گزارشی از کمیته امداد/
ازدواج مجدد زنان سرپرست خانوار ، اصلی‌ترین گام در راستای حمایت های اجتماعی
زنان سرپرست خانوار نان‌آورانی هستند که در تمام ناملایمت‌های زندگی و با وجود همه آسیب‌های اجتماعی مردانگی را معنا می‌کنند اما باید برای رسیدن به توانمندی فکری برای بودن سایه‌ای بالای سر این زنان سرپرست خانوار کرد.
به گزارش اصفهان شرق به نقل از روابط عمومی و اطلاع‌رسانی کمیته امداد امام خمینی(ره) استان اصفهان، سرپرستی خانواده از نظر اسلام و قانون اساسی بر عهده مرد است و مرد در واقع رئیس و نان‌آور خانواده است اما به هر دلیلی از جمله مرگ، طلاق و یا هر دلیل دیگری اگر مرد عدم توانایی در ایفای نقش خود را داشته باشد در بسیاری موارد زن جایگزین نقش وی شده و علاوه بر نقش مادری، قدرت اداره زندگی به خصوص از نظر اقتصادی بر دوش وی نهاده می‌شود و به عنوان سرپرست خانوار باید وظایف متعددی را به عهده گیرد که البته پیامدهای خاص خود را برای این‌گونه خانواده‌ها در پی خواهد داشت.
این مسئله نه تنها برای این قشر از زنان که برای فرزندان آنها نیز دارای آسیب است و موجب رها کردن تحصیل از سوی فرزندان برای کمک اقتصادی به مادر می‌شود که این امر نیز در ایجاد چرخه فقر و بروز تسلسل فقر بی‌تأثیر نیست.
بررسی فقر برحسب جنسیت نشان می‌دهد که در طول دهه گذشته همواره درصد فقر بین خانوارهایی که سرپرست آنها زن بوده نسبت به خانوارهای با سرپرست مرد بیشتر بوده است، به عبارت دیگر، زن بودن سرپرست خانوار احتمال قرار گرفتن در دایره فقر مطلق را نسبت به مردان سرپرست خانوار افزایش می‌دهد.
بنابراین با توجه به افزایش روزافزون این شکل از خانواده‌ها و بروز عواقب شوم ناشی از آن و همچنین عدم سیاست‌های راهبردی و راهکارهای مناسب و عملی برای بهبود وضعیت این گروه از زنان، در همه کشورهای جهان، چه صنعتی و چه جهان سوم، از جمله در کشور ایران ضرورت ارائه راه‌حل‌هایی ضروری می‌شود.
* مسئله بیکاری سرپرست خانوار آسیب اجتماعی به همراه دارد
برآوردهای انجام شده حاکی از آن است که دسترسی زنان به منابع اقتصادی اعم از سرمایه مادی، فرصت‌های اشتغال و سرمایه فرهنگی به صورت تخصصی و مهارت حرفه‌ای اندک است و بهره‌مندی آنها از دستمزد و مزایا، فرصت‌های ارتقا شغلی و قدرت تصمیم‌گیری در اقتصاد بسیار نابرابر است به همین دلیل، دو نهاد با عنوان‌های «سازمان بهزیستی» و «کمیته حضرت امام خمینی» برخی از این خانواده‌ها را تحت پوشش و سرپرستی خود قرار می‌دهند تا زنان سرپرست خانوار را به نوعی تحت حمایت خود و آنها را توانمند کنند.
البته توانمندسازی دارای ابعاد مختلفی از جمله ابعاد اجتماعی، فردی و روانشناختی، حقوق و قانونی و اقتصادی است و یکی از ابعاد مهم آن، توانمندسازی اقتصادی با هدف ایجاد اشتغال پایدار و افزایش درآمد خانوارها و بالطبع، کاهش فقر آنان است. زیرا وضع اشتغال از جهت‌های متعددی می‌تواند بر فقر و ابعاد آن تأثیرگذار باشد. یکی از اصلی‌ترین وجوه آن، مسئله بیکاری سرپرست خانوار است. بیکاری به منزله قطع درآمدهای معمول خانوار و غلطیدن در دایره فقر به دلیل فقدان تأمین اجتماعی و بیمه‌های بیکاری است.
با توجه به وضعیت روحی، روانی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی زنان سرپرست خانوار و نظر به اینکه توانمندسازی حقیقی در بستر خانواده شکل می‌گیرد ازدواج و تشکیل کانون گرم خانواده می‌تواند نخستین و اصلی‌ترین گام اجتماعی در جهت ارتقای امید به زندگی و توانمندسازی محسوب می‌شود. لذا تشویق و ترغیب صحیح و اصولی بانوان بدون همسر به ازدواج مناسب و تشکیل خانواده موجبات سلامت و سعادت فرد و اجتماع را به دنبال خواهد داشت.
* برنامه‌ریزی لازم برای تسهیل و ترویج ازدواج مجدد زنان سرپرست خانوار
کمیته امداد امام خمینی به عنوان بزرگ‌ترین نهاد حمایتی کشور در راستای خدمات شایسته به محرومان در نگاهی نو به خدمات حمایتی کمیته امداد با شناخت طیف زنان سرپرست خانوار از نظر سنی و شرایط اجتماع و خانوادگی با باز مهندسی و ارائه بسته‌های حمایتی و تشویقی در خصوص ازدواج مجدد زنان سرپرست خانوار اقدام به برنامه‌ریزی لازم برای تسهیل و ترویج ازدواج و توانمندسازی متناسب با استعدادها و نیازهای گروه کرده است که بر این اساس زنان سرپرست خانوار واجد شرایط ازدواج (عقد دائم) که دارای سلامت جسمی روانی بوده و به دلیل فوت و یا طلاق همسر تحت برنامه کمک معیشت و یا برنامه چند خدمتی زمان‌دار هستند، مشمول این طرح حمایتی قرار می‌گیرند.
یکی از اولویت‌های امر ازدواج مجدد در زنان سرپرست خانوار تحت پوشش کمیته امداد، سن پایین، در معرض آسیب‌های اجتماعی بودن به خصوص مطلقه بودن زنان بدون فرزند و سپس در مراتب بعدی نیز متقاضیان با شانس ازدواج کمتر از حیث ویژگی‌های جسمی و سنی هستند.
* زنان خانه‌دار باید حرفه درآمدزایی را آموزش ببینند
“زهرا ف” یکی از مددجویان تحت پوشش کمیته امداد اصفهان است که همسرش به دلیل بیماری سرطان خون فوت کرده است، وی دارای دو فرزند پسر است و در یکی از محلات شمالی اصفهان در خانه‌ای کوچک زندگی می‌کند، این زن سرپرست خانوار می‌گوید: تا زمانی که سایه همسرم بر سر ما بود هر چه داشتیم خرج و درمانش کردیم اما طاقت نیاورد و از دنیا رفت.
وی بیان کرد: تنها امید من و فرزندانم به اندک مستمری کمیته امداد است که آن هم کفاف زندگی روزمره و خرج و مخارج را نمی‌دهد چرا که هر روز نیاز جدیدی به نیاز فرزندانم اضافه می‌شود.
این زن سرپرست خانوار اضافه کرد: بنده زود ازدواج کردم و اکنون در سن 35 سالگی بیوه شدم و تا آن زمان که همسرم زنده بوده سرگرم خانه‌داری و بچه‌داری بودم و فرصت اینکه هنری یاد بگیرم نبود، برای همین اکنون که هیچ سرپناهی ندارم گذران زندگی برای من که چشمم به کمک حامیان و کمک‌های مردم توسط کمیته امداد بود بسیار سخت است و پیشنهاد می‌کنم زنان خانه‌دار حرفه و یا هنری را بیاموزند که بتوانند خود منبع درآمدی داشته باشند.
وی با اشاره به اینکه به دلیل داشتن دو فرزند پسر چندان تمایلی برای ازدواج مجدد ندارم، گفت: به نظرم ازدواج مجدد برای زنان سرپرست خانوار راه حل مناسبی است چرا که بسیاری از مشکلات اقتصادی و نیز اجتماعی یک زن بی‌سرپرست برطرف می‌شود.
* بسته تشویقی کمیته امداد برای ازدواج مجدد زنان سرپرست خانوار
کمیته امداد امام خمینی نیز در راستای نیل رسیدن به این اهداف اقدام به ارائه بسته تشویقی کرده؛ پرداخت کمک هزینه ازدواج، معرفی و اولویت در ساخت و خرید مسکن، استمرار خدمات بیمه تأمین اجتماعی زوجه، استمرار پوشش درمانی بیمه مکمل و پایه و پرداخت کمک هزینه ازدواج برخی از خدمات این بسته است.
ارائه خدمات مشاوره‌ای و آموزشی به منظور ترغیب زنان به ازدواج مجدد و اصلاح نگرش و تفکر خانواده‌ها در این خصوص، ارائه خدمات مشاوره‌ای و آموزشی قبل، حین و بعد از ازدواج، ارائه مشوق‌های فرهنگی جهت ازدواج مجدد، اعطا تسهیلات اشتغال به زوجین، بهره‌مندی زوجین از سرفصل آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و بهره‌مندی آنها از سر فصل کاریابی را دیگر خدمات این بسته تشویقی برشمرد.
مهدی مجلس‌آرا مدیر کمیته امداد امام خمینی استان اصفهان اظهار کرد: در حال حاضر تعداد 96 هزار و 745 خانوار شامل 181 هزار و 974 نفر در استان تحت پوشش کمیته امداد قرار دارند که 60 درصد خانوارها زنان سرپرست خانوار هستند.
وی اشاره به اینکه در کشور 3 میلیون زن سرپرست خانوار ثبت شده وجود دارد، گفت: یک میلیون و 300 هزار نفر آنها تحت پوشش کمیته امداد هستند و در اصفهان نیز 60 درصد زنان سرپرست خانوار هستند.
مدیر کمیته امداد امام خمینی استان اصفهان با اشاره به اینکه از سال گذشته در بحث فراهم کردن شرایط ازدواج مجدد زنان سرپرست خانوار ورود پیدا کردیم، تصریح کرد: 9 هزار نفر از زنان سرپرست خانوار تحت پوشش کمیته امداد استان شرایط ازدواج مجدد را دارا هستند اما در سال گذشته 186 نفر آنها ازدواج مجدد کرده‌اند.
وی ادامه داد: 45 درصد از افراد تحت حمایت به دلیل فوت سرپرست، 11 درصد به دلیل طلاق و متارکه، 34 درصد از کارافتادگی و بیماری سرپرست و 6 درصد با سایر دلایل تحت پوشش کمیته امداد قرار گرفته‌اند.
مجلس‌آرا اضافه کرد: تعداد 17 هزار و 754 دختر 20 تا 35 ساله نیز از افراد تحت پوشش این نهاد در شرف ازدواج هستند.
کمیته امداد در راستای طرح حمایت از ازدواج مجدد زنان سرپرست خانوار بسته‌های حمایت و سلامت خود را در مورد بسته‌های تشویقی ازدواج مجدد از طریق مددکار خانواده، پرداخت کمک هزینه ازدواج، معرفی و اولویت ساخت و خرید مسکن، استمرار خدمات بیمه تامین اجتماعی زوجه به تشخیص مدیریت شهرستان، پوشش درمانی بیمه مکمل و پایه، تداوم حمایت حامیان برای یتیم خانواده و اولویت در جهت دریافت وام ارائه می‌دهد.
همچنین در قالب بسته فرهنگی و اطلاع‌رسانی در خصوص ازدواج مجدد از طریق مشاوران و مبلغین دینی و رابطان فرهنگی در قبل، حین و بعد از ازدواج مشاوره‌هایی صورت می‌گیرد.
به گزارش خبرگزاری فارس امروزه مستمری موجود کمیته امداد در خانواده‌های تحت تکفل صرف هزینه‌های روزمره و فقط جواب‌گوی نیازهای اولیه زندگی آنها است که آن هم صرف هزینه‌های خوراک و پوشاک و مسائلی مانند تحصیل فرزندان، هزینه مسکن و درمان می‌شود و مسئله اقتصادی زنان سرپرست خانوار را حل نمی‌کند.
زندگی در حاشیه شهرها و در وضعیت حاشیه‌نشینی و زندگی در خانه‌‌های کوچک و بدون امکان و حتی بودن حمام یا آشپزخانه و مسائل و مشکلات اجتماعی از جمله نگاه اجتماع بیرونی به یک زن بدون همسر از جمله مشکلات این قشر از زنان است.
