اصفهان شرق_ سید روح الله رفعتی پور/ خداوند متعال در آیه ی 25 سوره مبارکه ی حدید، نوع نظام سیاسی مطلوب و شکل صحیح کار سیاسی در جامعه دینی را مطرح فرموده است. بر اساس این آیه شریفه، نظام مطلوب قرآن “جمهوری اسلامی” و شکل مقبول انجام کار، “مردم سالاری دینی” است؛ به این معنا که حکومت بر مبنای دین شکل گرفته و امور جامعه با تکیه بر رأی مردم اداره شود.

حضرت حق در آیه ی مذکور اینگونه فرموده است: « لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَ أَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَ الْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَ أَنْزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَ مَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَ لِيَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ وَ رُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ»

با تأمل در فراز ابتدایی آیه می توان تأکید قرآن بر مردم سالاری دینی را دریافت. « لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَ أَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَ الْمِيزَانَ» به معنای آن است که خداوند متعال، “دین” نازل فرموده است؛ زیرا راه ارائه ی دین از سوی حضرت حق به انسان، “نبوت” بوده و “بیّنه، کتاب و میزان” نیز ابزار کار انبیاست. بنابراین می توان گفت، رسل، بیّنات، کتاب و میزان یعنی دین. نکته ی قابل توجه آنکه خدا بلافاصله پس از این موضوع، دلیل ارائه ی دین را بیان فرموده که همانا “قیام مردم” و به عبارت دیگر به میدان آمدن مردم است: « لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ». بر اساس این قسمت آیه، نقش اصلی در جامعه به عهده ی مردم گذاشته شده و طبق اندیشه ی سیاسی اسلام، “فاعل اصلی” در جامعه ی اسلامی “مردم” هستند؛ البته نکته ی مهم آن است که نقش آفرینی مردم زمانی در مسیر صحیح انجام می گیرد که در جهت اجرای دین در جامه باشد، زیرا خداوند متعال پس از « لِيَقُومَ النَّاسُ» قید « بِالْقِسْطِ» را مطرح فرموده و نیز در ادامه ی آیه اینگونه آمده است: « وَ لِيَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ وَ رُسُلَهُ بِالْغَيْبِ». این بخش آیه، یاری خدا و رسولان را امری مهم در ارزیابی نقش آفرینی مردم در جامعه دانسته است.

همچنین خدای متعال در قرآن به صورت آشکار و مستقیم به مؤمنان امر فرموده که به میدان بیایند و قیام به قسط کنند: « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ…»(1)

باتوجه به اهمیتی که اسلام برای نقش مردم در جامعه قائل است، اگر مردم به میدان نیایند یا کار را از نیمه رها کنند یا در عین حضور اما اشتباه تشخیص دهند و اشتباه عمل کنند، جامعه ی اسلامی به هدف نخواهد رسید و از مسیر منحرف خواهد شد. همانگونه که در طول سیزده سال حضور نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله یا بیست و پنج سال حضور امیرالمؤمنین علیه السلام در جامعه ی آن روز تشکیل حکومت اسلامی به دلیل به میدان نیامدن مردم به تأخیر افتاد و جامعه مسیری را طی کرد که تا امروز، امت اسلامی ضرر آن اشتباهات را متحمل شده است؛

یا آنگونه که به دلیل عدم همراهی و استقامت مردم در زمان امام مجتبی علیه السلام، صلح با معاویه بر حضرتش تحمیل شد؛

یا تشخیص غلط و عمل اشتباه مردم در عصر امام حسین علیه السلام منجر به واقعه ی کربلا و عاشورا گردید و مردم به جای یاری امام عصر خویش، به مقابله با حضرت پرداختند.

لذا اگر مردم، شرایط اجتماعی تشکیل حکومت ولیّ خدا را در هر زمان فراهم آورند، به این معنا که مردم در صحنه حاضر باشند، درست تشخیص دهند و به هنگام و به اندازه عمل نمایند- آنگاه کار جامعه اسلامی سامان می یابد و جامعه به هدف خواهد رسید.

به بیان دیگر می توان اینگونه گفت که اگر مردم با حضور خویش، وجه مقبولیت حکومت ولیّ خدا، که مشروعیت او از سوی پروردگار ایجاد شده- را محقق کنند و او را یاری و تبعیت نمایند، جامعه در مسیر صحیح خود قرار خواهد گرفت.

امتزاج مشروعیت و مقبولیت، منجر به تشکیل نظام سیاسی مطلوب خواهد شد که می تواند جامعه را به سمت پیشرفت و تعالی حرکت دهد. اهمیت این آمیختگی مشروعیت و مقبولیت را می توان در بیان نورانی امیر کلام حضرت علی علیه السلام به خوبی مشاهده کرد. آنطور که حضرت فرموده اند، زمینه ی پذیرش حکومت از سوی ایشان، در کنار هم قرار گرفتن مقبولیت و مشروعیت بوده است:« …اَمَا وَ الَّذِي فَلَقَ الْحَبَّةَ وَ بَرَاَ النَّسَمَةَ لَوْ لَا حُضُورُ الْحَاضِرِ وَ قِيَامُ الْحُجَّةِ بِوُجُودِ النَّاصِرِ وَ مَا اَخَذَ اللَّهُ عَلَی الْعُلَمَاءِ اَلَّا يُقَارُّوا عَلَى كِظَّةِ ظَالِمٍ وَ لَا سَغَبِ مَظْلُومٍ لَاَلْقَيْتُ حَبْلَهَا عَلَی غَارِبِهَا وَ لَسَقَيْتُ آخِرَهَا بِكَاْسِ اَوَّلِهَا…»(2) که عهد الهی به معنای “مشروعیت” و حضور و یاری مردم به معنای تحقق “مقبولیت” است. بر اساس تفکر سیاسی شیعه اگر این دو رکن اساسی در کنار هم قرار گیرند، نظام امامت-امت تشکیل می شود و این دقیقاً همان چیزی است که پیشرفت جامعه را به دنبال دارد و باعث جلوگیری از موفقیت دشمن می گردد؛ به این معنا که هرگاه امت به امام تمسک جسته و دو حلقه ی امت و امامت به هم متصل شوند، دشمن از رسیدن به اهداف خویش عاجز خواهد ماند؛ و به همین دلیل دشمنان از ابتدا به دنبال شکستن نظام امامت- امت بوده اند.

آنان این کار را طی دو مرحله انجام داده اند: در مرحله اول سعی در جدا کردن امت از امام نموده اند؛ همانگونه که علیه امیرالمؤمنین علیه السلام یا امام حسین علیه السلام کارهای تبلیغی وسیع انجام داده و متأسفانه توانسته اند بخشی از جامعه را از امام خویش جدا نمایند.

در مرحله ی دوم، دشمن به حذف امام از جامعه روی آورده است. برای این کار اگر می توانسته با شهادت امام را از جامعه حذف کند این کار را انجام می داده و در غیر این صورت، امام را محدود می کرده است مانند رفتاری که با امام کاظم، امام رضا، امام هادی و امام عسکری علیهم السلام داشته اند.

در دوران معاصر نیز همین رفتارها ز سوی دشمن مشاهده می شود. دستگیری و تبعید حضرت امام در دهه 40، اعدام شیخ نمر از سوی آل سعود، دستگیری شیخ عیسی قاسم و شیخ علی سلمان از سوی آل خلیفه، شهادت شیخ حسن شحاته و بازداشت شیخ زکزاکی در همین راستا ارزیابی می شود.

یکی از مظاهر نقش آفرینی مردم در نظام اسلامی، حضور در انتخابات و تصمیم گیری برای تعیین سرنوشت کشور است. هرچه حضور مردم در صحنه انتخابات پرشورتر و قوی تر باشد، با تقویت وجه مقبولیت نظام اسلامی، قدرت داخلی و خارجی نظام و نیز امنیت ملی افزایش می یابد و در نتیجه کاهش تهدیدات در عرصه های مختلف را به دنبال خواهد داشت. همچنین هرچه انتخاب مردم آگاهانه تر و در تراز انقلاب اسلامی باشد، در جهت تقویت کارآمدی و افزایش قدرت پاسخگویی مسئولین به نیازهای جامعه در زمینه های گوناگون مؤثر است.

البته دشمن در راستای تلاش خود برای شکستن نظام امامت- امت، در موضوع انتخابات نیز بیکار ننشسته و برنامه دارد.

طیف وسیع دشمنان برای نیل به اهداف خود، در دو بخش برنامه ریزی کرده اند: اول: “دلسرد کردن مردم” از شرکت در انتخابات با طرح شایعات و شبهات گوناگون و تلاش در جهت فریب مردم برای عدم حضور در صحنه انتخابات؛ و دوم: “ارائه ملاک و معیارها”ی متفاوت از سنجه هایی که رهبر فرزانه انقلاب به عنوان امام جامعه به مردم ارائه می نمایند؛ به این معنا که دشمن به گونه ای ملاک و معیارهای مورد نظر خود را برای مردم بزک می کند که نتیجه ی رأی آنان، انتخاب گزینه ای باشد که گرایش به غرب داشته و به نوعی مطلوب دشمنان باشد.

برای مقابله با نقشه های دشمنان، باید به راهبرد همیشگی رهبر حکیم انقلاب توجه و عمل نمود که همانا “مشارکت حداکثری” و “انتخاب هوشمندانه” است. برای تحقق این راهبرد ارزشمند، کافی است علاوه بر حضور فعال در انتخابات، ملاک و معیارهای ارائه شده از سوی رهبری را مدّ نظر قرار داده و کاندیداها را با آن ملاکها بسنجیم و در انتخاب خود به کسانی رأی دهیم که بیشترین تناسب را با معیارهای مذکور داشته باشند.

امید آنکه جامعه اسلامی ما روز به روز به سمت پیشرفت و تعالی طی مسیر نماید و زمینه ساز ظهور ولیّ مطلق حق باشیم. ان شاءالله

پی نوشتها:

1- نساء، آیه ی135

2- نهج البلاغه، خطبه ی3