به گزارش اصفهان شرق از ورزنه، وقتی صحبت از شرق اصفهان می شود، به سبب برخی مشکلات ناشی از خشکسالی های اخیر، مشکلات اقتصادی و آب و هوایی اولین نکته ای است که به ذهن مخاطب خطور می کند ولیکن در مقابل، پتانسیل شرق اصفهان فراتر از کمربند مشکلاتی است که روز به روز بر اثر شدت بخل اسمان بر تاریخ این منطقه وسیع به نگاره در می آید.

صنایع دستی، کاهش بیکاری و افزایش فرصت­های شغلی یکی از پارامترهای مهم در مناطق روستایی و شهری شرق اصفهان است که با زمینه اشتغال و افزایش تولید را سبب می شود.

پرداختن به صنایع دستی و تولید محصولاتی نظیر قالی، گلیم و پارچه بافی سابقه طولانی دارد و بها دادن به آن می تواند منابع مهم کار و اشتغال در بین خانواده های شرق اصفهان را پدید آورد.

آثار صنایع دستی هر منطقه تجلی گاه اوج معنویت هنری، تبلور عینی فرهنگی و سلیقه جمعی و فردی آن منطقه است و هر یک از محصولات صنایع دستی می تواند سفیر شایسته و مناسبی برای معرفی فرهنگ شهر و روستای خاستگاه خود باشد. از این رو آثار صنایع دستی را می‌توان «تولید فرهنگی» قلمداد کرد؛ چرا که هر قطعه آن نمایانگر آداب و رسوم، فرهنگ بومی و معنوی کشور محل تولید آن است.

بر این اساس بر آن شدیم تا در سفری چند روزه به شهر ورزنه، جایی که هنر نیمه جان کاربافی در آن است بزنیم تا از نزدیک با هنر دستان زحمت کش زنان سفید پوش آشنا شویم.

کاربافی هنری است با قدمتی از عهد تیموریان که با تار و پودی از جنس پنبه همانند دیگر بافت های سنتی، زمانی در شهر ورزنه رونق قابل توجهی داشت، اما با ورود پارچه های صنعتی این اثر بی بدیل رو به خاموشی نهاده است.

از کار بافته‌شده در ورزنه به‌عنوان سفره نان یا بقچه جهاز عروس، بقچه حمامی، چادر سفید، کفن و چادرشب استفاده می‌شود. در حال حاضر، در این منطقه شانزده کارگاه نیمه‌فعال خانگی بافت کار وجود دارد که بافندگان آن همگی زنان مسن هستند. کار ورزنه درصورت نقشدار بودن، بیش از پنج رنگ ندارد و با نخ پنبه‌ای مرسریزه و آهارخورده با چربی حاصل از مغز گوسفند بافته می‌شود.

بانوان شهر ورزنه نظیر کبری خلیلی و سکینه شهباز و 12 بانوی سالمند این شهر با همت برگرفته از تلاش، در جهت اعتلای کاربافی تلاش می کنند تا محصول سرپنجه های هنرمند و ترک خورده شان، به تاریخ ملحق نشود.

بافته های کار بافان با آمدن پارچه های جدید به یک نیاز جانبی مردم تبدیل شد و این سرانجامی نه برای کار بافی، بلکه دیگر بافت های قدیمی است.

احمد شهباز از کارشناسان محلی و فعال در زمینه صنایع دستی با اشاره به اینکه روزگاری نه چندان دور، شهر ورزنه در صنعت کاربافی خودکفا بود، گفت: شرق اصفهان به سبب اب و هوا، موقعیت مناسبی برای کشت پنبه داشت و مردم ورزنه پنبه ناب خود را با دست نخ و با رنگ های گیاهی، رنگ آمیزی می کردند و پس از آن بانوان هنرمند با دستگاه سنتی و دست ساز، هنر کاربافی را دست به دست چرخانده و سفره های سنتی می بافتند.

*درآمد حاصله از صنایع دستی، خشکسالی را می خشکاند

وی خشکسالی را یکی از عوامل کاهش تولید پنبه عنوان کرد و اظهار کرد: امروزه نخ کاربافی از میبد وارد می شود و در کارگاه های خانگی 14 بانوی بالای 60 سال، تبدیل به سفره های سنتی شده که علاوه بر مصرف محلی به شهرهای دیگر صادر و در جشنواره ها شرکت داده می شود.

احمد شهباز در این رابطه گفت: این بافته ها اگر چه در چندین سال قبل ارزش مادی آنچنانی نداشته اما هم اکنون به علت توریستی شدن شهر ورزنه واستقبال از این پارچه پنبه ای از جانب گردشگران، مجدداً رونق سابق خود را پیدا کرده است ولی با این وجود طرح های زیبا و متنوع قدیمی به علت سختی بافت و کهولت سن بافندگان به فراموشی سپرده شده و امید است با ورود نسل جوان به این عرصه مجدداً طرحها ی گذشته بر روی دار کاربافی سوار شود.

وی گرایش نسل جدید به این حرفه را کم دانست و افزود:  مراحل کاربافی با دستگاه قدیمی برای جوانان دشوار است و از حوصله آنها خارج است و ریخت و پاش های ناشی از این صنعت با سلیقه نسل امروزی سازگار نیست. همچنین عدم حمایت مسئولان از صنایع دستی نظیر کاربافی، بی انگیزگی وافری را در جوان جویای درامد در وارد شدن به این حرفه به وجود می آورد.

*لزوم حمایت میراث فرهنگی از صنایع دستی ورزنه

کارشناس محلی ورزنه با اشاره به اینکه یک نقطه متمرکز آموزشی در حمایت از صنعت کاربافی باید انجام شود، متذکر شد: آنچه در  انتقال تجربه باید مد نظر قرار گیرد، عدم تغییر ماهیت کار کاربافی است.

وی با تاکید بر حمایت مسئولان از احیای صنعت کاربافی عنوان کرد: اگر کسی قصد احیای این صنعت را دارد بهترین راه، اختصاص سرمایه لازم به بانوان متخصص این امر است که بتوان طی زمان لازم به جوانان علاقه مند فنون کاربافی را آموزش داده و راهی مناسب برای ورود جوانان با طرح های مبتکر باز شود.

شهباز، نبود مکان به منظور ایجاد نقطه متمرکز برای صنعت خانگی کاربافی، عدم حمایت مالی مسئولان و ضعف مدیریت شهری را از جمله عوامل آفرینش سایه مشکلات بر روی صنایع دستی نام برد و تاکید کرد: انتظار می رود امروز که ورزنه پذیرای توریست های بسیار است بتوان با درایت، اثرات منفی و مضرات فرهنگی حضور توریست در شهر را کم کرده و بخش بن رود را به لحاظ گردشگری و صنایع دستی به خوبی معرفی کنیم.

*ورزنه از یزد و کاشان در صنایع دستی کم تر نیست

وی در پاسخ به این سوال که آینده صنایع دستی ورزنه را چطور می بینید، افزود: بستگی دارد چگونه عمل کنیم تا بتوان آینده خوبی را در زوایای مختلف برای شهر رقم زنیم ولیکن این نکته مد نظر باشد که کاربافی از بطن منطقه است و قطعا اگر بتوان مدیریت و حمایت خوبی بر آن داشته باشیم، در صادرات صنایع دستی ارگانیک هم پیش قدم خواهیم بود.

*نوآوری را به صنعت کاربافی وارد کنیم

رضا خلیلی ورزنه عضو فعال گردشگری و محیط زیست در این رابطه عنوان کرد: برای گسترش صنایع دستی باید طرح های جدید را به آن وارد کرد و در این رابطه با درنظر گرفتن حفظ ماهیت کار، نوآور بود و سلیقه امروزی ها را مد نظر قرار داد.

وی با تاکید بر حمایت از بانوان سالمندی که در ورزنه کاربافی دارند، خاطرنشان کرد: قطعا اگر حمایت بخش خصوصی و رانت دولتی در حمایت از صنایع دستی شهر، نباشد به زودی شاهد فراموش شدن صنایع دستی و هنر سرپنجه بانوان سالمند ورزنه خواهیم بود و در این رابطه میراث فرهنیگی باید فعال تر وارد شود.

*وعده ای که هنوز محقق نشده است/ میراث فرهنگی تندتر قدم بردار!

ساختمان موزه از خانه های قدیمی شهر ورزنه است که توسط حاج حسن یوسفی اهدا گردید.

مرمت این موزه انجام شد ولی طبق قولی که مسئولان داده بودند، هنوز قدمی برای راه اندازی کارگاه کاربافی برداشته نشده و این در صورتی است که چراغ کاربافی سوسوی اخرش را دارد.

می طلبد مسئولان شهر ورزنه و بخش بن رود و همچنین میراث فرهنگی استان اصفهان، نیم نگاهی به صنعت زیبا و پربار کاربافی ورزنه داشته باشند تا بتوان با احیای صحیح و کامل و ساخت دستگاه های جدیدتر و همچنین حمایت از تولید و فروش سفره های بافته شده توسط مردم ورزنه، صنعت کاربافی را برای همیشه زنده نگه داشت.

*توسعه صنعت گردشگری و مبادلات فرهنگی

همانطور که گفته شد صنایع دستی یکی از مظاهر فرهنگی و هنری هر منطقه محسوب می‌شود و با توجه به اینکه هر فرآورده دستی بازگو کننده خصوصیات تاریخی، اجتماعی و فرهنگی منطقه محل تولید خود می­باشد، می تواند عامل مهمی در شناساندن فرهنگ و تمدن به مردم سایر ملت ها باشد و گردشگران زیادی را جذب آن منطقه کند.

امروزه در کنار آثار تاریخی، فرآورده های دســتی بــا طرح ها و اصالت های ویژه خود وسیله ای برای جذب گردشگر محسوب می­ شوند و می توانند مکمل دیدنی های تاریخی هر منطقه باشند.

امروزه در منطقه خودمان مراکز فروش و عرضه صنایع دستی در جنب آثار تاریخی و باستانی ایجاد شده است که خود این امر می تواند منجر به افزایش فروش صنایع دستی شود. به این ترتیب ملاحظه می‌شود که صنایع دستی و صنعت گردشگری بر یکدیگر اثر متقابل داشته و می‌توانند موجبات رشد و توسعه یکدیگر را فراهم سازند.

انتهای پیام/ زهرا شجاعی