به گزارش اصفهان شرق، حُبّ ذات و منفعت طلبی از ویژگی های ذاتی انسان، است. این خصیصه، او را به سوی جلب منفعت شخصی و نیز دفع ضرر، سوق می دهد و شاید منفعت طلبی، تنها و لااقل قوی ترین عاملی باشد که انسان ها را به سوی تلاش و کار و کسب دانش و مهارت های زندگی کشانده، تحمّل رنج ها و مشقت ها را برای انسان معقول و موجّه جلوه می دهد و هنگامی که فرد، وارد زندگی جمعی می شود، با حقوق و منافعی مواجه می شود که مربوط به جمع است؛ یعنی ما چه جامعه را اصیل بدانیم و چه فرد را، در هر حال، افراد داخل اجتماع، دارای حقوق و منافعی اند و هر فردی علاوه بر برخورداری از منافع شخصی باید منافع عموم را نیز رعایت کند، مثل امنیّت، آزادی، نظم اجتماعی و… .

برخی اوقات شرایطی پیش می آید که مصالح فرد و جامعه در تنازع با یکدیگر قرار می گیرند و افراد برای دستیابی به منافع فردی، حقوق اجتماعی و منافع عمومی را نادیده می گیرند. اما واقعیت این است که در شرایط عادی نیز منافع عمومی جامعه از جانب برخی افراد و گروه های اجتماعی، نادیده گرفته می شود و برای رسیدن به منافع شخصی به حقشان قانع نیستند و پا را فراتر از حدود خود گذاشته، منافع دیگران را مورد تجاوز قرار می دهند.

بنابراین با توجه به اهمیت موضوع و نیاز جامعه امروز ما که اکثر مشکلات آن از ترجیح منافع شخصی برخی افراد بر منافع عموم سرچشمه می گیرد، در ادامه به بیان عواملی می پردازیم که می توانند در خصوص تعدیل منافع شخصی افراد و احترام به منافع عمومی در جامعه منشأ اثر باشند.

جامعه پذیری و شناخت اهمیت و جایگاه منافع عمومی، راهی است که افراد از طریق آن، با قواعد، هنجارها و آداب جامعه آشنا می شوند و خود را با موازین اخلاقی و راه و رسم جامعه ای که در آن زندگی می کنند، همنوا و همگون می سازند. البته گرچه جامعه پذیری و شناخت اهمیت منافع جمعی در اهتمام اعضای جامعه بدان تأثیر دارد، ولی کافی نیست. بسیاری از کسانی که به خاطر رسیدن به منافع شخصی، حقوق اجتماعی را لگدمال می کنند و هیچ توجهی به منافع و مصالح عمومی ندارند، نه تنها شناخت کافی از هنجارها و قوانین اجتماعی و منافع عمومی مترتّب بر آنها دارند که از اهمیت و ضرورت آنها نیز مطلع اند. بنا بر این، علاوه بر شناخت، نیاز به نیرویی دیگر است که ضامن اجرای آن قوانین باشد و آن ایمان و تقواست.

مهم ترین نیروی کنترلی و باز دارنده انسان ها از تجاوز به حقوق دیگران، ایمان و تقواست. ایمان دریچه ای از عالم دیگر را فراروی او می گشاید و حیات آدمی را در همین دنیا خلاصه نمی کند و تقوا، ترسی از خدا و عذاب الهی را در دل او قرار می دهد؛ لذا انسان متقی و مؤمن، برای دستیابی به منافع فردی، به حقوق و منافع عمومی تجاوز نمی کند. ایمان نه تنها مانع ترجیح منافع شخصی بر مصالح عمومی است، بلکه زمینه ایثارگری افراد جامعه را هم فراهم می کند؛ هشت سال دفاع مقدس، بهترین نمونه ایثار جمعی در دوران معاصر است.

اسلام، قوانینی را معتبر می شمارد که علاوه بر مصالح مادّی، تأمین کننده مصالح معنوی فرد هم باشد و اگر با مصالح معنوی انسان و مقام خلیفه اللهی او ناسازگار باشد، آن را رد می کند. بنا بر این، طبق دستور اسلام، وقتی مصالح و منافع مادی جامعه با منافع معنوی انسان تعارض پیدا می کند، منافع معنوی را باید ترجیح داد.

شایسته است مسئولان و  تمام کسانی که به نوعی منافع عمومی جامعه در دستان آنهاست، خود با عواملی که در تقویت روحیه اهتمام به منافع جمعی مؤثّر است، آشنا گردند و آنها را به کار گیرند و همچنین سعی کنند عموم مردم را نیز با آن عوامل آشنا کنند تا جامعه ای پویا و سالم داشته باشیم.

انتهای پیام/چشم برخوار