به گزارش اصفهان شرق؛ این روزها پدیده تبدیل خانه‌های موجود در فهرست میراث آثار فرهنگی به هتل، رستوران، کافی‌شاپ و… را شاهد هستیم. البته اگر از این خانه‌ها، فقط به‌ عنوان یک‌خانه تاریخی و به‌ عنوان موزه و آثار باستانی استفاده می‌شد، نه بازدیدکننده‌ای داشت نه جذابیتی برای دیدن و به لطف گردشگری قوی کشورمان چه‌ بسا به مخروبه‌ای تبدیل می‌شد ولی اکنون هم با وجود بازسازی این خانه‌ها تقریباً می‌توان گفت جنبه تاریخی خود را از دست‌داده و به مکانی تفریحی و درآمدزا تبدیل شده است.

حفظ اصالت فقط با یک تابلوی شرح جزئیات اثر

صاحبان این مجموعه‌ها، به گذاشتن تابلو نوشت‌هایی در مورد صاحب اصلی ملک یا ویژگی‌هایی از معماری قدیمی‌اش اشاره‌هایی کرده‌اند اما به نظر می‌رسد با وجود این کار باز هم روح معمار اصلی خانه، در گور خواهد لرزید.

در واقع به نظر می‌رسد مهمانان با بدو ورود به خانه از فضای معماری به شگفت آیند و شاید کنجکاویشان برانگیخته شود که خانه از کیست؟ معماری‌اش به چه سبکی است؟ و… ولی به‌ محض سفارش‌های رنگارنگ منوی خانه مبدل گشته به رستوران و کافی شاپ و چای‌سرا، حداقل ۶۰ درصد مطالب که در بدو ورود وارد ذهنشان شده، خارج می‌شود.

تغییرکاربری جایگزین کمبود منابع و راهی برای نجات خانه های تاریخی

در این خصوص فریدون الهیاری، مدیرکل صنایع‌دستی، میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان، ضمن اعلام قانونی بودن تغییر کاربری خانه‌های تاریخی اظهار داشت: تعداد بناها و خانه‌های تاریخی استان اصفهان، بسیار زیاد است؛ غیر از خانه‌های تاریخی، بناهایی مثل کاروانسراها، آب‌انبارها، عصارخانه‌ها و بناهای متعددی را در استان داریم که نیازمند مراقبت، مرمت و حفاظت هستند.

وی، با اشاره به این موضوع که منابع در بخشی که به دولت تعلق دارد و در مالکیت است، پاسخگوی نیازها نیست، گفت: بخش‌هایی که مربوط به مردم است و معمولاً خانه‌هایی هستند که ورثه‌های متعدد دارند، تخلیه، متروکه یا مهجور شدند و یکی از راه‌هایی که به نجات این خانه‌ها کمک می‌کند، آن‌ها را احیا می‌کند و به چرخه خدمات‌رسانی وارد می‌کند، جذب سرمایه‌گذار است.

الهیاری در ادامه بیان داشت: سرمایه‌گذاران، با بررسی‌های اقتصادی به این کار روی می‌آورند. اولویت ما در خانه‌های تاریخی، تبدیل آن‌ها به مکان‌های فرهنگی و کاربری‌های فرهنگی مثل موزه، خانه‌های صنایع‌دستی و … است؛ ولی بخش عظیمی از این خانه‌ها، چنین متقاضیان و سرمایه‌گذارانی را ندارند.

فرایند تبدیل خانه به مکانی برای گردشگری

مدیرکل صنایع‌دستی، میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان در خصوص فرایند تبدیل این خانه‌ها به اماکن گردشگری گفت: فرایند تبدیل خانه‌ها به مکان گردشگری این‌گونه است که در یک کمیته‌ای فنی، بررسی‌های لازم در مورد کاربری آن‌ها صورت می‌گیرد. آن دسته‌ای که در آثار ملی قرار می‌گیرند مستثنا شده و برای چنین کاربری‌هایی اجازه داده نمی‌شود.

وی اضافه کرد: آن‌هایی که مکان‌های ملی به‌ حساب نمی‌آیند ولی آثار تاریخی ارزشمند ثبت‌شده در فهرست میراث ملی هستند، برحسب بررسی‌هایی که شورای فنی انجام می‌دهد، کاربری‌های متناسب برای آن‌ها تعریف می‌شود و سپس در زمینه مرمت، نظارت کافی صورت می‌گیرد و در چهارچوب نظارت‌ها به مکان‌های گردشگری تبدیل می‌شوند و بسیار مورد استقبال قرار می‌گیرند.

الهیاری ادامه داد: همین عامل باعث شده است که امروز در استان اصفهان، تعداد قابل‌ملاحظه‌ای از آثار تاریخی نجات پیدا کند. تعدد زیادی از کاروانسراها در دستور کار سرمایه‌گذاری قرار بگیرد و فرصتی برای احیای بناهای تاریخی باشد.

رفتارهای مخربی که در کمین جاودانگی خانه‌هاست

نکته دیگری که درباره این واگذاری‌ها به نظر می‌رسد این است که صاحبان جدید این اماکن باید از نحوه نگهداری صحیح آن‌ها آگاه باشند. پخش زنده موسیقی آن‌هم با ولوم بالا می‌تواند به بافت خانه آسیب برساند و البته از این دست اتفاقات آسیب‌زا در کاربری جدید کم نیست.

می‌توان گفت اگرچه تبدیل این خانه‌ها به مکانی اقتصادی موجب بازیابی و نگهداری بهتر این آثار تاریخی است اما میراث فرهنگی نباید گمان کند که با واگذاری کامل این خانه‌ها، دیگر باید آن را رها کند و نظارتی نداشته باشد. هرچند صاحبان جدید این املاک هر چه قدر هم بد از ملک جدید بازسازی‌شده‌شان نگهداری کنند، باز هم شاید در مواردی از نگهداری میراث فرهنگی ممکن است بهتر باشد.

برای مثال اگر در دوران فعلی میراث فرهنگی قصد داشت یک‌خانه بازسازی را کند، همه باید عمر حضرت نوح می‌داشتند و مردم هیچ‌گاه باخبر نمی‌شدند چنین خانه‌هایی وجود دارد ولی سرعت بازسازی صاحبان ثروت و صاحب‌ملک از میراث فرهنگی حتماً بالاتر است چراکه انگیزه‌اش برای کسب درآمد است. باید پرسید اگر میراث فرهنگی با برنامه‌ریزی درست انگیزه‌ای برای کسب درآمد از این خانه داشت آیا آن را به مالکی جدید واگذار می‌کرد؟

مداخله غیرقانونی بر روی خانه‌های تاریخی پیگرد قانونی دارد

مدیرکل صنایع‌دستی، میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان در خصوص نظارت روی خانه‌های تاریخی که تغییر کاربری دادند، با بیان این‌که روی این مکان‌ها از دو جهت نظارت صورت می‌گیرد، اذعان داشت: یک‌جهت نوع فعالیت آن‌ها است که گردشگری است و حوزه معاونت گردشگری سازمان، نظارت‌های کافی و کاملی را ازنظر فعالیت‌های گردشگری دارد و در حوزه میراث هم کنترل و نظارت صورت می‌گیرد و هرگونه مداخله در آن‌ها که خلاف مقررات و ضوابط مرمت باشد، مورد پیگرد قرار می‌گیرد.

الهیاری در ادامه افزود: نظارت سازمان از طریق یگان حفاظت و همکاران، روی همه بناها است؛ حتی مکان‌هایی که متروکه و مخروبه هستند. طبیعی است که این موارد مصونیت بیشتری دارند و دغدغه‌های حفاظتی که افرادی آن‌ها را حفاری و تخریب بکنند، کمتر است ولی اگر جایی سرمایه‌گذار، مداخله‌ای خلاف قانون داشته باشد، به‌ سرعت موضوع پیگیری می‌شود.

وی در خصوص نظارت بر مسائل اخلاقی این بناها ابراز داشت: بناهایی که تأسیسات گردشگری زیرمجموعه سازمان هستند، مورد نظارت قرار می‌گیرند؛ برای مثال بنایی که هتل است در حوزه معاونت گردشگری است ولی مسائل اخلاقی تحت نظارت اداره اماکن نیروی انتظامی است.

درآمد حاصل از خانه های تاریخی متعلق به کیست؟

الهیاری در خصوص درآمد حاصل از این بناها توضیح داد: بخشی از این خانه‌ها، ملک خصوصی افراد است و درآمدی که حاصل می‌شود، متعلق به خود آن‌ها است و نظارت‌های سازمان این است که حفظ میراث فرهنگی صورت گیرد، خدمات مناسب ارائه شود و یک بنای مهجور و متروک مانده احیا شود.

مدیرکل صنایع‌دستی، میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان در ادامه تصریح کرد: آن دسته‌ای که متعلق به دولت یا وزارت میراث فرهنگی هستند در قالب دو مرحله واگذاری آن‌ها صورت می‌گیرد که یکی از آن‌ها صندوق احیا و دیگری قانون ماده ۲۷ است که انجام می‌گیرد و طبیعی است که بررسی‌های لازم از نظر میزان برآورد هزینه‌ها انجام شود.

وی در پایان گفت: بر اساس این‌که سرمایه‌گذار چقدر روی بنا هزینه کرده است، دوران بهره‌برداری از بنا تعریف می‌شود و اجاره نیز به نسبت میزان سرمایه‌گذاری که سرمایه‌گذار انجام داده و مشارکتی که سازمان، در ملک دارد مشخص می‌شود و نهایتاً در پایان دوره بهره‌برداری، مالک موظف است که این بنا را با مرمت کامل و تمام هزینه‌هایی که روی آن انجام داده در حالت آماده و احیاشده تحویل دولت دهد.

انتهای پیام/فارس