به گزارش اصفهان شرق، نمایش موسیقی «سوگ سیاوش» به همت موزه حمام رهنان و تالار هنر از مراکز وابسته به سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری شهریور امسال در پارک لاله شهر اصفهان اجرا شد.

این نمایش که به نوعی تلفیقی از تئاتر، موسیقی و نمایش به شمار می‌رود، در تلاش است که مردم را با سبک‌های قدیمی نمایش ایران‌زمین آشنا کند.

وجیهه کریمی هسنیجه، کارگردان این نمایش موسیقی، در گفت‌وگوی خود با خبرنگار تسنیم در اصفهان، به بیان جزئیات اجرای نمایش «سوگ سیاوش» پرداخت که این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

 داستان سیاوش در تاریخ داستانی ایران‌زمین به عنوان یک سوگواره همواره وجود داشته است. شما با چه نگاهی این داستان را در نمایش خود مد نظر قرار دادید؟

کریمی: این نمایش در اصل بیانگر داستان سیاوش از زمانی است که پیش کیکاووس برده می‌شود و به محض ورود به دربار پادشاه ایران توسط همسر او سودابه، دچار دسیسه می‌شود. در واقع آنها برای اثبات پاکدامنی او آتش بزرگی را فراهم می‌کنند و به سیاوش می‌گویند از میان آن عبور کند.

سیاوش هم سربلند از این آزمون بیرون می‌آید اما مجدداً درگیر نیرنگی می‌شود که توسط گرسیوز عموی فرنگیس، همسر سیاوش طراحی شده و به اجبار وارد جنگ با افراسیاب می‌شود. وی پس از این جنگ کشته می‌شود از خون او گیاهی به نام پر سیاوشان می‌روید که نماد پاکی و مظلومیت است.

متن این نمایش برگرفته و اقتباس شده از شاهنامه فردوسی است یا دقیقا همان ابیات اجرا می‌شود؟

کریمی: تمامی بیت‌هایی که در این نمایش استفاده می‌شود، توسط ابراهیم کریمی هسنیجه، پدر خود من سروده شده و هیچکدام دقیقاً همان ابیات شاهنامه نیست. در واقع این سروده بیش از 2 هزار بیت بوده که ما فقط بخشی از آن را به صورت خلاصه اجرا می‌کنیم.

چرا سبک تعزیه را برای اجرای این نمایش انتخاب کردید؟

کریمی: چون وجه اشتراک بسیاری بین موضوع متن یعنی سیاوش با نسخه‌ها و شیوه اجرایی وجود داشت؛ همه می‌‌دانند که زبان تعزیه به شعر است و این متن هم به صورت منظوم گفته شده بود لذا بهترین انتخاب بود و دیگر موضوعیت اجرا که حماسی و اسطوره‌ای بود و اینکه موضوع تمام داستان‌ها اصیل ایرانی مبارزه خیر و شر است. این مسئله دقیقا در تعزیه هم وجود دارد، بنابراین تمامی موارد دلیل انتخاب سبک تعزیه برای اجرای «سوگ سیاوش» بود.

تسنیم: یکی از عناصر بسیار جذاب در این نمایش، انتخاب سازها و قطعاتی بود که نواخته می‌شد و این مسئله مخاطب را به یاد تلفیق هنر سنتی با هنر مدرن می‌انداخت؛ دلیل خاصی داشت که این سازها و قطعات را برای اجرای تعزیه با این موضوع انتخاب کردید؟

کریمی: تمامی دستگاه‌هایی که ما برای اجرای موسیقی انتخاب کردیم، برگرفته از حس و حال و هوای همان بخش از نمایش بود که اجرا می‌شد، در واقع این دستگاه‌ها تمام از تعزیه‌های بسیار قدیمی و تمامی ملودی‌های استفاده شده از ترانه‌های قدیمی گرفته شده بود.

تعزیه از دل مردم بیرون آمده و به نوعی زبان مردم محسوب می‌شود و بدین سبب ما صحنه‌های مختلف حزن، شادی، وصال، جنگ و غیره را با استفاده از دستگاه‌های مختلف موسیقی انتخاب و اجرا می‌کردیم.

متأسفانه امروزه تعزیه‌خوانی در جامعه ما از بین رفته یا اجرای آن تنها به مناسبت‌های دینی محدود شده است. به نظر شما اجرای چنین کارهایی چقدر زمینه ساز بازگشت تعزیه خوانی به اصل خودش هست؟

کریمی:مسلماً اجرای این کارها در این باره تاثیر زیادی به دنبال دارد چرا که هدف اصلی من همین بود که نشان دهم تعزیه به عنوان بهترین گنجینه هنر برای هنرهای نمایشی محسوب می‌شود. در این هدف به دنبال آن بودم که نشان دهم تمامی هنرمندان داخل و خارج ایران می‌توانند از شیوه اجرای نمایش تعزیه الگو برداری کنند و هنرآفرینی داشته باشند.

تعزیه بهترین الگو برای کارگردانان معاصر است تا هر موضوعی را که می‌خواهند، روی صحنه اجرا کنند چون این سبک از نمایش با دارا بودن ویژگی‌های مخصوص به خود و اینکه یک روش سنتی و ایرانی بوده، بهترین شیوه در اجرا را به ما می‌دهد.

البته حرف شما هم درست است و متأسفانه، هنر تعزیه امروز در کشور ما به سمت کمرنگ شدن پیش می‌رود. متأسفانه این هنر قدیمی به جز در مراسم‌های خاص محرم و صفر، در هیچ زمانی از سال تعزیه اجرا نمی‌شود و حتی در جشنواره‌ها هم در طول سال تنها یک بار در جشنواره هنرهای سنتی و آیینی این نمایش دیده می‌شود.

تعزیه از دل مردم به وجود آمد، اما باعث تأسف است که در حال حاضر مردم ما کاملا با آن غریبه هستند و نمی‌توانند ارتباط لازم را با آن برقرار کنند؛ در صورتی که بیننده اجراگر تعزیه و اجراگر تعزیه هم تماشاچی آن است و هدف من هم نشان دادن تمامی این موارد بود.

به نظر شما چطور می‌شود در تعزیه‌های امروزی عنصر خلاقیت را برای جذابیت بیشتر کار، حفظ کرد؟

کریمی:عقیده من این است که تمامی هنرهای نمایشی زیر مجموعه تعزیه هستند و هنرمندان هم می‌توانند با بهره گیری از رنگ و نمادهای این سبک، شیوه اجرایی و بازی وغیره در اجرای تئاتر یا در صحنه از آن استفاده کنند.

 آیا شما به صورت تخصصی تعزیه را دنبال می‌کنید؟ درباره سابقه خودتان توضیح می‌دهید؟

کریمی: بله خانواده ما جد اندر جد تعزیه خوان بودند و من هم از کودکی با این هنر بزرگ شده و به آن علاقه مند شدم. در واقع پس از آن بود که رشته تحصیلی خودم را هم تعزیه انتخاب کردم و اگر بخواهم از سابقه اجرایی خودم در تعزیه صحبت کنم، برمی‌گردد به 7 سالگی من که شاهد اجرا و هم بازی تعزیه‌های پدرم بودم اما 9 سال است به صورت حرفه‌ای کارگردانی را بر عهده دارم.

 اجازه دهید به خود موضوع تئاتر برگردیم. آیا «سوگ سیاوش» در شهرهای دیگر هم اجرا شده است؟

کریمی: این اثر تاکنون در هیچ جای ایران اجرا نشده بود و من تنها در سال گذشته در هفدهمین جشنواره هنرهای سنتی و آیینی با اجرای این اثر شرکت کردم و بعد از آن هم اصفهان را برای اجرا برگزیدم.

با این حال، پیشنهاد و درخواست اجرای این نمایش در خارج از کشور برای معرفی این هنر از طرف هنرمندانی که در آلمان، ایتالیا و فرانسه هستند داده شده و درحال بررسی هستیم که ببینیم امکان اجرا دارد یا خیر.

 استقبال از نمایش موسیقی «سوگ سیاوش» را چطور ارزیابی می‌کنید؟

کریمی:خوشبختانه استقبال بسیار خوبی از طرف تماشا کنندگان برای این کار شده بود و در طول اجرا هم ما شاهد ارتباط برقرار کردن دلی مخاطب با هنرمند بودیم و امیدواریم این استقبال و انگیزه روز به روز بیشتر شود.

تسنیم