به گزارش اصفهان شرق، شایعاتی که درباره به افسانه پیوستن تالاب پرطراوت گاوخونی بر زبان‌ها جاری بود گویی در آستانه پیوستن به واقعیت است؛ امروز تالاب گاوخونی زیر سایه سنگین بی‌توجهی در میان گرد و غبارهای سرطان‌زا نفس می‌کشد؛ تالابی که با نفسِ حیات‌بخش و مسیحایی خویش، جان دوباره به طبیعت خشک اطراف می‌بخشید امروز رو به احتضار است و کارشناسان معتقدند تن بی‌جان گاوخونی، می‌تواند جان‌ انسان‌های بی‌شمار را نه فقط در ورزنه و اصفهان بلکه در سرتاسر کشور در معرض خطر قرار دهد.

در چنین شرایطی که تمامی کارشناسان اهمیت احیای تالاب گاوخونی را هم‌پایه دریاچه ارومیه برمی‌شمرند سازمان محیط زیست نه تنها به هیچ‌کدام از قول و قرارهای خویش درباره احیای این تالاب عمل نکرده است بلکه ابتکار در سفر اخیر خود به اصفهان در اظهار نظری عجیب به این موضوع اشاره کرد که «هنوز گاوخونی برای اصفهان گرد و غبار ایجاد نکرده و این تالاب نفس می‌کشد».

از دیدگاه کارشناسان محیط زیست این سخنان تنها به روشی برای کمرنگ‌سازی موضوع عدم تحقق وعده‌های بی‌شمار اما بی سرانجام مسئولان برای احیای این تالاب و کم‌کاری در تأمین حق آبه گاوخونی شباهت دارد.

در این میان برخلاف نظرِیه جدید رئیس سازمان محیط زیست، احمد جلالیان عضو انجمن خاک ایران و استاد دانشگاه چند روز پیش در سمینار پایداری خاک در دانشگاه آزاد اصفهان اظهار داشت که مطالعات جدید انجام شده بر روی تالاب بین‌المللی گاوخونی که به طور تقریبی خشک شده، مؤید آن است که این تالاب به فلزهای سنگین نظیر کادمیوم، سرب و روی آلوده شده است که به گفته کارشناسان، وجود این فلزات سنگین در محیط زیست و منابع آبی باعث ایجاد مخاطراتی از قبیل مسمومیت و سرطان‌زایی در موجودات زنده می‌شود.

سونامی ریزگردهای سمی گاوخونی، تمام کشور را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد

وی با بیان اینکه تالاب بین‌المللی گاوخونی به وسعت ۴۷ هزار هکتار، کانون دوم ریزگرد در استان اصفهان است، افزود: اگر این تالاب احیاء نشود و به صورت چشمه‌های ریزگرد درآید، سونامی نمک و ریزگردهای سمی در انتظار کشور خواهد بود که می‌تواند تا شعاع حدود یک هزار کیلومتری استانهای اطراف از جمله تهران را تحت تأثیر قرار دهد

.

تاکنون هیچ‌کدام از رایزنی‌ها و برنامه‌های مسئولان استانی از جمله برگزاری کارگروه‌های متعدد، تاثیری در رفع بی‌عزمی مسئولان در احیای این تالاب بین‌المللی نداشته است و تنها شاهد قول‌های زبانی و کاغذی مسئولان برای احیای گاوخونی بودیم اما سخنان اخیر رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به شکل تلویحی به این نکته اشاره می‌کند که برخی مسئولان در پی کشف بهانه‌های مختلف هستند تا احیای تالاب گاوخونی را از سر خود باز کنند.

سخنان رئیس سازمان محیط زیست درباره گاوخونی به یک شوخی شبیه است

رضا خلیلی ورزنه، دبیر انجمن دوستداران میراث‌ طبیعی ورزنه با بیان اینکه سخنان رئیس سازمان محیط زیست درباره تالاب بین‌المللی گاوخونی به یک شوخی شبیه است، اظهار داشت: جدای از نقش انکار پذیر تالاب‌ها در ایجاد چرخه‌ای کامل از پایداری و سلامت محیط زیست، آنها در ایجاد اعتدال در آب و هوا نقش بسزایی دارند به نوعی که  خسارت از میان رفتن تالابی مانند گاوخونی با هیچ هزینه‌ای قابل جبران نیست.

وی با بیان اینکه در سال‌های اخیر تالاب گاوخونی به شکل کامل در تابستان خشک بوده است، افزود: سال گذشته به کمک کشاورزان منطقه مقداری آب به تالاب گاوخونی وارد شد که تنها ۱.۵ تا دو درصد سطح آن را پوشاند اما همین حجم اندک آب، در زنده نگه داشتن تالابِ بیمار موثر بوده است.

دبیر انجمن دوستداران میراث‌ طبیعی ورزنه با اشاره به اینکه از خردادماه امسال، به دلیل عدم مدیریت صحیح مسئولان، آبی به گلوی خشک تالاب نرسیده است و حقِ پساب مصوب برای تالاب نیز قطع شد، ابراز داشت: بر این اساس نامه‌ای به استانداری و ارگان‌های مسئول نوشتیم که حداقل مدیریت آب را در این منطقه به دست خود مردم بسپارند تا همانند سال گذشته به احیای تالاب کمک کنند.

وی با بیان اینکه مطابق تحقیقات کارشناسان، گاوخونی خشک منشأ ریزگردهای سمی است، تاکید کرد: طی تحقیقات اولیه دانشگاهی، ۷۰ تله در نقاط مختلف شهر اصفهان نصب شده است که مقدار زیادی ریزگرد شامل فلزات سنگینی مانند کادمیم، نیکل و غیره به دام افتاد و میزان سرب نیز بیش از حد تصور بوده است.

خسارت‌‌های ناشی از طغیان گاوخونی خشک قابل جبران نیست

خلیلی با بیان اینکه به طور معمول ریزگردها با آلودگی شهرها از جمله سرب مخلوط شده و به ریزگرد سمی مبدل می‌شود، تصریح کرد: وضعیت کنونی ریزگردها نشانه‌ای از ایجاد بحران در آینده است؛ در واقع گاوخونی اکنون به یک کانون بحرانی خواب شبیه است که به محض بیدار شدن طغیان می‌کند و در آن زمان خسارت‌های ایجاد شده به هیچ عنوان قابل جبران نیست.

لابی سیاست با غلبه بر مدیریت، راه‌حل‌های رفع بحران گاوخونی را تغییر می‌دهد

دبیر انجمن دوستداران میراث‌ طبیعی ورزنه با بیان اینکه وضعیت بارندگی اصفهان نسبت به سال‌های گذشته تغییرات زیادی نداشته است و در هر نوع خشکسالی اصفهان بیش از طبیعت بی مدیریتی دخیل بوده است، اضافه کرد: متاسفانه به طور مداوم کارگروه و ستاد نجات زاینده‌رود و گاوخونی تشکیل می‌شود اما همیشه لابی سیاست با غلبه بر مدیریت صحیح راه‌حل‌ها را تغییر می‌دهد و راهکارهای مربوطه به نتیجه نمی‌رسد.

وی تصریح کرد: از دولت می‌خواهیم که نه تنها  به وضعیت دریاچه ارومیه بلکه به شرایط تمامی تالابهای مهم کشور مانند گاوخونی، پریشان و هامون اهمیت دهد و از دیدگاه کشوری و نه منطقه‌ای به مشکلات این تالاب‌ها بنگرد چراکه اگر دیر بجنبیم شاهد افزایش بیماری‌های صعب العلاج در کشور هستیم.

بالا بودن آمار بیماری‌هایی مانند سرطان و ام اس در منطقه محدوده تالاب گاوخونی

خلیلی ورزنه اضافه کرد: بالا بودن آمار بیماری‌هایی مانند سرطان و ام اس در منطقه محدوده تالاب گاوخونی، نشانه روشنی است از اینکه نیازمند تحقیقان جدی تر درباره تأثیر ریزگردها بر بیماری‌های خطرناک هستیم.

وی گفت: مسئولان باید خشکی تالاب گاوخونی را جدی بگیرند مگر نه در آینده این مردم هستند که باز هم باید هزینه بیماری‌های ناشی از این بی‌توجهی را بپردازند.

تالاب گاوخونی که به عنوان تنها دریاچه آب شور دایمی در فلات مرکزی کشور با استوار کردن پوشش گیاهی مانع از حرکت شن‌های روان به بخش‌های دیگر استان از جمله شهر ورزنه شده و نقش موثری در مهار بیابان‌زایی و همچنین تغذیه‌ آب‌های زیرزمینی ایفا می‌کرد اکنون به چشمه تولید گرد و غبار و نمک تبدیل شده است که می‌تواند بر دیگر نقاط کشور نیز تاثیرگذار باشد.

احمد شهبازی، فعال محیط زیست ساکن منطقه ورزنه درباره وضعیت این تالاب اظهار داشت: گاوخونی امروز کاملا خشک شده است پیامد بی‌توجهی به این امر تنها وقوع طوفان ماسه و نمکی است که در صورت ادامه این بی توجهی‌ها چندان از ما دور نیست.

وی با بیان اینکه در چند سال گذشته عملکرد ناصحیح مسئولان موجب ایجاد چالش‌های مختلف‌ برای تالاب شده است، افزود: امروز پیشروی کویر، پس روی تالاب و بحران‌های ناشی از این امر به اندازه‌ای گویا است که صحبت‌های عجیب برخی مسئولان نمی‌تواند از عمق این بحران کم کند.

فعال محیط زیست تصریح کرد: با نگاهی به شرایط شمال دریاچه و مقایسه آن با جنوب تالاب متوجه گستردگی این بحران می‌شویم چراکه گستره نمکی تالاب در حال افزایش به سمت شمال است و به مرور پوشش گیاهی شمال نیز همانند جنوب دچار خطر خواهد شد.

وی با تاکید بر این مطلب که قرار نیست بحران یک شبه رخ دهد که مسئولان از خطرناک نبودن شرایط گاوخونی سخن به میان می‌آورند، گفت: صحبت از زنده بودن گاوخونی تنها یک امید واهی است چراکه تخریب‌های کنونی تالاب به اندازه کافی خطرساز هست که ما را به فکر چاره‌اندیشی جدی بیندازد.

شهبازی با اشاره به کارکرد تالاب گاوخونی در تعدیل آب و هوایی منطقه اظهار داشت: ما در نزدیک تالاب گاوخونی زندگی می‌کنیم و خشکی و هوا اختلاف درجه دما برای ما محسوس‌تر است؛ تابستان بیش از حد گرم و زمستان بسیار سرد نشانه تأثیر خشکی تالاب در اقلیم منطقه و تغییرات آب و هوا و دمای آن است.

وی با بیان اینکه ورزنه نزدیک‌ترین شهر به تالاب و متأثر از خشکی آن است، ادامه داد: خشکی هوا و پراکنش ریزگردهای ناشی از این امر در ایجاد بیماری‌های تنفسی موثر است و این امر نیازمند تحقیقات گسترده متداوم علمی و نه مقطعی است.

رهاسازی مقدار اندکی آب برای تالاب گاوخونی چاره‌ساز است

فعال محیط زیست با بیان اینکه بر این اساس باید به تدریج به شرایط ایده آل برگردیم که این امر مستلزم تغییر بسیاری از عملکردهای اشتباه کنونی است، گفت: رویکرد دولت باید به سمت وسویی باشد که وضعیت زاینده رود بحرانی‌تر نشود، تنها رهاسازی مقدار اندکی آب حتی در حد پساب می‌تواند برای تالاب گاوخونی چاره‌ساز باشد گرچه این وضعیت ایده آلی محسوب نمی‌شود.

تالابی که همه‌ساله میزبان شمار زیادی پرندگان مهاجر بود امروز تهی از شور و نشاط حیات‌بخش پرندگان است.در شرایطی که تمام کارشناسان محیط زیست بر وضعیت بحرانی گاوخونی تاکید ویژه دارند، این هشدار برای مسئولان مطرح است که انکار این موضوع در مقام الفاظ و حرف‌ و حدیث‌های زیبا نمی‌تواند سایه خطر طوفان نمک و ریزگردهای سمی را از سر هم‌وطنانمان دور کند؛ بحران گاوخونی به زندگی ما بسیار نزدیک است.

انتهای پیام/مهر