اصفهان شرق_مهدی نجفی، در عصری به سر می بریم که بعضاً زمزمه های کاهش پابندی جوانان به برخی هنجارها و ارزش ها به گوش می رسد؛ هجوم محصولات ضد فرهنگی در سایت ها و شبکه های اجتماعی، وجود مجالس لهو و لعب، عادی سازی روابط دختر و پسر و دوستی با جنس مخالف، تماشای فیلم های مستهجن از یک سو و بحران های دیگر از قبیل پرخاشگری، دزدی، مصرف مواد مخدر، بحران تأخیر ازدواج جوانان..همه و همه بیانگر حساسیت زاید الوصف وضعیت فرهنگی نظام اسلامی است.

لذا رخنۀ حیرت انگیز عناصر فرهنگی غربی و هجوم بی امان مخاطبان به سمت شبکه های اجتماعی که بعضاً با جاذبه های جنسی و کج روی های فرهنگی نیز همراه شده است جامعه اسلامی را از لحاظ فرهنگی دچار سردرگمی و ابهام کرده است.

حال در این میان هیأت های مذهبی طیف وسیعی از مخاطبان و علاقمندان به مناسک دینی را در اختیار دارند به نحوی که وسیع تر و متنوع تر از مخاطبان مساجد را در خود جای داده است.

گفتنی است شکل گیری هیئت های مذهبی در نیمه دوم دهه هفتاد و با گسترش چشمگیر هیات های «سبک جدید» و «سبک پاپ» به اوج خود رسید که با شورگرایی و هیجان مذهبی توأم شد و در نهایت به پدیده ای به نام مداحان پاپ منتهی شد که در نوع خود برخی چالش ها و پیامدهای فرهنگی را آفرید.

حال با این تفاسیر بازتعریف کارکردهای هیأت های مذهبی در جامعه مدرن صنعتی که تضاد ارزش ها در آن موج می زند امری ضروری است؛ زیرا مردم رویکردهای فرهنگی رسمی و بخشنامه ای دولت در بایدها و نباید های فرهنگی را بر نمی تابند، این نقیصه در حالی است که ماهیت هیأت های مذهبی از مقبولیت و انعطاف بالایی در جذب آحاد مردم به سمت دین ورزی برخوردار است.

*رسالت هیئت های مذهبی در تقویت سبک زندگی اسلامی

بی شک زندگی عرفی برخی از اقشار مردم از آموزه های مذهبی تقلیلی برخودار است، لذا رسالت هیأت های مذهبی می تواند در عمق بخشی باورهای اعتقادی مردم و تقویت سبک زندگی اسلامی مردم بازتعریف شود.

هم زیستی مسالمت آمیز با دیگر اقوام و مذاهب، صلح گرایی، آرامش جویی از جمله مطالبات مهم مردم را شامل می شود لذا نفوذ افراط گرایی فرقه شیرازی در برخی هیئات مذهبی از جمله آسیب های کلیدی است که باید در مواجهه با آن از همۀ ظرفیت ها بهره جست.

نباید فراموش کرد نقض هنجارهای فرهنگ رسمی، توسط جوانان می تواند به عنوان اعلام اعتراض در برابر مولفه های فرهنگی دولت مورد نظر قرار گیرد،برپایی جشن روز ولنتاین، عدم رعایت هنجارهای دینی در پوشش، شرکت در پارتی و صدها موارد دیگر از این دست به نوعی نشان دهندۀ رویکرد اعتراضی برخی اقشار جامعه به رویکرد آمرانۀ فرهنگی دولت است، در این بین هیأت های مذهبی می توانند با مدیریت صحیح فرهنگی سیاسی جامعه، جوانان را از سرخوردگی و افسردگی به سوی پویایی فرهنگی سوق دهند.

لذا به نظر می رسد برنامه ریزی از سوی گروه های دینی و مذهبی برای اقشار متوسط به بالا امر ی ضروری است به ویژه آنکه بدانیم خانواده های مذهبی ده برابر کمتر از دیگر اقشار جامعه به سوی ناهنجاری های فرهنگی کشیده می شوند.

*گفتمان کربلا مهمترین گفتمان دینی هیأت های مذهبی

باید اذعان کرد رویکرد فرهنگی هیأت های مذهبی باید در راستای انتقاد سازنده از سیاستگذاران فرهنگی کشور منحصر شود، زیرا برخوردهای صرفاً سلبی و قهری در مسائل فرهنگی به تعبیر عامیانه«گیر دادن» در حالی که هنوز نتوانسته ایم پاسخی مطلوب به توجیحات جوانان در ارتکاب برخی کج روی های فرهنگی از قبیل«تنوع طلبی، شیک پوشی، زیبایی شناسی» دهیم، استفاده از اوامر بخشنامه ای صرفاً می تواند به مثابۀ بنزین بر روی آتش باشد که قوۀ تحریک پذیری جوانان را در تداوم کج روی های ضد فرهنگی تشدید می کند.

بدیهی است خود برتر بینی در هر مقام و منصب و جایگاه، مذموم و مورد سرزنش است، لذا ضرورت عدم قضاوت مردم از روی ظاهر و اجتناب اعضای هیأت های مذهبی از خود برتر بینی امری ضروری است؛ زیرا در صورت ارتکاب این خبط بزرگ، ترویج مولفه های فرهنگی خود به مقوله ضد فرهنگ(فرهنگ معارض) تبدیل می شود.

گفتنی است گفتمان کربلا می تواند مهمترین گفتمان دینی هیأت های مذهبی باشد که تحقق این مهم می تواند مخاطبان هیأت ها را به نحو ملموس با سبک زندگی اسلامی آشنا کرد.

سبک جدید در هیأت های مذهبی نیز اغلب با چالش ها و آسیب های متعدد همراه بوده است، لذا سنتی گرایی به همراه نوآوری و خلاقیت در پویایی روز افزون این جماعت دینی بسیار موثر است، زیرا هیأت های پاپ و هیأت های سبک جدید غالباً با کمبود محتوای عمیق فکری و معرفتی دست و پنجه نرم می کند که برای برون رفت از این نقیصه باید از ظرفیت هیأت های مذهبی سنتی و معرفتی بهره جست.

*معیارهای دین مداری در هیئت های مذهبی

بی تردید هیأت های مذهبی در تقویت نظام فرهنگی آنچنان دارای کارکردهای بی نظیری است که حتی در گذشته، هیأت های دینی، در آن برهه از زمان در بازنمایی زندگی و دین ورزی مردم نقش اساسی ایفا می کرد و به عنوان یکی از مهمترین اماکن در برخی تعاملات اجتماعی هم چون انتخاب دختران دم بخت مورد توجه قرار می گرفت. لذا این جماعت دینی بر خلاف وضعیت کنونی خود، در گذشته ای نه چندان دور به شدت حیات اجتماعی و فرهنگی جامعه را تحت الشعاع توانمندی خود قرار می داد.

اینگونه است که باید گفت هیأت های مذهبی با اجرای برنامه های متعدد فکری و مطالعاتی می توانند پاسخ گوی خیل عظیم جوانان دارای تحصیلات دانشگاهی باشند ؛ترویج فرهنگ مطالبه گری از دولتمردان و دیگر مسئولان نظام، از طریق ارائۀ فرهنگ نقد و ظهور ذهنیت انتقادی در این جماعت دینی بسیار موثر خواهد بود، به ویژه آنکه بدانیم دریافت عمومی جامعه به خصوص قشر تحصیل کرده از دین و اخلاق از قرائت رسمی حکومتی فاصله گرفته است.

معیارهای دین مداری در هیأت های مذهبی نیز باید تغییرات عدیده ای یابد و این هیأت ها از برخی مسائل سطحی و ظاهری فاصله گیرند در این میان نقش روحانیون در تقویت معنویت و ترویج اندیشه های انقلابی غیر قابل انکار است.

اجتناب از قهرمان سازی از مداحان به نحوی که معیار دینداری قرار می گیرند، از جمله مهمترین وظایف هیأت های مذهبی است، لذا روحانی محوری در مرکز و استفاده از ذاکر به عنوان مکمل در کنار روحانی باید مورد اهتمام همۀ هیأت های دینی قرار گیرد.

انتهای پیام/ اصفهان شرق