به گزارش اصفهان شرق به نقل از صاحب نیوز، شهر خوراسگان در بخش مرکزی شهرستان اصفهان در فاصله ۵ کیلومتری شرق این شهر بر روی دشت آبرفتی و در مسیر ارتباطی اصفهان- نایین واقع شده است.

از نظر لغوی و تاریخی وجه تسمیه خوراسگان را باید در گذشته بسیار دور جستجو کرد زیرا این شهر دارای قدمت تاریخی زیادی است، تا جایی که برخی مورخان تاریخچه پیدایش این شهر را به قبل از دوران حکومت سلجوقیان نسبت داده‌اند.

بعضی از روستاهای اطراف خوراسگان مانند راران نیز قدمتی دیرینه دارد، به طور مثال مناره‌ای که در راران وجود دارد مربوط به ۸۰۰ سال پیش است و یکی از شاهکارهای معماری در زمان سلجوقیان به شمار می‌رود، از دیگر روستاهای آن روستای ابهر است که دارای قدمتی بسیار طولانی است.

خوراسگان از نظر لغوی به صورت‌های گوناگون آمده است، مانند خوراسگان و خراسنجان اما از این نظر که کدام درست‌تر است توضیحی در دست نیست.

به گزارش فارس، روایت شده که خوراسگان از دو کلمه خور به معنای خورشید و اسکان به معنای سکونت و تابش خورشید تشکیل شده است و به صورت “خور+ اسکان” به کار برده می‌شود زیرا خوراسگان در شرقی‌ترین ناحیه اصفهان واقع شده و اهالی اصفهان نیز طلوع خورشید را در این منطقه شاهد بوده‌اند، این وجه تسمیه درباره آن صدق می‌کند.

البته وجه تسمیه‌های دیگری نیز بیان شده که بعضی از آنها کاملا فاقد اعتبار است و بعضی دیگر را نیز نمی‌توان رد کرد.

در سال ۱۳۴۳ با تاسیس شهرداری، شهر فعلی خوراسگان از پیوند هفت روستای ابر، ارداجی، بوزان، پزوه، خوراسگان،خیادان و کنگاز تشکیل و پایه‌ریزی می‌شود.

عامل موثر در ارتباط این روستاها به یکدیگر محور نائین- یزد است که چهار روستای ابر، ارداجی، بوزان و کنگاز در شمال آن و خوراسگان، پزوه و خیادان در جنوب آن قرار گرفته‌اند.

در طومار تقسیم آب زاینده‌رود شیخ بهایی که در زمان شاه طهماسب صفوی در سال ۹۲۳ هجری در حدود ۵۰۰ سال پیش تنظیم شده از هفت روستای متشکله خوراسگان فعلی به عنوان سهم بران آب زاینده‌رود (مادی نیاصرم) نام برده شده است. این هفت روستا نیز همچون سایر روستاهای منطقه در طول زمان فراز و نشیب‌های متعددی را پشت سر نهاده است.

شهری در دل تاریخ

با توجه به قدمت خوراسگان، وجود ابنیه تاریخی امری بدیهی است اما بسیاری از بناهای تاریخی این شهر در گذر روزگاران از گزند حوادث طبیعی و بلایا در امان نمانده‌اند و تنها بخشی از این ابنیه امروز برای ما به یادگار مانده است.

سارویه نام بنائی بسیار قدیمی در جی بوده است که نویسندگان تاریخ قدیم اصفهان عموماً از آن یاد کرده‌اند از جمله ابن رسته در قرن سوم هجری چنین می‌نویسد :در شهر جی بنای کهنه‌ای به شکل قلعه وجود داشته است موسوم به ساروق یا سارویه و این اسم نظیر اسم قلعه همدان است، ابن رسته می‌گوید چون این بنا بسیار کهنه است نمی‌توان بانی آن را معلوم کرد و گویند قبل از طوفان نوح ساخت شده است.

شوالیه شاردن فرانسوی نیز که در اواخر عهد شاه عباس دوم و اوائل سلطنت شاه سلیمان در اصفهان بوده است در مورد قریه جی که گویا تحت تاثیر آن قرار گرفته است، می‌نویسد: قریه شهرستان ( جی) یکی از بزرگترین دهکده‌هائی است که مانند ‌آن در هیچ کشوری در دنیا نیست، طول آن قریب یک فرسخ و باغ‌های میوه زیادی دارد، این ده در مشرق شهر و کنار رودخانه است که پل بلند و کم عرضی بر روی آن قرار دارد و نزدیک آن ویرانه‌هائی از بناهای بزرگ وجود دارد و چنان که در تواریخ نوشته شده در روزگاران پیش شهر بزرگی بوده است.

برج های کبوتر

شهر خوراسگان با وجود قدمت زیاد، به دلیل نزدیکی به شهر اصفهان، زیر سایه این شهر قرار گرفته و مناطق دیدنی این شهر کمتر شناخته شده‌اند، از این رو در این گزارش تلاش داریم نگاهی به مهم‌ترین دیدنی‌های این شهر داشته باشیم.

برج های کبوتر در ابتدا و انتهای محور گردشگری فرهنگی قنات های پارون و کنگاز قرار دارند که در طرح به عنوان دو مرکز فرهنگی در نظر گرفته شده است، نمای بیرونی برج پارون مرمت شده اما فضای داخلی آن و همچنین برج کنگاز نیاز مبرم به مرمت دارند.

این رشته برج با تعداد ۲۱ برج کبوتر از نمونه های منحصر به فرد برج‌های کبوتر رشته‌ای است که به علت قرارگیری در دشت باز مناظر بدیع و قابل توجهی جهت افزایش ظرفیت‌های گردشگری به وجود آورده که متاسفانه به علت عدم توجه به مرمت بناهای مذکور به طور روزافزون سرعت فرسایش آنها فزونی می‌یابد.

منار راران

یکی از آثار شناخته شده کشور به شماره ۲۳۳ آثار تاریخی و میراث فرهنگی ایران به ثبت رسیده که در روستای راران قرار دارد .

در کتیبه این منار ذکری از تاریخ ساخت آن نشده اما بنا به نظریه آقای اسمیت باستان‌شناس قرن بیستم تاریخ این مناربین سال‌های ۵۷۵ تا۶۸۸ هجری قمری گفته شده است .

ارتفاع این منار ۳۰/۴۰متر است و قاعده آن به شکل مربع در ابتدا۳ متر است، درون این منار پلکانی وجود دارد که از دو متری منار تا گلوگاه ادامه دارد و بر محور دست چپ بالا می‌رود، پائین منار با آجر معمولی بدون نقش ساخته شده است.

قسمت میانی بدنه منار با نقوش لوزی و خطوط معقلی با آجر برجسته کار شده و قسمت بالای منار با آجرهای شطرنجی و اشکال لوزی بنا شده که قسمت تاج و کنگره منار آسیب دیده و احتمال خراب شدن دارد که متاسفانه هنوز اقدامی در جلوگیری از خرابی به عمل نیامده است.

مسجد جامع هفت شویه

این مسجد در حدود پانزده کیلومتری شمال شرقی اصفهان قرار دارد .

آنچه از بنای این مسجد باقی مانده قسمتی از گچ بری محراب و چند ستون نیمه مخروبه است، بنا به تحقیق دکتر هنرفر بنای این مسجد در زمان سلجوقیان در قرن پنجم یا ششم هجری است و تزئینات گچ بری های آن به قرن ششم هجری شباهت دارد .

اساس این مسجد از خشت خام بوده ولی نماسازی بعضی از قسمت‌های آن به وسیله آجر انجام گرفته شده است .

عمارت خان

عمارت خان مجموعه ساختمانی است متشکل از چند باب خانه و یک باغ و ملحقاتی چون انبار و اسطبل و کارگاه قالیبافی که این مجموعه حدود ۱۵۰ سال پیش طراحی و به مرور زمان ساخته شده است.

مهمترین بنای این مجموعه اُرسی گل است با رسم و نقاشی های روغنی و گچ‌بری و درب‌های نفیس که متاسفانه سقف آن نیاز به حفاظت دارد و احتمال خرابی آن زیاد است.

اُرسی نقش اطاقی است با ۵ درب روبرو و سقف مسطح و نقش و نگارهای بسیار زیبا و منظم با آبرنگ.

اُرسی دورو که دارای نقاشی‌های طرح فرنگی و گل و بوته و منظره که سقف آن خراب و قسمت‌های مهم آن نابود شده و حوض مرمر یکپارچه‌ای در شاه نشین آن قرار دارد که سالم باقی مانده است.

پنج دری آینه کاری که با تزئینات و نقاشی‌های رنگ و روغن و آبرنگ و تصاویری از سازندگان بنا مانند محمد کریم خان و محمدعلی خان باقی است .

آداب و رسوم منحصر به فرد منطقه

قرار گرفتن خوراسگان در نزدیکی اصفهان که شهر موزه دنیا به شمار می‌رود، موجب شده تا این منطقه آن چنان که باید و شاید مورد توجه قرار نگرفته و شناخت زیادی نسبت به آن وجود ندارد.

این منطقه علاوه بر آثار باستانی و تاریخی، سنت‌ها و آداب منحصر به فردی نیز دارد که برخی از آن‌ها از قرن ها قبل در این شهر رواج داشته و به عنوان میراثی ارزشمند به دست امروزی ها رسیده است.

زبان مردم این منطقه نیز همان لهجه اصفهانی است اما برخی گویش‌های آن تفاوت‌هایی با اصفهان دارد، حتی برخی گویش‌ها محله به محله نیز فرق دارد که ثبت و ضبط آن‌ها و به ویژه مثل‌های معروف و سرشناس و حکایت های محلی زیبا می‌تواند گامی موثر در راستای ثبت فرهنگ این منطقه باشد.