اصفهان شرق/ مهدی نجفی، بی شک همۀ انسان­ها به انتخاب الگو و اسوه برای ارتقای زندگی فردی و اجتماعی خود گرایش دارند زیرا این نیاز مقوله ای فطری است، لذا قرآن کریم به دفعات پیامبران؛پیشوایان و اولیای الهی را به عنوان الگوی کامل معرفی کرده است.

در این میان باید به نقش کلیدی امام جعفر صادق(ع) در انتقال آموزه های اسلام ناب به جامعۀ اسلامی در همۀ اعصار اذعان کرد زیرا گنجینۀ روایات و سیره و سبک زندگی آن حضرت که به یادگار مانده است در نوع خود می تواند زمینه ساز عمق معرفتی تشیع در جهان معاصر گردد.

زندگی هدفمند در کلام امام صادق(ع)

در عصری به سر می بریم که پوچ گرایی و ورود به زندگی غیر هدفمند در جوامع بشری در بالاترین حد خود قرار دارد که در این میان جامعۀ اسلامی نیز از آفات و آسیب های زندگی غربی در امان نمانده است، چالشی که تن پروری و مصرف گرایی و تداوم زندگی در سایۀ سرگرمی های زودگذر دنیایی را در پی داشته است، حال آنکه وقتی از  امام صادق(ع) پرسیدند زندگی خود را بر چه بنا کردی؟فرمودند: بر چهار اصل: 1. دانستم رزق مرا دیگری نمی‌خورد، پس آرام شدم؛ 2. دانستم که خدا مرا می‌بیند، پس حیا کردم؛ 3. دانستم که کار مرا دیگری انجام نمی‌دهد، پس تلاش کردم؛ 4. دانستم که پایان کارم مرگ است، پس مهیا شدم.[1]

به راستی اگر این کلام نورانی آن حضرت در وجود همۀ ما نهادینه می گردید باز هم  شاخصه های منفی سبک زندگی غربی بر زندگی مردم سیطرۀ پیدا می کرد؟ بی شک پاسخ منفی است زیرا هدفمندی در زندگی از قبیل کار و تلاش مستمر و در راستای کسب رضایت خداوند در جای جای کلام آن حضرت ساری و جاری است.

لذا آن بزرگوار علیرغم مشغله های فراوان به ویژه در برگزاری مجالس و محافل علمی و مناظرات با دیگر مکاتب توحیدی و غیر توحیدی، لیکن در روزهای گرم تابستان در مزرعه کار می کردند و دیگران را نیز به کار و تلاش دعوت می کردند.

یکی از یاران حضرت می گوید: آن حضرت را در باغشان دیدم، پیراهن زبر و خشن بر تن و بیل در دست، باغ را آبیاری می کردند و عرق از سر و صورتشان می ریخت، گفتم: اجازه دهید من کار کنم. فرمودند: «من کسی را دارم که این کارها را بکند، ولی دوست دارم مرد در راه به دست آوردن روزی حلال از گرمی آفتاب آزار ببیند و خداوند ببیند که من در پی روزی حلال هستم.»[2]

البته بازتولید دقیق اینگونه معارف در تحقق سبک زندگی اسلامی از جمله تکالیف و مسئولیت های خطیر متولیان فرهنگی جامعه است که باید به مرحلۀ عمل برسد.

احیاء سیرۀ عبادی

هم چنین باید گفت عبادت و انجام اعمال عبادی در مقولۀ سبک زندگی اسلامی از جایگاه بی نظیر برخوردار است، لیکن تحقق این مهم نیازمند فهم دقیق سیرۀ عبادی ائمۀ معصومین به ویژه روش شناسی عبادی امام صادق(ع) است.

با مراجعه به سیرۀ عبادی آن حضرت می توان دریافت احیاء و بازسازی سبک زندگی توحیدی در جامعۀ آن زمان، به عنوان یکی از راهبردهای کلیدی امام صادق(ع) مطرح بوده است به نحوی که آن بزرگوار با خود سازی و عبادت خالصانه و ملکوتی توانست صحنه های شکوهمندانه از صعود یک بنده راستین خداوند به درجات رفیع آسمانی را به منصۀ ظهور رساند.

ابو ایوب می گوید: «امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) آن گاه که به نماز می ایستادند، رنگ چهره آنان تغییر می کرد، گاه سرخ می شد و گاه زرد، گویا با کسی که او را می بینند، سخن می گویند.» [3]

اهتمام به مسائل عبادی بالأخص تبیین اهمیت و جایگاه نماز  حتی در آخرین لحظات عمر شریف آن حضرت نیز مورد تأکید ویژه قرار می گیرد؛ که با مراجعه به این نص تاریخی از ابوبصیرقابل مشاهده است که گفت: خدمت ام حميده رسيدم كه به خاطر در گذشت‏ حضرت صادق علیه السلام به او تسليت بگويم، شروع به گريه كرد، من نيز از گريه او اشكم جارى شد. گفت: اگر امام را در هنگام شهادت ‏می دیدی، چيز عجيبى را مشاهده مي كردى. گفت: امام صادق چشم باز كرد و فرمود: بگویيد هر كس با من نسبت خويشاوندى دارد، بيايد. همه را جمع كرديم، نگاهى به آن ها نموده و فرمود: «ان شفاعتنا لا تنال مستخفا بالصلاة» شفاعت ما به كسى كه نماز خود را سبك بشمارد نخواهد رسيد.[4]

ساده زیستی؛ هم نوایی اقتصادی با اقشار آسیب پذیر و همرنگی با مردم زمان

بدیهی است ساده زیستی ،هم نوایی با اقشار ضعیف و حتی آسیب پذیرترین مردم از جمله مسائلی است که در آموزه های ائمۀ اطهار(ع) به ویژه امام صادق(ع) به وضح آشکار است؛ اینگونه است که امام صادق(ع) به مانند مردم معمولی لباس می پوشید، از این رو آن بزرگوار می فرمودند: «بهترین لباس در هر زمان، لباس معمول همان زمان است. لذا گاه لباس نو و گاه لباس وصله دار بر تن می کرد.».[5]

در سیرۀ عملی آن حضرت می توان مشاهده نمود تداوم سیره پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در همۀ شئون زندگی به چشم می آید، لذا در بسیاری از موارد  با کارگران و غلامان خود بر سر یک سفره می نشستند و بدون هیچ غروری با آنان هم غذا می شدند. در خوردن غذا آرام و صبور بودند و هرگز با حرص و ولع غذا نمی خوردند و مانند برخی از متکبران، غذای مخصوص و متفاوت از دیگران نداشتند.

هم چنین آن حضرت  از هر گونه امتیاز طلبی اجتناب می کرد و در مقولۀ اقتصاد بر مبنای اعتدال و میانه روی حرکت می نمود  و می فرمود؛« ضَمِنتُ لِمَنِ اقتَصَدَ أن لایَفتَقِرَ؛ من ضامنم که اگر کسی میانه رو باشد، فقیر نگردد.»[6]

گفتنی است امام صادق(ع) همگام و همسان با آحاد مردم بود و هم نوایی با اقشار آسیب پذیر به طور مداوم و مستمر به عنوان ویژگی ذاتی در سیرۀ عملی آن حضرت به چشم می آمد، لیکن در برهه های مختلف به ویژه در هنگام بروز بحران های اقتصاد و اجتماعی این مقوله بیشتر بروز می یافت؛. از جمله در سالی که گندم در مدینه نایاب شد، آن حضرت دستور داد گندم های موجود در خانه را بفروشند و از همان، نان مخلوط از آرد جو و گندم که خوراک بقیه مردم بود، تهیه کنند و فرمود: «خدا می داند که می توانم به بهترین صورت نان گندم خانواده ام را تهیه کنم، اما دوست دارم خداوند مرا در حال برنامه ریزی صحیح زندگی ببیند.»[7]

لذا امام صادق (ع) را باید به عنوان مصداق واقعی کلام خداوند در قران کریم[8] و اطلاق کامل بنده راستین پروردگار بر آن حضرت دانست که کم مصرف می کنند و زیاد بهره می دهند.

حال با این تفاسیر بهتر می­توان به عمق ظلم و ستم صاحبان حقوق های نامتعارف در کشور به مردم پی برد، زیرا مگر نه این است که در کلام نورانی امام صادق(ع) پیروی از ائمۀ اطهار(ع) یکی از نشانه ها و ویژگی های بارز شیعه واقعی مورد توجه قرار گرفته است؟ حال جای بسی شگفتی است که برخی افراد با بهره گیری از رانت و ویژه خواری و دریافت حقوق­های نامتعارف بر خلاف سیرۀ عملی و سبک زندگی ائمۀ معصومین(ع)حرکت می­کنند؛ با این تفاسیر چگونه می­توان به مدیران ناصالح و مفسد، عنوان شیعه اهل بیت(ع) اطلاق نمود؟

بلکه حقیقت همان تعبیر رهبر معظم انقلاب است که به صراحت فرمودند؛ اینها خائنان به آرمان­ها و ارزش ­های انقلاب اسلامی هستند که باید سریعاً عزل شوند و همۀ وجوه نامشروع را تا ریال آخر به بیت المال بازگردانند، هم چنین باید این زیاده خواهان طماع در دادگاه عدالت دستگاه قضا محاکمه و مجازات شوند، لذا امید است دستگاه قضا با همکاری موثر دولت و مجلس با برخورد فوری و قاطع به اینگونه ویژه خواری­ ها پایان داده و دامان مقدس نظام اسلامی را از لوث وجود ننگین صاحبان حقوق­های نامشروع پاک نماید.

هم چنین شایسته است آحاد مردم به ویژه همۀ مدیران و مسئولان با به کار گیری روش و سیره فردی و اجتماعی امام صادق (علیه السلام) که به عنوان یکی از بهترین الگوهای مورد نیاز مسلمانان مطرح می باشد در راستای اتخاذ راه حل مناسب برای برون رفت از بسیاری از معضلات و مشکلات اجتماعی و اقتصادی در جامعه اسلامی اقدام نمایند.
منبع:

[1] بحار الانوار، ج‏75، ص‏228.

[2] بحارالانوار، ج 47، ص 56.

[3] ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل، ص ۱۶۲.

[4]  ثواب الاعمال ص 205.

[5] همان؛ ص 54.

[6] شیخ صدوق، الخصال، ص 9.

[7] اعیان الشیعة، ج 1، ص 59.

[8] «بندگان خالص خدا کسانی هستند که در هزینه خود نه اسراف در پیش می گیرند و نه سخت گیری، بلکه در میان این دو، حد اعتدالی دارند»؛( سورۀ فرقان؛ آیۀ 67).

انتهای پیام/ ش