اصفهان شرق/ یادداشت سردبیر

نام شرق اصفهان که می آید چشم ها خیره به زاینده رود و ترک های درد آور این رود می افتد و ناخداگاه خشکی منطقه کویری شرق اصفهان ذهن را از دیدار به نوشته خواهد برد تا دیگر منطقه ای با این وسعت جغرافیایی را در نوشته هایی به نام مشکل جستجو کنیم نه در بین مردم و آثاری به بلندای اسمان و قدمت تاریخ هزار ساله پادشاهان قاجاریه در منطقه!
از هر چه بگذریم سخن شرق اصفهان با کوله بار مهمان نوازی اصیلش بهتر است تا بتوان نماد تمدن و عطوفت را به مردم شهر نشین و گردشگرانی که راه را کج می کنند تا به دیار من بیایند، شناساند.
شاید نگاه ما در شرق اصفهان که گاها آنرا منوط به بی مدیریتی ها می گذاریم می بایست وسیع تر و دایره اش بازتر شود تا با سند ذهن در پهنای تاریخ، پنجره ای وسیع تر را برای مسافران یک روزه فراهم آوریم.
پس از انتخاب شرق اصفهان به عنوان تفریح یکروزه، آنچه مسلم و واضح است نشان دادن راه بدون ترافیک با جاذبه های گردشگری بالا می باشد تا قدر طلای زمان را در بین مردم ساده و بی آلایش شرق اصفهان یافت.

کوهپیاه کجا بریم…
از محور شمال شهر اصفهان که عبور کنید، شهری در فاصله 70 کیلومتری شرق اصفهان و آثار تاریخی آن دلکندن را برایت سخت تر می کند. اگر کمی دقت خود را بالاتر ببری قلعه ای در این شهر خودنمایی می کند که مربوط به دوره ساسانی است و این شهر را محافظت می کرده است قلعه دیواری شهر قدیم به شکل چند ضلعی نامنظمی آزاد دور می زده است و ارتفاع آن حدود6 متر تجاوز نمی کند و در طرف شرق دیوار قلعه، نیز دارای دروازه ای می باشد که با وجود خرابی آن هنوز قسمتی از آن نیز دیده می شود بنام دروازه هرند یا شتر خوان مشهور است.
حال اگر کویر کمی خشن رفتار می کند می بایست وعده حضور در منطقه طبیعی جبل را بدهیم، کوهستانی که با چشمه های جوشان و منطقه ای با آب و هوای مطلوب را داد. آب و هوای رضایت بخش تنها در جبل خلاصه نمی شود بلکه احداث مراکز فرهنگی دینی کوهپایه می تواند در کنار صندوقچه قلبت نگارش معنویت و زیبایی را در کنار امامزاده سید ناصر واقع در روستای تنیجان، امامزاده سید محمد واقع در روستای جزه، امامزاده سید ابراهیم (خویا )واقع در مزرعه شور، امامزاده قاسم واقع در روستای امامزاده قاسم و امامزاده سید طاهر واقع در روستای جشوقان به ارمغان آورد.

هرند کجا بریم…

کمی آرام راه را به سمت بخش جلگه و بن رود کج کردیم تا بتوان ساعتی از روز را به ان اختصاص داد، روستایی که مسجد جامعش روزگاری اتشکده زرتشت بوده است و خود گاها به وجه تسمیه قبل از اسلام در بین آثار دیگر می بالد.
اینجا قهی روستایی است که در ۸۰ کیلومتری شرق اصفهان با خانه هایی به قدمتی برابر با دوره قاجار و صفویه می باشد در این روستا حدود ۲۰ اثر ثبت شده ملی مربوط به دوره صفویه و قاجار و خانه‌های قدیمی زیادی مربوط به ۵۰۰ سال پیش وجود دارد. در میان این ساختمان‌ها، شترخانه‌ها و کاروانسراهای زیادی که هنوز ثبت نشده نیز به چشم می‌خورد.
مرمت و احیا شترخان‌ها (محل‌های نگهداری شتر) یکی از مهم‌ترین اهداف احیای روستای قهی است. از شاخصه‌های معماری این روستا خانه‌های بزرگ و اربابی به شکل قلعه‌است. این روستا دارای برج، مساجد،مسجد جامع،امامزاده عبدالواحد ،حمام، دوآب‌انبار، کاروانسرا، دو حسینیه است. که تقریباً از بین‌رفته‌اند، امامزاده پیر شمس‌الدین و آتشگاه است

ورزنه کجا بریم…

اگر نگاهمان دقیق و نکته بین باشد از کنار روستایی با این خط از تاریخ که قنواتش خشک و مهاجرت ها در آن زیاد شده است به اسانی رد نمی شویم ولی چه کنیم که مجال سفر به شرق اصفهان کوتاه است.
ادامه مسیر به هرند شهر طلبه های و ورزنه شهر کبوتران سفید رسیدیم و به دلیل آنکه به غروب خورشید بر نخوریم به راه خود ادامه دادیم تا مفصل تر در رابطه با این دو شهر صحبت کنیم.

پا را از شمال شرقی شهرستان اصفهان به جنوب شرقی کج می کنیم و به چشمه ای می رسیم که آبی پربار به مردم می دهد.

جرقویه سفلی کجا بریم…
به راه خود به سمت جرقویه سفلی ادامه می دهیم تا بتوان گوشه ای کوچک از اعتقاد مردم محلی را در قلم به حرکت در آورم و در این میان اعتقاد به کوه محمد نوجوان تا موزه مردم شناسی محمد آباد ساعاتی بساط نشستن دور هم را فراهم می کند.
بلندترین ارتفاعات پیکان در رشته‌کوه‌های محمد نوجوان با ارتفاع ۲۰۷۳ متر در سمت غرب و جنوب پیکان قرار گرفته‌است، پیکان از توابع بخش جرقويه سفلي با وسعتي در حدود 9/1456 كيلومتر مربع از فاصله حدود50 كيلومتري جنوب شرقي اصفهان شروع و تا عمق حدود 40 كيلومتر در کنار دریای مرکزی ایران که یازده هزار پیش خشک شده است می باشد. گردنه مزرعه عرب )

جالب اینجاست که محلی ها وجه تسمیه های جالبی را در وصف روستا مطرح کرده اند که اولا این کوه قدمگاه محمد حنفیه بوده و ثانیا جوانی نوجوان در کوه معتکف می شود و آنرا کوه محمد نوجوان نامیده اند و با توجه به اب و هوای عالی و داشتن گونه های درختی و سبز بودن کوه در کویر جرقویه می توان گفت پتانسیل خوبی جهت جذب جوانان خوب و به نام برخوردار است..

بعد از طی مسافت کوتاه 15 کیلومتری به شهر محمد آباد می رسیم و بهتر است تا کوله را به زمین نگذتشته گذری بر موزه مردم شناسی شهر داشته باشیم.
قلعه قدیمی شهر محمد اباد به مساحت 7000 متر در بافت قدیمی شهر و در دوران زندیه و قاجاریه وجود دارد. حصار قلعه با ارتفاع بین 7 الی 8 متر مکانی خوب جهت دیده یانی است. داخل قلعه شمامل 8 خانه، یک اصطبل و جلوخان و دارای دو درب در ورودی در شمال و جنوب می باشد و در اطراف قلعه نیز خندقی به عمق 3 متر وجود دتشته که در سالهای اخبر مه منظور احداث خیابان پر شده است.
خانه های داخل قلعه با معماری خشتی و طاقهای ضربی مخصوص مناطق کویری و اطاقهای سه دری ، پنج دری با مشبک های گچی بنا گردیده است.

یکی از خانه های داخل قلعه معروف به خانه سرهنگ توسط اداره کل میزاث فرهنگی با شماره 14221 به نام موزه مردم شناسی نام گذاری شد .
خیلی زیباست اگر بگویم احساسی که از گذر کوچه های موزه به تو دست می دهد از لابه لای مشبک ها به داخل موزه حرکت می کند و آنچه از دیروز تا امروز است برایمان بازگو خواهد کرد.

بخش مرکزی کجا بریم…
مسلما چشم به ترک محل و فکر میل ماندن در موزه را دارد ولی راه را می بایست تا مسیر کلی به اصفهان به اتمام رساند.
اینبار برای رسیدن به مبدا حرکت کممی آرام حرکت می کنیم زیرا دل کندن از شرق اصفهان می بایست متر به متر همراه دلتنگی حرکت کرد.
بی انصافی است اگر آثار دیده شده گردشگری را با مسجد جامع دشتی به پایان نبریم.

مسجد دشتي که در ساحل جنوبي زاينده رود در 19 کیلومتر یاصفهان بخش براان جنوبی واقع شده ، از هر جهت شبيه به مسجد کاج که در شمال بستر زاينده رود بنا شده است ، مي باشد و قرينه آن است . در اطراف اين مسجد تاريخي قرن هشتم ، بعدا نيز ساختمانهاي ديگر ي اضافه شده است که فعلا اثري از انها بر جاي نيست ، و مناره هايي هم داشته که طي نيم قرن اخير به منظور استفاده از مصالح بنايي عمدا آنها را خراب کرده اند .

حال به اصفهان رسیدیم و در بین مشقتهای بی آبی آنچه زیبا بود حلقه ای بود که از اصفهان تا شرق اصفهان پر بود از قطب های گردشگری…
دوست دارم که شرق اصفهان بر بلندای تاریخ، فریاد دیده شدن را بزند که من بدون هیچ منتی دیده شدم.

گزارشی از زهرا شجاعی