به گزارش خبرنگار اصفهان شرق از هرند: میرزا عـبـدالـعلی نحوی هـرندی،مدرّس ادبیّات عرب بوده و در تدریس علم نحو تخصص خاصی داشته وبه همین دلیل به نـحوی مشهور شده است،وی یکی از اسـتادان ایـت الله سید حـسن مـدرّس بوده که درماه ربیع الاول سال 1306 ه ق از دنیا رفته است.از آثارش مـی تـوان بـه: دو شـرح برسـیـوطـی یکی 30000 بـیت ودیگری60000 بیت،رساله ی صیغ العقود،شرح دعای”یا مَن ارجوه”،رساله ی عیدیّه وحواشی بر بسیاری از کتب فقه،اصول ونحو اشاره کرد.

و به این بهانه  به معرفی دانـشـمـندان وعـالـِمان شـهـر هـرنـد از اعـصار گذشته تاکنون می پردازیم .

ابـوالعـلاء سـهـلویه هـرنـدی،استاد مُتَبحّر در علم نحو واعراب وعارف وسالک اهل طریقت که در مزرعه ی دیزیچی هـرنـد مدفون است- ابی القاسم عـمر بن عبـدالله الهـرنـدی معروف به عـمرالهـرنـدی، دانـشمند وادیب اواخر قرن5 و اوایل قرن6 ه ق و صاحـب کـتاب”الاصـداف والدُّرَر”به زبان عربی- مُـلا سـلـطان الـذّاکـریـن هرندی از منبری های معروف هـرنـد- حاج مـیرزا محـمد بن حـسن بن حـاج مُـلاعـلی هرندی، که آثار وی عبارت انداز: شرح دعای عهد- مُلخص الکلام به نـظم عربی ولُبُّ العقاید در 8باب فارسی- مُـلا محـمـد مهدی هرندی از علماء اصفـهان که در سال 1159 ه ق وفات یافته است- مولی محـمد صـادق مـعروف به فـاضل هـرنـدی که در برخی از کـتب نام وی را محـمـد باقـرهـرنـدی نوشـته اند،صاحب  کتاب”زاد الواعظین فارسی”در دو جلد می باشد.

آقا شـیـخ هبه الله هرندی،عالِم فـاضل ومـدرّس مـدارس عـلمـیّه ی اصفهان که در سال 1366 ه ق وفـات یافته است- مـیـرزا شـیخ محـمد حسین شریعت هرندی،عالِم فاضلِ مدرّس و واز ائمه ی جماعت هـرنـد واصفهان که در سال 1398 ه ق وفات یافته است- خاندان بزرگ نحوی های هرند که عبارت اند از:مولی بدیع الزّمان هرندی،صاحب کتاب”ریاض العابدین” که شرحی برصحیفه ی سجادیه است.

ی در دوران صفویّه می زیسته و در سال 1049 ه ق وفات یافته است- حاج مُلا محمد مهدی هرندی که در سال1180 ه ق از دنیا رفته است- مُـلامحـمدعـلی هـرنـدی، پـدر مـیرزا محـمد سبـیـل سوخته- مُلامحمدعلی هرندی،پسر میرزامحمد سبیل سوخته- دکتر فقیهی هرندی- مُلا آقامحمدجعفر نحوی هرندی،وی مامور شرعیّه ی هرند واردستان بوده وتولیّت مدرسه ی جدّه کوچک را برعـهده داشـتـه است ودر سال 1203 ه ق وفات یافـته است- میرزا عـبدالحسین نحوی هرندی،از استادان فن خط وخوشنویسی بوده که در سال 1326 ه ق از دنیا رفته است- آقا میرزا عباس نحوی هرندی،ادیب وفاضل ومدیر مدرسه ی دیانت از اولی مدارس جـدیـد اصفهان بوده که در سال 1371 ه ق از دنـیا رفـتـه است.

از آثارش می توان به: کتابی در صرف ونحو وکتابی در شرعیّیات ورساله ای در شـرح حال نحوی های هرندی اشاره کرد- حاج محمدهادی هرندی،از اجلّه ی مقدّسین وفضلا بوده است- حاج مُلاعبدالله هرندی،عالِم فاضل که در سال 1256 ه ق وفات یافته و از آثارش می توان به: اصول دین،دلایل الدین بزرگ در سه جلد،مجمع اسرارالقرآن- نور القبور و… اشاره کرد.

حاج مُلامحـمـدجـعـفرهرندی- مُلامحمد صادق هرندی-مُلامحمدجعفرشیخ الواعظین هرندی- میرزا محمد هرندی،اولین امام جمعه ی هرند-حاج مُلاعـبـدالله هـرنـدی معروف به حاج آقا بزرگ،دومین امام جمعه ی هرند که ازعلماءو فضلاء در حکمت وکلام بوده ودر سال 1349 ه ق از دنیا رفته است-حاج آقا شـمس الـدین هرندی سومین امام جمعه ی هرند،فردی فاضل وعالِم بوده که درسال 1360 ه ق وفات یافته است- حاج میرزا محمد تقی نحوی هرندی،مولّف کتاب”دلایل الدین”که در سال 1307 ه ق وفات یافته است- حاج محمدحسین نایب الصّدرهـرنـدی،مـُرجّـع احکـام وقـضاوت شـرعیّه در هـرنـد و اردستان بـوده است.

میرزاعبدالجوادنحوی هرندی،در علوم صرف ونحو،معانی وبیان،فقه وخوشنویسی استاد بودکه در سال 1305 ه ق در جوانی از دنیا رفت- حاج مـیـرزا محـمـدعـلی نـحوهرندی، فاضلِ ادیبِ خطّاط،که در سال 1381 ه ق وفات یافته است وحاج مُلا نـعمت الله هـرنـدی مـعروف به لسان الواعـظـیـن،از فضلای اهل منبر اصفهان بوده که درسال 1355 ه ق وفـات یافـتـه است.مرحوم حجت الاسلام آقا سید کمال الدین حسینی هرندی،امام جماعت سابق مسجد سادات هرند- مرحوم حجت الاسلام آقا سیـد محـمد تاجـزاد الموسوی هـرندی، پدر آقایان حجج السلام سیـد مرتـضی وسیـد حسین تاجـزاد الموسوی هـرندی- مرحوم آیت الله سیـد محمد حسین حسینی هرندی،پدر آقایان مرحـومـین آیت الله حاج سیـد محمد رضا حسینـی،آیت الله حاج سیـد محمد جـواد افـضل حسینی(پدرحجت الاسلام حاج سیـد احـمـد افضل حسینی امام جمعه ی قبلی هرند)وحجت الاسلام علـّامه سیدجـمال الـدین حسینی– حجت الاسلام آقا سیدعلی عمادی الحسینی پدرحجت الاسلام سید امـیر حـسین عمادی الحـسینی،امام جماعت فعلی مسجد سادات هـرند- مرحوم آیت الله العـظـمی حاج شـیخ یحـیی فـاضل هرندی(ره) پدر مرحومین حجت الاسلام علّامه شیخ محمد فاضل هرندی وآیت الله حاج مُحی الدین فاضل هرندی،نماینده ی  سابق مجلس خبرگان وشورای اسلامی- مرحوم مُلا شعبان هرندی،معروف به آقاحسام- مرحوم حاج شـیـخ شکرالله مـحقق هـرندی،پدر مرحومین حاج شیخ محمد باقر محقق هرندی وحجت الاسلام محمد جواد محقق هرندی- مرحوم مُلا محمدباقر مروّجی هرندی،پدر مرحوم حجت الاسلام حاج شیخ ابوالقاسم مروّجی هرندی امام جـماعـت سابـق مسجد امام خـمینی(ره) هـرنـد که در زمان های قـدیـم در خانه ی تاریخی بادگـیر مکتب دار و مُلای بچه ها بـوده است.

ودو تن از فرزندانش حجج الاسلام شیخ حمید(امام جماعت فعلی مسجد امام(ره) هرند)و شیخ حسن مروّجی-مرحوم مُلا عـلی اکبر واعظی هرندی،مکتب دار و مُلای بچه ها در مسجد سادات هرندو فرزندش حجت الاسلام واعظی هرندی- مرحوم مُلا محسن هرندی- مرحوم مُلامحمد ذاکری هرندی- علّامه شیخ مصطفی هرندی،از استادان بزرگ علم صرف ونحوعربی که مرحوم مُلا رضا هـرنـدی،مکتب دار ومُلای بچه ها در خانه ی تاریخی استاد شعبانی ها . مـشهـدی خانـم فـاطمه اعـلمی هـرندی”هـمسر استاد غـلامرضا اعلـمی هـرنـدی”سواد دار اُمّی ودرس نـخوانده- قَـمـر تـاج خانم هـرنـدی”هـمسر آقا حسام”مُـلای دخـتر بچه ها- خانـم بی بی خـدیـجه واعـظی هرندی”خواهرمُلاعلی اکبرواعظی”مُلای دختر بچه ها- خانـم سـلـطان مـعـلّم هرندی،مُلای درس احکام زنان ودختربچه ها و خانم فاطمه هرندی”همسر باقر حیدر”سواد دار قرآنی.

منابع:
-کتاب دانشمندان وبزرگان اصفهان از مصلح الدین مهدوی در دو جلد
-کتاب رجال اصفهان یا تذکره القبور از آخوند جزی
-کتاب محاسن اصفهان از ما فروخی
-کتاب مزارات اصفهان از مصلح الدین مهدوی به تصحیح دکتر منتظرالقائم