌گذارند و نیروی محرک این موج خروشان را تأمین می‌کنند؟
آخر سخن آیا پیشنهاد سازنده ای مرتبط با روح قیام عاشور و اربعین حسینی دارید؟
یک موضوع عجیب و دور از انتظار این که در طول این مسیر و در میان این همه جمعیت، نماز جماعتی مشاهده نمی‌شود! با اینکه مردم عراق به اصل نماز و نیز به نماز اول وقت به خوبی اهمیت می‌دهند و برای آن فرهنگ‌سازی کرده‌اند اما در برگزاری نماز جماعت بسیار کند و بی‌اعتنا می‌نمایند. هنگام اذان در حسینیه‌ها و خیمه‌ها جمع می‌شوند و هر کس برای خود نمازی می‌خواند و می‌رود. این موضوع را یک بار در جمع 50 نفره‌ای که برای نماز ظهر و عصر گرد آمده بودند و هر یک نماز خود را به تنهایی اقامه کردند طرح کردم و توضیح خواستم. هیچ کس توضیح روشنی نداشت و معلوم شد که این ویژگی تنها از سر غفلت و ناآگاهی است و کاملا زمینه اصلاح و ترمیم دارد.به امید این که جماعت‌های مستحکم و بنیان‌های مرصوص به این ظرفیت منحصر به فرد فرهنگ شیعی بیفزاید و دل‌های پراکنده را به هسته یک‌پارچه بندگی و ولایت تبدیل کند و آنچه باید در فرجام تاریخ صورت پذیرد هر چه زودتر به سرانجام رسد.
جام جم
