گزیده ۳دهه پیگیری امام خامنهای درخصوص «خودکفایی در غذا»
رهبر انقلاب:ایران میتواند ۴برابر جمعیتش، غذا تولید کند
جستجو در بیانات رهبر فرزانه انقلاب طی سه دهه گذشته، اعتقاد راسخ و کارشناسی معظم له، نسبت به «خودکفایی در کشاورزی و غذا» را بهوضوح نشان میدهد. بیانات ایشان در خصوص ظرفیتهای کشاورزی ایران بسیار شگرف و درخور مداقه و توجه است.
به گزارش اصفهان شرق، گزارش زیر گزیده بیانات شگرف و پیگیریهای مستمر رهبر فرزانه انقلاب درخصوص خودکفایی از روزهای ابتدای رهبری تاکنون است که با کلیدواژههای «خودکفایی ؛ کشاورزی ؛ غذا» در بیانات ایشان در سایت معظمله جستجو شده است.
توضیح اینکه ایشان در زمان تصدی مدیریت اجرایی نیز به امر خودکفایی اهتمام جدی داشتند؛ برای مثال تولید داخلی گندم در دوران ریاست جمهوری ایشان ــ باوجود شرایط دشوار جنگ ــ بیش از دو برابر شد و از 3.5 میلیون تن به 7.6 میلیون تن رسید.
توجه مخاطبان گرامی به گزیده بیانات ایشان به ترتیب تاریخ جستجو، جلب میشود.
* 14 تیر 1368 ــ بیانات در مراسم بیعت اصناف و روستاییان
اگر بخواهیم کشورمان بهطور نسبی به استغنا و خودکفایی و بینیازی از دیگران نایل شود، باید در روستاها سرمایه گذاری کنیم و زحمت بکشیم. پایهی اول خودکفایی، خودکفایی در امور تغذیهی مردم است. اینکه میگوییم خودکفایی نسبی، به خاطر آن است که یک کشور نمیتواند به طور کامل از دیگر کشورهای جهان بینیاز باشد. تبادل میان ملتها و کشورها، امری عادی و معمولی تلقی میشود. عمده این است که یک کشور بتواند روی پای خود بایستد و اساس زندگی خود را تأمین کند… امیدواریم انشاءالله همهی این کارها به نحو شایسته و مناسبی انجام گیرد و در کنار کارهای صنعتی، استعداد عظیمی که در کشور ما برای فعالیتهای کشاورزی نهفته است، مورد توجه قرار گیرد.
* 23 تیر 1368 ــ پیام به ملت شریف ایران در چهلمین روز ارتحال امام خمینی(ره)
کشاورزان و روستاییان، کار خود را که اصلیترین پایهی خودکفایی کشور است – یعنی تهیه و تأمین موادغذایی – قدر دانسته، افزایش محصول و بهبود کیفیت آن را هدف خود قرار دهند و وابستگی کشور به مواد غذایی وارداتی را به صفر برسانند.
* 4 مهر 1369 ــ بیانات در دیدار مسئولان دفاتر نهضت سوادآموزی و مسئولان شهربانی
زندگی راحت و مرفه، رفع مشکلات، رسیدن به خودکفایی، مشتعل شدن صنعت و کشاورزی و کار و ابتکار و خلاقیت در سرتاسر کشور، زنده شدن زمینهای مرده، زنده شدن استعدادهای مرده، زنده شدن منابع و معادن مرده و خرج شدن آنها در راه توسعه و زندگی خوب برای مردم، در گرو همان ایستادگی و همان فداکاری است.
* 8 شهریور 1375 ــ بیانات در دیدار رئیس جمهور و هیأت وزیران
اگر ما بخواهیم یک تربیت صحیح بکنیم، امکان ندارد که از جهات دنیایی غافل شویم. چطور ممکن است نظام اسلامی را در دنیا به اعتلا رساند، در حالی که کشاورزی نداشته باشیم، صنایع سنگین نداشته باشیم، معادن و فلزات نداشته باشیم و …؟
* 9 اردیبهشت 1377 ــ بیانات در دیدار جمعی از کارگران و معلمان
یکی از بزرگترین جرائم و گناهان رژیم محمّد رضا پهلوی، عبارت بود از اینکه کشور را از لحاظ فنّی، صنعتی و اقتصادی، وابسته نگهداشت و وابستهتر کرد. سرنوشت یک کشور را در نانش، در گندمش، در سیلوی گندمش، در وسیلهی آرد کردن گندمش، در مواد غذاییش و در همهچیزش، به خارج وابسته کرد! شما از این مواد غذایی و نان بگیرید، تا سایر چیزها، ایران به خارج از مرزها وابسته شد؛ به طوری که اگر یکوقت دشمنان اراده کنند، بتوانند این ملت را از همه چیز محروم کنند. کسی که اینطور کشوری درست کند و اداره نماید و به اینجا برساند، خیانتی مرتکب شده است که هیچ خیانت دیگری جز آنکه در همین سطح باشد، با آن قابل مقایسه نیست.
* 14 اسفند 1377 ــ بیانات پس از بازدید از مؤسسهی تحقیقات جنگلها و مراتع
ما کشوری داریم که ازلحاظ وسعت خاک، یکی از کشورهای غنی است. گفته میشود آب کم داریم و البته درست است؛ اما به تجربه دانسته شده است که با آب کم هم – همراه با صرفهجویی و روشهای علمی – میشود زمین را آباد کرد.
ما اگر تلاش کنیم؛ اگر از روشهای علمی استفاده کنیم و مدیریّت درست را بهکار ببریم، با همین میزان موجودی آبی که درایران داریم، میتوانیم این سرزمین وسیع را یکپارچه پوشش گیاهی دهیم. برای ما مایه شرمندگی است که با وجود این کشور غنی، محصولات گیاهی و حتّی مواد غذایی لازم را از دیگران بگیریم. درست مثل کشوری که زمین و امکانات و این تاریخ عظیم کشاورزی را ندارد.
* 6 فروردین 1379 ــ بیانات در اجتماع بزرگ زائران و مجاوران حضرت رضا(ع)
همین وزیرهی امریکایی در همین سخنانش هم از رژیم شاه، تبلیغ و تعریفِ دروغ کرده است. میگوید رژیم شاه دیکتاتور و بد بود؛ منتها اقتصاد ایران را شکوفا کرد! این بزرگترین و خندهآورترین دروغی است که یک وزیر خارجه میتواند در شرایط فعلی بر زبان جاری کند! آیا اقتصاد ایران را آنها شکوفا کردند؟! این نکته را مخصوصاً جوانان بدانند کسانی که در آن زمان بودهاند، وقایع را از نزدیک لمس کردهاند در ایران قبل از انقلاب، نه فقط از لحاظ اقتصاد زمان پهلوی، بلکه از لحاظ حتی پایههای اقتصادی که تا سالها بعد هم اثرش باقی ماند بزرگترین خیانت را رژیم پهلوی به اقتصاد ایران کرده است! ایران را به انبار کالاهای وارداتىِ کم ارزش و بیفایدهی غربی تبدیل کردند؛ ابزارهای بنجل و چیزهای زیادی و غیر لازم را با پولهای کلان خریدند! کشاورزی این کشور را که یک روز بهکلّی خودکفا بود، بهکلّی نابود کردند؛ بهطوریکه بعد از گذشت سالها هنوز هم که هنوز است، کشاورزی ما به حال اوّل برنگشته است، چون سیل مهاجرتهایی که با تشویق آنها به سمت شهرها به راه افتاد، چیزی نبود که به آسانی بشود جلوش را گرفت. ملت را از لحاظ کشاورزی، وابستهی به بیگانه کردند. آن روز گندم ایران را از امریکا میخریدند؛ سیلوی گندم را هم شورویها میساختند! یعنی هم از لحاظ گندم، هم از لحاظ جای نگهداری گندم، وابسته بودند. آن روز روستاها را تخریب کردند.
* 24 مهر 1379 ــ بیانات در اجتماع بزرگ مردم اراک
زمینهای وسیع کشاورزی در کشور ما زیاد است. شما به همین استان مرکزىِ خودتان نگاه کنید؛ نظیر این دشتها و این خاک حاصلخیز در بسیاری از نقاط این کشور وجود دارد. اگرچه از لحاظ آب کمبود داریم، اما با روشهای علمی، با پیگیری و با صرفهجویی، همین نزولات آسمانی که امروز در کشور ما وجود دارد، به فضل الهی کافی است چهار برابر جمعیت کنونی امروز ایران را از لحاظ مواد غذایی بینیاز از دیگران کند.
* 10 تیر 1380 ــ دیدار وزیران و مسئولان وزارتخانههای صنایع و معادن و بازرگانی با رهبر انقلاب
مقام معظم رهبری همچنین با اشاره به وجود توانایی در بخش کشاورزی برای خودکفایی در برخی محصولات خاطرنشان کردند: هدف اصلی در بخش کشاورزی باید رسیدن به خودکفایی در محصولات اصلی مورد نیاز کشور باشد.
* 5 شهریور 1380 ــ بیانات در دیدار رئیس جمهوری و اعضای هیأت دولت
من امروز بر آن سه نکتهای که به ایشان عرض کردم، مسأله کشاورزی را اضافه میکنم؛ همان چیزی که آقای حجّتی در اینجا قولش را به من دادند و من توقّع داشتم که ایشان در مجلس هم آن را بگویند – که متأسفانه نگفتند – و آن این است که ما در مواد اصلی غذایی کشور، یعنی گندم و برنج و احتمالاً روغن، خودکفا شویم. ایشان به من قرص و محکم گفتند که میتوانیم خودکفا شویم؛ اما هرچه گوش تیز کردم ببینم ایشان در مجلس کلمه «خودکفایی» را میآورند، دیدم نه! ایشان گفتند ما میتوانیم اینها را پیش ببریم. پیش بردن کجا، خودکفایی کجا!؟
* 12 دی 1380 ــ بیانات در دیدار جمعی از کشاورزان
درباب کشاورزی و کشاورزان آنچه که در کشور ما بسیار مهم است، این است که این ملت عزیز و سربلند، در امر تغذیه و تهیه مواد غذایی اصلی خود، نباید به بیرون مرزها هیچ احتیاجی داشته باشد… ما برای گندم و برنج و روغن و لبنیات و خوراک دام و بقیه مصارف عمده و اصلی کشورمان نباید نیازمند دیگران باشیم. بحمداللَّه امکانات طبیعی و انسانی در کشور وجود دارد و من امیدوارم حرکت اساسی و صحیحی در این باره انجام گیرد، که البته مقدّمات آن شروع شده است.
*15 مرداد 1382 ــ بیانات در دیدار کارگزاران نظام
در زمینه اقتصادی، چیزهایی که ما به آنها اهمیت میدهیم، رونق اقتصادی و اشتغال و کاهش تورّم و خودکفایی در مواد اساسی کشاورزی است؛ یعنی امنیت غذایی کشور. اینها مسائل بسیار مهم و اساسی است و باید در این دوره، ما به حدّ مطلوب به این اهداف نائل شویم.
* 14 دی 1382 ــ بیانات در دیدار جمعی از کشاورزان
دستگاه کشاورزی برای کشور ما بسیار مهمّ است؛ چون امنیت غذایی برای کشوری بزرگ، پُرجمعیت و دارای هدفهای بلند، بسیار مهم است؛ لذا بخش کشاورزی و دامدارىِ ما یک بخش ویژه و استثنایی است و همه باید برای آن تلاش کنند. در اسلام هم آگاهانه و با توجّه، نسبت به کشاورزی تأکید شده است. حدیث بسیار پُرمعنا و پُرمضمونی دربارهی کشاورزان نقل شده است: «الزّارعون کنوز اللَّه فی ارضه(2)»؛ یعنی کشاورزان کسانی هستند که گنجینههای خدا در زیر زمین را میدِروند و استخراج میکنند. مهمترین گنجینه خدا در زمین و خاک عبارت است از موادی که مایه ادامه حیات بشر و حیوانات است. این از طلا و نفت مهمتر است. طلا و نفت وسیله بهدست آوردن مایحتاج زندگی است؛ اما محصول غذایی، مهمترین مایحتاج زندگی است. این را برای این عرض میکنیم که همه دستاندرکاران کشور و بخصوص مسؤولان وزارت جهاد کشاورزی توجّه کنند – همانطور که از اوّلِ انقلاب بارها تکرار شده است – که کشاورزی یکی از اساسیترین محورهای توسعه در کشور ماست؛ یک امر حاشیهای نیست. توجه به صنعت – که لازم است – نباید موجب عطف توجّه از کشاورزی شود. کشاورزی، پایه و زیربنا و اساس است…
کشور ما مستعدّ است. دیدید سال گذشته بحمداللَّه بارندگىِ خوبی شد و کشور تقریباً در تولید گندم خودکفا گردید. این همان چیزی بود که من تأکید میکردم و بحمداللَّه مسؤولان، خودکفایی گندم را دنبال کردند. البته گندم یکی از موادِ لازم ماست؛ در بقیه مواد لازم مثل لبنیات، روغن و گوشت هم باید کشور کاملاً خودکفا و غنی شود و بتواند این محصولات را صادر کند. ما باید این مسأله را دنبال کنیم، و این به نظر ما کاملاً ممکن است. ما دشتهای وسیع و خوبی داریم. در همین منطقه بم دشت وسیعِ بسیار خوبی وجود دارد. در خوزستان دشتهای وسیعِ عجیبی هست که باید استحصال شود و به کار بیفتد. از لحاظ آمادگی برای کشاورزی، کشور مستعدّی داریم؛ بنابراین باید همّت کنیم.
من به شما کشاورزان عزیز عرض میکنم که این کار را به عنوان یک کار سازنده، اثرگذار و یک کار مقدّس دنبال کنید. انشاءاللَّه سیاستهای مسؤولان هم به کمک شما بیاید و همانطور که اشاره کردند، تولید کشاورزی، اقتصادی، سودآور و تشویق کننده برای سرمایهگذاری شود و در سایه این تحرّک عظیم، مردم احساس راحتی کنند و از لحاظ غذا احساس امنیت نمایند و کشور بتواند کار خودش را انجام دهد.
مسؤولان محترم هم در وزارت جهاد کشاورزی خدمت خود را مقدّس بدانند. کار آنها بسیار مهم و یکی از انسانیترین کارهاست. البته خداوند متعال هم تفضّل و لطف خواهد کرد. هرجا شما تلاش و مجاهدت کنید، مطمئن باشید کمک الهی بالای سرتان است.
* 14 دی 1384 ــ بیانات در دیدار کشاورزان
دیدار با زحمتکشان عرصهی کشاورزی – با توجه به اهمیتی که این بخش برای امروز و فردای این کشور دارد – برای من دیدار بااهمیتی است… همان کشاورزی که در یک نقطهی دوردستی از کشور فرض کنیم بر روی یک یا پنج هکتار زمین مشغول کار است، به سهم خود یکی از پایههای اساسی حیات این کشور را بالا میبرد. مواظب باشید کشاورزی تحقیر نشود؛ کشاورزی بسیار حایز اهمیت و دارای عزت است. ارزشی هم که در شرع مقدس اسلام شنیدهاید که برای قشر کشاورز بیان شده است، ناشی از اهمیت این کار است. شما چه میکنید؟ شما با استفاده از نعمت خدادادىِ زمین و آب، گنجینههای الهی را – که در ذرات هست، در خاک هست، به وسیلهی نور خورشید و عوامل طبیعی این گنجینهها بارور میشود – استخراج میکنید، تا انسانهایی که روی این زمین زندگی میکنند، زنده بمانند. اگر غذا نباشد، زندگی نیست؛ و شما غذای انسانها را تأمین میکنید؛ لذا عظمت و ارزش این کار یک ارزش طبیعی و شبیه ارزش ذاتی است. امروز کشور ما – که مورد سوءنیت و کینهورزی قلدرهای دنیاست؛ علت این کینهورزی هم این است که این کشور حاضر نیست زیر بار قلدری قلدرها برود – بیش از همیشه به امنیت غذایی احتیاج دارد، تا برای نانش، برای خوراک روزمرهاش، برای روغنش، برای گوشتش محتاج کشورهای دیگر نباشد؛ محتاج کسانی که میتوانند در مقابل این عطیه، شرف او را مطالبه کنند، نباشد؛ امنیت غذایی برای کشور ما خیلی مهم است. سال گذشته که اعلام شد کشور به خودکفایی در گندم رسیده است، به نظر من حقیقتاً یک عید بزرگ برای این کشور بود. بنده از کشاورزان، از مدیران بخش کشاورزی، از جوانان عالمی که در این کار کمک کردند، از اعماق دل متشکر شدم، مطمئناً ملت هم متشکر شد؛ این حادثهی بزرگی بود. مردان و جوانانی همت کردند که این کار بشود، و شد. ما همان کشوری هستیم که در دوران طاغوت، پایهی کشاورزی ما را متزلزل کردند، برای این که ما را وابسته کنند؛ برای این که بازار برای گندم خودشان و بقیهی محصولات کشاورزی دیگران – بیگانگان – درست کنند. با این افزایش جمعیت – امروز کشورمان بیش از دو برابر اول انقلاب جمعیت دارد – اگر بنا بود ما مثل آن روزِ آنها از نظر گندم محتاج بیگانگان باشیم، برای هر تن گندمی که به ما میدادند، یک منت سنگین، یک بار سنگینِ تحقیر بر روی دوش این ملت سوار میشد؛ هر وقت هم که مایل بودند، میتوانستند این را قطع کنند؛ اما ملت ما در گندم به خودکفایی رسید. عین همین قضیه باید در بقیهی محصولات مهم و اساسی غذایی به وجود بیاید؛ در برنج، در روغن، در گوشت، در لبنیات، که نیازهای کشور است. باید کشور به دیگران اصلاً محتاج نباشد و مردم کشور بدانند که شما قشر کشاورز و دامدار با غیرت خود، با ایمان خود، با همت خود، غذای آنها را تأمین میکنید و مردم محتاج این نیستند که از دیگران درخواست کنند؛ هم پول بدهند، هم منت بکشند، هم دایم تَه دلشان نگران باشد که اگر یک مشکلی به خاطر یک مسألهی سیاسی و غیره پیش آوردند، چه کنیم. کشاورز ایرانی برای ملت ایران امنیت غذایی را تأمین میکند؛ این، افتخار بزرگی است؛ قدر خودتان را بدانید. من این را عرض میکنم برای این که در سرتاسر کشور، جوانان مناطق کشاورزی که گاهی جاذبهی مشاغل دیگر آنها را به خود جذب میکند، بدانند که ارزش و کرامت و تأثیر این شغل از اکثر مشاغل دیگر، در زندگی جمعی ملتشان، بالاتر است و جای گسترش هم دارد…
مسؤولان با این نگاه، با نگاهِ «حایز اهمیت»، باید به بخش کشاورزی نگاه کنند. بخش کشاورزی یک محور اصلی در ادارهی کشور است؛ و باید با این چشم در تنظیم معلومات دانشگاهی، در تخصیص بودجه، در گماشتن افراد کارآمد و توانا در رأس کارها، به آن نگاه کرد؛ باید امر کشاورزی را در کشور سبک نشمرند. البته صنعت هم مهم است و وقتی ما روی کشاورزی تکیه میکنیم، صنعت را نفی نمیکنیم؛ آن هم یک محور اساسی دیگری برای پیشرفت کشور است؛ اما جاذبههای گوناگون و زرق و برق و نام و نشان بخشهای دیگر، مبادا اهمیت این بخش بسیار مهم را تحتالشعاع قرار بدهد؛ شریان اصلی زندگی جامعه، در این بخش است و زندگی واقعی و ملموس جامعه – حیات اجتماعی – در این بخش، بیشتر معنا پیدا میکند؛ چون اینجا مسألهی غذا و مسألهی امنیت غذایی و مسألهی استقلال ناشی از امنیت غذایی و خودکفایی مطرح است…
مسألهی سوم این است که ما به کشاورزمان میگوییم تلاش کنید تا امنیت غذایی برای کشور به وجود بیاورید؛ اما به مسؤولانمان میگوییم این پایان کار نیست؛ ما بایستی به صادرکنندگان این محصولات تبدیل شویم؛ ما باید بتوانیم دیگران را بهرهمند کنیم. این کار، کارِ دستگاههای گوناگون دولتی است که وسایلش را فراهم کنند؛ ما میتوانیم.
مرتب از اینکه ما از لحاظ آب در مضیقه هستیم، حرف میزنند؛ خوب بله، ما میدانیم کشور ما از آن کشورهای پُر آب نیست؛ اما آیا از همین آبی که امروز داریم، استفادهی بهینه میشود؟ جواب، منفی است.
این، جزو کارهای وزارت جهاد کشاورزی و وزارتخانهها و دستگاههای گوناگون دولتی است که آموزش چگونگی استفادهی از آب، تنظیم جریان آب در بخشهای مختلف، نگهداری از همین مقدار آبی که از نزولات مبارک آسمانی است، با انواع و اقسام شیوههایی که امروز در دنیا معمول است، جزو کارها قرار بگیرد. بنابراین، کشور ما از کشورهای پُر آب نیست، اما همین مقدار آبی که داریم، قادر است محصولات کشاورزی را سیراب کند. در زمین هم همینطور هستیم. من در گزارشها خواندهام که ما امروز اندکی بیش از هجده میلیون هکتار زمینِ قابل کشت داریم؛ در بخشهای مختلف: دیمی و آبی و باغی و غیره، که این مقدار میتواند به سی میلیون هکتار افزایش پیدا کند؛ یعنی نزدیک به دو برابر. من در بعضی از بخشهای این کشور – در مسافرتهایی که کردهام – زمینهایی را دیدهام که با «کار» میتوانند تبدیل بشوند به زمینهای قابل کشت. ما خیلی امکانات در این کشور داریم. ما یک کشورِ به معنای حقیقی کلمه غنی هستیم و این «غنا» را مردم باید حس کنند؛ از این غنا باید استفاده کنند. به زارع میتوانیم بگوییم روی این زمین، خوب و با شیوهی علمی کار کن و محصول به دست بیاور؛ چیز دیگری در اختیار او نیست؛ ولی این مسؤولانند که بایستی نظام این کار را طراحی کنند.
* 18 آبان 1385 ــ بیانات در دیدار دانشگاهیان سمنان
کشور در مسائل حیاتی و اساسی باید خودکفا باشد. نه اینکه از دیگران بهکلّی بینیاز باشد، نه؛ امّا اگر به کسی یا کشوری، در چیزی احتیاج دارد، طوری روابطش را تنظیم کند که اگر خواست آن را به دست آورد، دچار مشکل نشود؛ او هم چیزی داشته باشد که مورد نیاز آن کشور است؛ خودکفایی یعنی این.
* 5 اردیبهشت 1390 ــ در دیدار رئیس و اعضای «کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی» مجلس
حضرت آیتالله خامنهای رهبر معظم انقلاب اسلامی بخش کشاورزی را به علت نقش آن در تأمین امنیت غذایی و ایجاد اشتغال، از مسائل درجه اول کشور برشمردند…
* 6 اردیبهشت 90 ــ بیانات در دیدار رئیسجمهوری و اعضای هیأت دولت
بخصوص در همین زمینههای زراعی و باغی و اینها که ذکر کردند، اینها چیزهائی است که بایستی هرچه میتوانیم، از واردات اینها پرهیز کنیم. بروید سراغ همان صنعتیسازی صادرات کشاورزی؛ همین چیزی که در گزارشها هم بود. اینها چیزهای مهمی است؛
* 13 مهر 1390 ــ بیانات در دیدار جمعی از نخبگان و برگزیدگان علمی1390/07/13
مسئلهی کشاورزی هم که مطرح کردند، مسئلهی بسیار مهمی است و راست است؛ کشاورزی از بخشهائی است که در همهی دنیا مورد حمایت ویژهی دولتی قرار میگیرد. این بخش باید حتماً مورد توجه باشد.
* 8 اردیبهشت 1395ــ بیانات در دیدار کارگران
یک مسئلهی دیگری که خیلی مهم است و من این را هم باز با تعدادی از وزرای ذیربط -چه وزرای کشاورزی، چه وزرای صنعتی و چه بعضی از مسئولین دیگر دولتی- مکرّر در گذشته درمیان گذاشتهام، [این است که] گاهی اوقات یک جنسی در داخل میتواند تولید بشود، [امّا] بعضیها که از واردات آن جنس سودهای کلانی میبرند میآیند جلوی این تولید داخلی را میگیرند؛ اگر شد با رشوه -آقا، این کارخانه را تعطیل کن یا نساز و این پول را بگیر- اگر زیر بار نرفت، با تهدید، با جنایت. من نمیخواهم حالا اسم کالاها را بیاورم؛ کالاهایی را میشناسیم که توان داخلی تولید در آنها هست امّا وارد میشود بهخاطر اینکه یک عدّهای از واردات منتفعند و نمیگذارند در داخل تولید بشود.
* 25 خرداد 1395 ــ بیانات در دیدار مسئولان نظام
بخش کشاورزیای که ما را خودکفا میکند … که خب، خوشبختانه این گزارشی که امروز دادند، نشان میدهد که در این زمینهها پیشرفت کردهایم. من البتّه گزارشی نداشتم.
انتهای پیام/تسنیم