محمد متقی
تلفن همراه و تاثیر آن در فرهنگ
رشد سریع کابران تلفن همراه موجب شده است که هر فردی در جایگاه خود، یک عکاس، یک خبرنگار، یک کاریکاتوریست و یک منتقد اوضاع اجتماعی و فرهنگی محسوب شود. امروزه شاهد شکل گیری وب سایت‌ها و وب لاگ‌های مختلفی هستیم که حاوی عکس‌های گویا از وقایع اجتماعی یا معزل‌های اجتماعی فرهنگی است.
مقدمه:
محمد متقی : زندگی بشر از آغاز تا به امروز که عصر تکنولوژی است آن قدر تغییر و تحول داشته که حتی تصور بازگشت به قرن‌ها پیش و تجربه آنچه بر انسان اولیه گذشت، خنده‌‌دار و یا شاید مرگ‌آور باشد. فقط در یک مثال ساده فرض کنید برای باخبر کردن انسانی از حادثه‌ای که اتفاق افتاده یا در خطر آن حادثه است در دوران‌های گذشته ماه‌ها طول می‌کشید که این مهم انجام شود و در هنگام باخبر شدن یا آن حادثه دیگر مصداقی نداشت و یا فرد حادثه دیده بود و کار از کار گذشته بود اما در عصر کنونی فقط کافی است در اتاقی که راحت نشسته‌‌اید و برای دوستی که کیلومترها آن طرف‌تر و فقط با یک تماس یا نه با یک پیام کوتاه این مهم را به انجام رسانید، با کمترین هزینه و در کوتاهترین زمان ممکن.
امروزه تلفن همراه مهمترین تکنولوژی جوامع محسوب می‌شود که ضمن ایجاد «خلوت مستقل فردی» رابطه اجتماعی فرد را در یک بستر شبکه‌ای معنادار کرده است. تلفن همراه بستر مناسبی را برای سیستم‌های اطلاع رسانی جمعی فراهم می‌کند. شرکت های معتبر کشور از قبیل مخابرات، اداره برق، صدا و سیما، و سایر رسانه‌ها برای تبلیغات یا فرهنگ سازی تخصصی خود می‌توانند با سیستم اطلاع رسانی جمعی از طریق پیامهای کوتاه به تمامی مشترکین ارتباط برقرار کرده و از این طریق اطلاعات به طرز وسیع و سریعی بین جمعیت کثیری توزیع خواهد شد. تأثیرات مثبت تلفن همراه می‌تواند بیشتر در رابطه با فوائد فن آوری آن باشد. به عنوان مقوله‌ای که سعی می‌کند جدا از فرهنگ عمل کند. زیرا هرگونه فن‌آوری‌ای از قبیل تلفن همراه سعی می‌کند قائم به ذات خود باشد و در بستری که از آن پدید آمده یعنی بستر فن آوری رشد کند و ماندگار شود.
ولی در جریان این رشد و توزیع‌ها خواه ناخواه عوامل دیگری نیز دخیل می‌شود. تلفن همراه نیز همانند سایر فن آوری‌ها علاوه بر تأثیرات مثبت تأثیرات منفی‌ای نیز دارد و این تأثیرات منفی بستر دیگری را که فن‌آوری بطور نامحسوس در آن در حال جریان است مشخص می‌کند. و این بستر نامحسوس بستر فرهنگی جامعه است. هرگونه تأثیر منفی استفاده از تلفن همراه خواه ناخواه به مقوله فرهنگ باز می‌گردد. به عنوان مثال از مهمترین تأثیرات منفی تلفن همراه برای جامعه گسترش بعضی اطلاعات ناخواسته از بطن جامعه است. بطور مثال با گسترش سیستم عکس برداری دیجیتالی با تلفن همراه و یا با وجود امکان فیلمبرداری و توزیع همزمان آن از طریق بلوتوث، این امکان وجود دارد که هر اطلاعاتی یا هر واقعه‌ای که گسترش آن برای افکار عمومی مضر است به راحتی گسترش یابد و امکان کنترل و ریشه کن کردن آن پس از توزیع نیز تقریبا غیر ممکن گردد.
– تلفن همراه به عنوان یک ابزار ارتباطی:
تلفن همراه به عنوان یک سیستم ارتباطی بدون سیم که امکان دسترسی را در شرایط متفاوت را فراهم می‌کند به یک نهاد ارتباطی همه جا حاضر تبدیل شده اشت (عاملی.۱۳۸۷ ) این رسانه به عنوان یک مفهوم ارتباطی در اشکال مختلف به عینیت می‌رسد. این اشکال مختلف شامل جنبه‌های کلامی، نوشتاری و تصویری تلفن همراه می‌باشد که به قرار زیر به توضیح هر کدام می‌پردازیم.
۱-جنبه‌ی کلامی
ابتدائی‌ترین و اصلی‌ترین هدف کاربرد تلفن همراه امکان برقراری کلامی و صوتی از طریق این رسانه است.
۲- جنبه نوشتاری
این مجرای ارتباطی موجب گسترش کلمه‌های اختصاری و علامت‌های قرار دادی بسیار شده است که این خود موجب صرفه جویی در زمان می‌شود.اما عدم وجود فرهنگ مناسب در استفاده از این رسانه موجب بروز ناهنجاری‌هایی در سطح جامعه و مخدوش کردن زبان ملی می‌شود. این نوع همه‌گیری، گاه از کنترل خارج است و اگر فردی نخواهد هم در معرض این گونه پیامهای کوتاه قرار می‌گیرد. پیام کوتاه همچنین موجب گسترش اخبار پنهانی در رابطه با اوضاع کشور چه کذب و چه صحیح می‌شود. و این مسئله خود منجر به تشویش اذهان عمومی و یا افزایش بی‌اعتمادی جمعی به حکومت و نظام سیاسی کشور می‌شود. بنابراین تمامی این موارد و نمونه‌های مشابه لزوم فرهنگ سازی را در رابطه با پیام کوتاه به تصویر می‌کشد
۳-جنبه تصویری
استفاده از عکس موجب برقراری نوعی ارتباط تصویری بین افراد می‌شود که گاه بسیار گویا تر و مؤثر تر از کلام یا نوشتار تلقی می‌شود. امروزه افراد در سراسر جهان، بدون به همراه داشتن تلفن‌های همراهشان که نوعی دوربین عکاسی سیار هم محسوب می‌شود، خانه‌هایشان را ترک نمی‌کنند. حتی عکاس‌های حرفه‌ای که همیشه با دوربین‌های عکاسی شان به سفر می‌روند .
رشد سریع کابران تلفن همراه موجب شده است که هر فردی در جایگاه خود، یک عکاس، یک خبرنگار، یک کاریکاتوریست و یک منتقد اوضاع اجتماعی و فرهنگی محسوب شود. امروزه شاهد شکل گیری وب سایت‌ها و وب لاگ‌های مختلفی هستیم که حاوی عکس‌های گویا از وقایع اجتماعی یا معزل‌های اجتماعی فرهنگی است.
ارتباط دو سویه فرهنگ و تلفن همراه به عنوان یک فن آوری
امروزه هیچ ابزار فرهنگی‌ای به اندازه تلفن همراه نشانگر قدرت نبوغ و در عین حال مخرب فن آوری نوین نیست. در اغلب جوامع اروپایی و آسیایی و حتی کشورهای جهان سوم، تلفن همراه عمدتا به عنوان عضو لاینفک محسوب می‌شود. فن آوری در مفهوم جامع خود در سطح دانایی‌ها و نیازهای فطری انسان نمی‌گنجد. بنابراین هر فن آوری جدیدی که پا به عرصه ی ظهور می‌گذارد نه تنها از نظام باورها و عقاید و فرهنگ افراد یک جامعه فاصله دارد بلکه از خود نظام فن آوری نیز فاصله دارد. زیرا برای مقوله فن‌آوری نمی توان قوانین مستحکم و همگانی ای که در خور هر فن آوری‌ای باشد صادر کرد. بنابراین هر فن آوری جدیدی نیازمند تفکر در زمینه اصالت وجودی آن در حوزه فن‌آوری و همچنین تفکر در زمینه چگونگی تطبیق آن در نظام های گوناگون انسانی است. حال چگونه می‌توان فن آوری را که به سختی قائم به ذات خود است، در خدمت نظام‌های مختلف اقتصادی و فرهنگی جوامع مختلف در آورد؟ در رابطه با تلفن همراه به عنوان یک فن‌آوری همه گیر و گسترده نیز این سوءال مطرح خواهد بود. به طور حتم تأثیر این رسانه در کشورهای اروپایی با تأثیر آن در کشورهای آسیایی متفاوت است. بنابراین باید سعی در برقراری نوعی آشتی بین لجام گسیختگی فناوری و اصالت فرهنگی و باوری کرد. این فرایند آشتی در واقع همان فرهنگ سازی است. حال چگونه می‌توان در استفاده از تلفن همراه فرهنگ سازی کرد؟
بنابراین
امروزه تلفن همراه نه صرفاً به عنوان یک تکنولوژی جدید مخابراتی، بلکه به عنوان یک صنعت مورد توجه مطالعات اندیشمندان قرار گرفته است. در واقع اهمیت این تکنولوژی جدید منحصر به استفاده‌های ارتباطی آن نیست بلکه اهمیت این صنعت و تکنولوژی مهم، به کاربردهای گسترده چند رسانه‌ای و انتقال انسان به جهان مجازی و به تعبیر پارادایمی، به وجود آوردن فضای دو جهانی مربوط به امور فرد و فردیت در جهان شده است. بی‌شک ظرفیت‌ها و کارکردهایی از قبیل: ۱ـ امکان ارتباط یک سویه یا چند سویه دایمی، ۲ـ قابل برنامه‌ریزی‌بودن ارتباطات، ۳ـ انتخابی بودن پذیرش ارتباطات، ۴ـ استفاده چند منظوره رسانه‌ای سمعی و بصری، توسعه نقش و جایگاه تلفن همراه را موجب شده است. اما تمامی این‌ها نباید باعث شود که ما از اثرات مخرب و مضرات تلفن همراه نیز غافل شویم.
