به گزارش واحد رصد و فضای مجازپایگاه تحلیلی خبری اصفهان شرق: هرساله در اربعین سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) شیعیان زیادی در سراسر جهان گرد هم می آیند و به عزاداری با آئین‌های مختلف می پردازند.

اما ممکن است برخی سوال ها در رابطه با اربعین برای خیلی ها مطرح شود.

مثلا این که ریشه این همه اهمیت شیعیان و بزرگان دین در مورد اربعین شهادت امام حسین علیه السلام چیست؟ این مراسم از چه زمانی شروع شده است؟ و چرا برای دیگر معصومین، اربعین گرفته نمی شود؟ آیا اربعین امام حسین علیه السلام برگرفته از چهلم گرفتن برای اموات است. و یک بزرگداشت عادی همانند بزرگداشت برای افراد دیگریست که از دنیا رفته اند؟ هدف امامان از بزرگداشت همه ساله روز اربعین چه بوده است؟

 سیره امامان و بزرگان دین

روز چهلم شهادت امام حسین علیه السلام که همان روز بیستم صفر می باشد از همان اولین سال واقعه کربلا 61 قمری روز تجدید غم و اندوه شیعیان و ارادتمند به خاندان اهل بیت علیهم السلام بوده است. عمل بزرگان دین، برای متدینین با اهمیت است به گونه ای که مردم نگاهشان به گفتار و نحوه برخورد عالم دینی است که به چه چیز بهاء می دهند تا آن را انجام دهند و از چه چیز مردم را باز می دارد تا سراغش نروند. اگر عملی را عالمی تأیید کرد و یا بالاتر از آن خود ابتدا به ساکن اقدام کرد این بعنوان یک سیره حسنه در بین مردم متدین جا افتاده و دنبالش را می گیرند. اربعین هم از این امر مستثنا نیست. در رأس بزرگان دین، ائمه بودند که اعمال مخصوصی را در این روز دستور دادند به عنوان این که مربوط به اربعین حسینی است نه صرف بیستم صفر بودن تا آخرین امام حاضر حضرت امام حسن عسکری علیه السلام که زیارت اربعین امام حسین علیه السلام را یکی از نشانه های مؤمن برشمردند.

زیارت مخصوصه در روز اربعین

یکی از مهمترین علل جایگاه ویژه اربعین در میان شیعیان، همین روایت امام حسن عسکری علیه السلام بر فضیلت این روز است که زیارت مخصوص امام حسین علیه السلام در روز اربعین را یکی از نشانه های شیعه بودن مطرح کردند.

تهذیب: از حضرت ابى محمد حسن بن على عسکرى علیه السّلام، روایت است که فرمود: نشانه‏هاى مؤمن پنج چیز است: پنجاه و یک رکعت نماز، زیارت اربعین، انگشترى در دست راست کردن، پیشانى به خاک مالیدن، و با صداى بلند بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ* گفتن. (1)

مأثور از امام و روایت شده چنین‏

کاین پنج خصلت است علامت بمؤمنین‏

اول نماز پنچه و یک رکعت و دوم‏

انـگـشـتــر عقـیـق نـمـودن یـد یـمـیـن‏

سـوم بلند گفتن بسم‏ اللَّه‏ صلاة

چهـارم بـخـاک بهـر خـــدا سـودن جـبین‏

پنجم که حق نصیب کند جمله مرد و زن‏

بـوسـیـدن مزار حسـیـــن روز اربـــعـیــن‏ (2)

بخاطر همین بسیاری از شیعیان از اقصا نقاط جهان سعی دارند در اربعین خود را به قبر امامشان در کربلا برسانند و آنهایی هم که شرائط سفر ندارند آرزوی چنین زیارتی در دل دارند.

 عظمت مصیبت شهادت امام حسین صلوات الله علیه

اما چرا در بین ائمه علهم السلام به زیارت امام حسین علیه السلام تأکید شده و باز در بین زیارات در طول سال زیارت اربعین جایگاه ویژه ای پیدا کرده است؟ باید گفت: به علت شدت مصیبت شهادت امام حسین علیه السلام که مصیبةً ما أعظمها و أعظم رزیتها فی الإسلام مصیبتی بوده که نه سابقه ای داشته و نه لاحقه ای. بنابراین فرق این مصیبت با مصائب دیگر روشن است همانگونه که امام مجتبی علیه السلام به برادرش فرمود: لَا یَوْمَ کَیَوْمِکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّه‏. (3) از طرفی قیام امام حسین صلوات الله علیه باید زنده می ماند تا خون مبارکش هدر نرود و لذا تمام تلاش ائمه بر آن بود که به نحوی یاد حضرت سیدالشهداء بر سر زبانها باشد.

در این راه حتی از ابزار گریه و عزاداری به نحو احسن استفاده بردند. گریه های امام سجاد علیه السلام شاهد بر این مدعی است. و این که یکی از راههای زنده ماندن یاد و هدف قیام امام حسین(علیه السلام) زیارت حضرت است چه از دور و چه از نزدیک.

و اما چرا اربعین؟ زیرا اولین زیارت در روز اربعین صورت گرفت. البته قبل از آن هم بطور مخفیانه زیارت محقق شده بود اما بصورت آشکارا و رسمی ظاهرا این اولین زیارت بوده است. به عنوان نمونه گزارش زیارت شهدای کربلا قبل از دفن شدن که توسط ابن نما تاریخ نویس قرن نهم در کتابش مثیر الأحزان ذکر شده آورده می شود:

و رویت إلى ابن عائشة قال‏ مر سلیمان بن قتة العدوی مولى بنی تمیم بکربلاء بعد قتل الحسین ع بثلاث فنظر إلى مصارعهم فاتکأ على فرس له عربیة و أنشأ-

مررت على أبیات آل محمد

فلم أرها أمثالها یوم حلت‏

أ لم تر أن الشمس أضحت مریضة

لفقد حسین و البلاد اقشعرت‏

و کانــوا رجـاء ثم أضـحوا رزیــــة

لقد عظمت تلک الرزایا و جلت‏ (4)

آورده‏اند که «سلیمان عدوى» در سومین روز شهادت حسین علیه السلام و یاران فداکارش بر کربلا گذر کرد و پس از تماشاى آن پیکرهاى به خون خفته و گلهاى پرپر شده مرثیه‏اى جانسوز بدین مضمون سرود:

مررت على أبیات آل محمّد

فلم ارها امثالها یوم حلّت‏

بر خانه‏ها و سراپرده خاندان محمد صلى الله علیه و آله گذر کردم و آنها را بسان روزگار پر افتخار

پیامبر آباد و آزاد و در امنیت و آرامش ندیدم.

مگر نمى‏نگرى که خورشید جهان افروز در سوگ امام حسین علیه السلام و یارانش رنگ پریده و بیمار است، و زمین و زمان از این سوگ سهمگین به لرزه در آمده و دگرگون شده است.

فرزندان ارجمند پیامبر همواره مایه امید و پناهگاه مردم بودند، اما اینک فاجعه و مصیبتى بر آنان رفته است که از همه مصیبت‏ها اندوهبارتر است‏.(5)

بنابراین ائمه علیهم السلام برای ادامه این مسیر و از یاد نرفتن قیام خونین کربلا این روز را بزرگ شمرده و از اولین زائر حسینی یعنی جابر بن عبدالله انصاری – که در اولین اربعین خود را به قبر شهدای کربلا رساند – تجلیل کردند. و کم کم روایات بسیاری در زمینه ثواب زیارت امام حسین علیه السلام در روزهای خاص و در تمام طول سال نقل شد. (6) در پایان به ذکر یک روایت اکتفا می شود:

حسن بن على بن فضّال، از ابو ایّوب خزّاز، از محمّد بن مسلم، از امام‏ ابو جعفر محمّد بن علی علیهماالسلام روایت کرده است که فرمود: شیعه ما را به زیارت حسین بن علی علیه السلام امر کنید، زیرا که زیارت‏ او ویرانى و غرق و آتش‏سوزى و خورده شدن توسط درندگان را دفع میکند، و زیارت‏ او بر کسى که به امامت حسین از جانب خداى عز و جل معترف باشد فرض است. (7)

اما درباره منشأ اهمیت اربعین در منابع کهن شیعه، باید گفت که به این روز از دو جهت توجه شده است. یکی از جهت بازگشت اسرا از شام به مدینه و دیگری به سبب زیارت قبر سیدالشهدا(علیه السلام) توسط جابر بن عبدالله انصاری، یکی از اصحاب برجسته رسول خدا(صلی الله علیه وآله) و امیرالمؤمنین(علیه السلام).
شیخ مفید، شیخ طوسی و علامه حلّی(قدس سره) در این باره می نویسند:
روز بیستم صفر روزی است که حرم امام حسین(علیه السلام) از شام به سوی مدینه بازگشتند. هم چنین در این روز، جابر بن عبدالله انصاری، صحابی رسول خدا(صلی الله علیه وآله) برای زیارت امام حسین(علیه السلام) از مدینه به کربلا آمد و او اولین کسی بود که قبر امام حسین(علیه السلام) را زیارت کرد.

بر طبق رسم و عادت دیرینه شیعیان جهان که برگرفته از روایات و سفارشات اهل بیت علیهم السلام در خصوص زیارت ابا عبد الله الحسین علیه السلام خصوصادر روز اربعین که از علامات شیعه بودن شمرده شده است ، جمعیت بسیار زیاد از سراسر عراق و همچنین از سراسر جهان به سوی کربلای معلی با پای پیاده و جهتدرک و انجام زیارت اربعین از نقاط مختلف عراق به سوی کربلا حرکت می کنند تا خودشان در روز اربعین حسینی در کربلا باشند و زیارت سید الشهدا را به جا آورند .

استحباب زیارت اربعین درباره امام حسین(علیه السلام) وارد شده است و چنین سفارشی درباره هیچ یک از معصومان(علیهم السلام) پیش و پس از سیدالشهدا(علیه السلام)وجود ندارد. بنابراین از نظر تاریخی و حدیثی، هیچ پیشینه ای را نمی توان برای اربعین و اعمال مربوط به این روز تا پیش از حادثه عاشورا تصور کرد و این ویژگی و امتیاز، تنها از آنِ امام حسین(علیه السلام)است.

در روز اربعین حسینی هیئت های و اجتماعات بزرگی در اقصی نقاط جهان برگزار می شود که مهمترین این اجتماعات حضور میلیونی در کربلای معلی است.

مردم از شهر های مختلف از چند روز قبل به شکل گروهی در قالب کاروان های مختلف به سمت کربلا حرکت می کنند.از ایران نیز همانند کشورهای دیگر جهان کاروان های زیادی با پای پیاده از طریق مرز های زمینی وارد کشور عراق می شوند تا خود را به مراسم اربعین امام حسین برسانند.

در مسیر حرکت کاروان ها هم ایستگاه های صلواتی تحت عناوین مختلف مانند” موکب الحسین”،” موکب علی اصغر” و .. از زائران پذیرایی می کنند که این ها همگی از محبتی است که امام حسین در قلب شیعیان و ارادتمندان قرار داده است.

پیاده روی به طرف کربلا در واقع نمایش عظمت و اتحاد شیعیان جهان را نشان می دهد. در این راه پیمایی و تجمع بزرگ فداکاری، ایثار، محبت و تلاش برای خدمت صادقانه، همدلی و همدوستیو همبستگی شیعیان و هر صفت دیگری  که در ذهن هر کس خطور کند در آن صحنه ها مشاهده می شود. حضور پر شور زنان و مردان پیر و جوان کودک و نوجوان سالم و مریض کارگر و مهندس روحانی و پزشک کشاورز و تاجر به عبارتی تمام اصناف  از تمام جهان در این راه پیمایی و تظاهرات عبادی سیاسی با عشق و علاقه و احساس افتخار و غرور شرکت می کنند.

و مهمتر از هر چیز در این حرکت با شکوه، پیروزی امام حسین علیه السلام و حسینیان زمان بر یزید ملعون و یزیدیان زمان می باشد.

امام صادق(ع) درباره ثواب زیارت امام حسین(ع) با پای پیاده می‌فرماید: کسى که با پای پیاده به زیارت امام حسین(ع) برود، خداوند به هر قدمى که برمى‏دارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو مى‏ فرماید و یک درجه مرتبه‏ اش را بالا مى‏برد، وقتى به زیارت رفت، حق تعالى دو فرشته را موکل او مى‏‌فرماید که آنچه خیر از دهان او خارج می‌شود را نوشته و آنچه شر و بد است را ننویسند و وقتى برگشت با او وداع کرده و به وى مى‏‌گویند: اى ولىّ خدا! گناهانت آمرزیده شد و تو از افراد حزب خدا و حزب رسول او و حزب اهل‌بیت رسولش هستی، به خدا قسم! هرگز تو آتش را به چشم نخواهی دید و آتش نیز هرگز تو را نخواهد دید و تو را طعمه خود نخواهد کرد. (کامل الزیارات ص134)

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب نیز درباره اهمیت پاسداشت و بزرگداشت روز اربعین حسینی در اول فرودین سال 1385 چنین بیان کردند: «شروع جاذبه مغناطیسی حسینی در روز اربعین است، جابربن عبدالله را از مدینه بلند می‌کند و به کربلا می‌کشند، این همان مغناطیسی است که امروز هم با گذشت قرن‌های متمادی در دل من و شما هست».

و لذا می بینیم که خیل عظیم عاشقان و دوستداران اهل بیت و حسین بن علی در این روز با تحمل رنجو سختی سفر با پای پیاده به سمت حرمش حرکت می کنند و چیزی جز محبت و علاقه نمی تواند باعث تجمعی به این وسعت شود.