به گزارش اصفهان شرق؛ لطف الله ضیایی در خصوص راندمان آبیاری در حوضه زاینده رود، گفت: در حوضه هاي بسته به دليل برگشت تلفات آبياري به منابع آب و بهره برداري مجدد آن راندمان آبياري در مقياس حوضه بيش از راندمان آبياري در مقياس مزرعه و كشاورز است. زاينده رود از جمله حوضه هاي بسته است و در آن تلفات آبياري به منابع آب سطحي و يا زيرزميني وارد مي شود و در چرخه تكرارپذير «برداشت-مصرف-برگشت» مورد استفاده قرار مي گيرد.
وی ادامه داد: چند باره وارد آمار شدن آب هاي برگشتي موجب مي شود احجام آب در دست بهره برداري بيش از مقدار واقعي آن نشان داده شود. صرفه جويي آب از طريق بالا بردن راندمان آبياري در حوضه زاينده رود هدفگذاري بدست آوردن احجامي از آب است كه وجود ندارد و صرفا از چندباره به حساب آمدن آب هاي برگشتي وارد آمار شده است.
وی کولر آبی را مثالی ساده و روشن از چرخه آب در يك سامانه آبي بسته دانست و افزود: در يك كولر آبي ۳۰۰ یا ۴۰۰ لیتر آب در شبانه روز وارد و به مصرف مي رسد ولی حجم آب پمپ شده توسط پمپ کولر ۱۱ هزار لیتر در شبانه روز است. اختلاف حجم واقعي آب وارد و مصرف شده با مقدار حجم آب پمپ شده ناشي از چند باره وارد آمار شدن آب هاي برگشتي است. چنين حجم آبي در واقع وجود ندارد. اگر کسی به شما بگوید که از ۱۱۰۰۰ ليتر آب پمپ شده ۵ هزار لیترش را صرفه جویی کنید شما جواب می‌دهید که کل آب مصرفی کولر ۳۰۰ تا ۴۰۰ لیتر است، و حجم آب پمپ شده در واقع چند باره وارد آمار شدن آب‌های برگشتی در کولر آبی است. همین اتفاق دقیقا در حوضه زاینده‌رود می‌افتد یعنی حجم آب‌های مصرفی در این حوضه چند برابر حجم واقعی آب در آن است.
راندمان آبیاری در حوضه زاینده رود ۷۰ درصد است
عضو کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان گفت: به دلیل اینکه تلفات آبیاری به آب زیرزمینی می‌پیوندد و توسط چاه‌های پایین دست پمپ و مصرف می‌شود بنابراین این نظر که در حوضه زاینده رود راندمان را بالا ببرید و صرفه‌جویی کنید تا کمبودها برطرف شود همان مثالی است که می‌گویند کولر آبی‌تان ۱۱ هزار لیتر پمپ می‌کند، نصف آن را صرفه‌جویی کنید. متاسفانه بسیاری از دستگاه‌های مسئول چنین سخن غیرکارشناسی را تکرار می‌کنند و آب چندباره وارد آمار شده حوضه را به حساب منابع واقعی می‌گذارند.
وی تصریح کرد: در مقیاس حوضه زاینده‌رود به دلیل برگشت تلفات آبیاری و مصرف مجدد، راندمان آبياري بین ۷۰ تا۸۰ درصد است. شرکت فرانسوی سوگرا در سال ۵۳ شمسی راندمان آبیاری در حوضه زاینده رود را به دلیل برگشت تلفات آبیاری ۸۰ درصد برآورده کرده بود، براساس محاسبات دقیقی که انجام شده راندمان آبیاری در مقیاس حوضه زاینده رود ۷۰ درصد است و این راندمان نشان می دهد که آب با بالاترین راندمان مصرف مي شود و از طریق صرفه‌جویی نمی‌شود کمبودهای آب در حوزه زاینده‌رود را برطرف کرد.
ضیایی با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۱۴ متر مکعب در ثانیه مصرف آب شرب شبکه آبرسانی اصفهان بزرگ است، اظهار داشت: برای اینکه این ميزان آب به تصفیه خانه بابا شیخ علی برسد حدود ۲۰ تا ۳۰ متر مکعب در ثانیه باید آب از سد زاينده رود رها شود تا ۱۴ متر مکعب آن به تصفیه خانه برسد.
سد زاینده رود عامل مشکلات این حوضه نیست
وی در خصوص اینکه بحران حاکم بر حوضه زاینده رود آیا ناشی از احداث سد بر رودخانه است، افزود: زمان‌هایی هست که آبدهی زاینده‌رود با تونل‌ها حدود ۸ متر مکعب در ثانیه است یعنی اگر سد نبود حوزه با بحران تأمين آب شرب روبرو مي شد بنابر اين ضرورت وجود سد زاينده رود انكار نشدني است.
عضو کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان بیان داشت: البته معنی این حرف اینگونه نیست که سد زمينه ساز مشكلات ناشي از بارگذاري ها و عدم تأمين حقابه زيست محيطي تالاب نشده است. مهم‌تر از خود سد، بارگذاری‌ها و برداشت های پس از احداث سد و رشد مصارف در اثر رشد طبيعي جمعيت این مشکل را ایجاد کرده است، بنابراین قضاوت در مورد اینکه اگر سد نبود همه مشکلات حل بود قضاوت درستي نيست.
وی تاکید کرد: اگر سد نبود نخستین مشکلی که ایجاد شده عدم توانایی برای تامین آب شرب جمعيت ۵ ميليونی در ماه هاي تابستان و اوايل پاييز قابل بود. البته بازگذاری‌ها در استان بالادست و در استان اصفهان پس از احداث سد باعث تشديد بحران در حوضه زاینده‌رود شده است.
ضیایی در خصوص راهکار حل بحران آب در حوضه زاینده‌رود، بیان داشت: انتقال بخشی از حجم آب مازاد برمصارف حوضه کارون به حوضه زاینده‌رود با رعایت معیارهای یونسکو يكي از راهكارها است. اگر معیارهای یونسکو رعایت شود انتقال بین حوضه‌ای یکی از راهکارهای کارشناسی و قابل قبول است.
وی با تاکید بر اینکه دو معیار از پنج معیار یونسکو برای انتقال آب بین حوضه‌ای از مباحث مهم است، بیان داشت: اين دو معيار عبارتند از اینکه حوضه مقصد (حوضه زاینده‌رود) با کمبود واقعی آب مواجه باشد و در خود حوضه كمبود آب را تامین نمی شود و معیار دوم اینکه حوضه مبدا در اثر انتقال آب با مشکل مواجه نشود براین اساس یعنی حوضه زاینده‌رود كمبود آب واقعي داشته باشد و مبداء که حوضه کارون است آب مازاد بر مصارف داشته باشد. بررسي ها نشان مي دهد در موضوع انتقال بين حوضه اي آب از كارون به زاينده رود هر دو معیار مصداق دارد.
۸ درصد منایع آبی کارون به حوضه زاینده رود می ریزد
عضو کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان با اشاره به اینکه در حال حاضر حوضه کارون که ۹۲ درصد از منابع آبی زاگرس میانی راهی آن می‌شود و تنها ۸ درصد منابع آبی آن به حوضه زاینده‌رود وارد می‌شود با مازاد آب روبرو است، تصریح کرد: براساس مطالعات صورت گرفته توسط وزارت نيرو میانگین ۴۱ ساله آب خروجی از حوضه کارون به خلیج فارس بیش از ۱۲ میلیارد متر مکعب در سال است.
وی در خصوص اینکه چرا حوضه کارون با وجود مازاد آب باز کم آب است، تصریح کرد: دلیل کم‌آبی کارون سدهای متعددی است که روی کارون و دز در سال هاي اخير زده شده است.
ضیایی با اشاره به اینکه بیش از ۸ سد مخزنی روی کارون احداث شده است، بیان داشت: براساس یک بررسی صورت گرفته در ۳ سال اخیر هیچ زمانی مجموع ذخیره سدهای کارون کمتر از ۷ میلیارد متر مکعب نبوده است. در واقع اگر بخشي از آب ذخیره شده رهاسازی شود کارون همواره از جريان كافي آب برخوردار خواهد بود.
وی یادآور شد: حداقل حجم ذخيره آب ثبت شده در ۳ سال گذشته در پشت سدهاي حوزه كارون حدود ۴ برابر مجموع منابع آب تجدیدپذیر حوزه زاینده‌رود در یک سال نرمال است.
شوری آب کارون به دلیل سدهای فراوان بر رودخانه ها دجله و فرات است
عضو کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان در خصوص این ادعا که اثر انتقال آب از حوضه کارون به زاینده‌رود، آب شور دریا پیشروی کرده و به نخلستان‌های خرمشهر و آبادان آسیب وارد کرده و بحران زیست محیطی به همراه خود آورده است، گفت: پیشروی آب شور دریا یک واقعیت است که رخ داده و بحران زیست محیطی ایجاد کرده است، اما علت آن سدهای متعددی است که کشورهای ترکیه، عراق و سوریه بر روی رودخانه‌های دجله و فرات زده‌اند.
وی با بیان اینکه اروندرود از آب سه رودخانه بزرگ دجله، فرات و کارون تشکیل می‌شود که سهم کارون در آب ورودي به اروندرود بسیار ناچیز است، افزود: سهم دجله و فرات با ۱۵۰ میلیارد متر مکعب در سال در جلوگيري از پيشروي آب شور دريا به اروندرود تعيين كننده است. در حال حاضر كشورهاي ترکیه، سوریه و عراق با احداث سدهاي متعدد بر روي دجله و فرات مانع جريان يافتن ۱۲۳ ميليارد مترمكعب آب به اروندرود شده اند.
ضیایی با تاکید بر اینکه علت پیشروی آب شور دریا به کارون سدهای مخزنی متعددی است که این کشورها بر روی دجله و فرات زده‌اند، گفت: براین اساس هموطنان ما در استان خوزستان به جای اینکه در مجامع بین‌المللی از ترکیه، سوریه و عراق برای ایجاد بحران زیست محیطی کارون شکایت کنند اصفهانی را متهم به کم آبی کارون می کنند.
آب انتقالی زاینده رود نباید به مصرف بخش توسعه صنعت یزد برسد
وی در خصوص احداث تونل های اول و دوم کوهرنگ که چند سال گذشته در حوضه کارون احداث شد اما سبب کم آبی کارون نشده بود ، بیان داشت: در واقع آنچه در سال هاي اخير موجب كاهش جريان آب در كارون شده ناشی از ذخيره آب در پشت سدهای متعددی است که بر روی کارون زده شده است.
عضو کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان در پاسخ به این سوال که آیا انتقال آب از حوضه زاینده رود به یزد و یا از سمیرم به دشت رفسنجان مغایر با معیارهای یونسکو در خصوص انتقال بین حوضه ای آب است یا خیر، گفت: در زمینه انتقال آب از زاینده رود به یزد مساله تامین آب شرب مطرح شد، دولت موظف است به هرحال آب شرب مردم را تامین کند و از زاینده‌رود برای تامین این آب استفاده کردند. کسی معتقد نیست که نباید آب شرب برای مردم یزد تامین کرد.
وی افزود: مساله اصلی این است در حالیکه حوضه ‌زاینده رود با بحران مواجه است انتقال آب تنها باید برای تامین آب شرب باشد و نباید برای توسعه صنعت انجام شود.
وی تاکید کرد: در مورد صدور مجوز انتقال آب به کرمان برای تعادل‌بخشی به دشت‌های رفسنجان هم کسی نمی‌گوید که چرا می‌خواهید آب را به کرمان ببرید بلکه سوال این است که آیا دشت‌های حوضه زاینده‌رود در تعادل هستند.
ضیایی ادامه داد: باید پرسید آیا حوضه زاینده رود نیاز به تعادل‌بخشی ندارد که تنها پروژه‌ای را که بخشی از آب مازاد بر مصارف حوزه كارون را انتقال می‌دهد يعني تونل بهشت آباد را تعطیل کرده اند. پروژه ای که پیمانکار داشت، برای آن اوراق مشارکت فروخته شده بود و بخشی از آن هم اجرا شده بود.
سالانه حدود ۱۸۰۰ ميليون متر مكعب آب استان اصفهان به حوضه کارون می ریزد
وی در خصوص اینکه بخشی از حوضه کارون در استان اصفهان است به گونه ای که بخشی از حجم آب کارون از استان اصفهان خارج می‌شود، بیان داشت: حدود ۱۸۰۰ ميليون متر مكعب آب سالانه از استان اصفهان خارج و به حوضه کارون می پیوندد؛ بخشی از این آب از فریدونشهر (سرشاخه‌های دز) و بخشی هم از سمیرم است که سرشاخه‌های کارون را تشکیل می‌دهد.
عضو کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان با تاکید بر اینکه اصلا اشاره‌ای به رقابت‌های استانی و اینکه این آب از استان ماست و نباید از اصفهان خارج شود نمي كنم، افزود: بحث پتانسیل‌های زیست ‌محیطی دو حوضه زاینده‌رود و کارون و معیارهای یونسکو را پیش کشیدم. اگر با نگاه حوضه‌ای به موضوع نگاه کنیم و نگوییم که این آب مال کدام استان است واقعيت آن است كه حوضه زاینده‌رود با بحران روبروست و نظام باید برای این حوضه چاره انديشي کند.
حفظ زاینده رود در گرو حفظ کشاورزی شرق اصفهان است
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به بحرانی بودن حوضه زاینده رود کشاورزی در این بخش عاقلانه نیست، گفت: این نگرش بزرگ‌ترین خطای کارشناسی در حوضه زاینده‌رود است. چرا که اگر کشاورزی در منطقه شرقی حوضه زاینده رود نعطیل شود، نابود می‌شود. این راه حل‌ها که می‌گویند برویم گلخانه بزنیم تا زمینه درآمد و اشتغال مردم فراهم شود شاید در زمینه اشتغال و درآمدزایی موثر باشد اما مشکل محیط زیست را حل نمی‌کند.
عضو کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان با اشاره به اینکه حفظ محیط زیست این منطقه فقط با حفظ کشاورزی ميسر است و اگر کشاورزی حفظ شود جلوي پيشروي كوير گرفته مي شود، اظهار داشت: اینکه گفته شود صنعت بدهیم یا حقابه کشاورزان به صورت یارانه نقدي پرداخت شود، اینها درمان درد حوضه زاینده‌رود و شرق اصفهان نیست. پیشروی کویر خطری است که اکنون فرودگاه شهید بهشتی را به مخاطره انداخته است.
وی در خصوص اینکه برخی علت ایجاد بحران در حوضه زاینده‌رود را خشکسالی می دانند، بیان داشت: وقتی می گوییم خشکسالی علت بحران است یعنی اینکه نخست تلقي ما از بحران پديده اي موقت و گذرا است و ثانيا چشم مان باید به آسمان و بارش باشد و كار ديگري بر عهده ما نيست که هر دوی این حرف‌ها اشتباه است.
خلاء مباحث کارشناسی در خصوص زاینده رود احساس می شود
ضیایی با یادآوری اینکه سال گذشته حوضه زاينده رود ۱۵ درصد کاهش بارش داشت، با ۱۵ درصد کاهش بارش نباید این مصیبت و اين بحران گريبانگير حوضه زاینده‌رود شود، افزود: بررسي ها نشان مي دهد اگر حوضه زاينده رود ۴۰ درصد بیش از یک سال نرمال هم بارش داشته باشد باز هم آبی براي تأمين حقابه زيست محيطي تالاب باقي نمي ماند. بنابراین عمده كردن خشکسالی، نگرش انحرافي به بحران حوضه زاينده رود است و باعث می‌شود كه از بحران مزمن موجود تلقي موقتي و گذرا بودن شود.
وی درباره اینکه چرا رقابت های قومی و استانی در خصوص مشکلات حوضه زاینده رود جای مباحث کارشناسی را گرفته است، بیان داشت: متاسفانه به دلیل نبود پیوندهای استانی و پیوند بین کارشناسان به اختلافات و تفرقه‌های قومی و استانی دامن زده شده است.
عضو کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان با تاکید بر اینکه خلاء توجه نشدن به مباحث کارشناسی که بسیار سازنده است به شدت احساس می‌شود، تصریح کرد: مدیریت یکپارچه حوضه زاینده‌رود که اخیرا وزارت نیرو آن را تشکیل داده در حد برگزاري جلساتي محدود با استان چهارمحال و بختیاری برگزار شده مطلقا کافی نیست.
موضوع زاینده رود از مدار کارشناسی خارج شده است
وی با انتقاد بر اینکه جلسه‌ای مشترک با استان خوزستان و استان اصفهان برگزار نشده است، اظهار داشت: ارتباطات كارشناسي بین دو حوضه کارون و زاینده رود و بین سه استان چهارمحال و بختياري، اصفهان و خوزستان بخصوص در بعد کارشناسی نیست و اگر همایش‌هایی برپا شود عمدتا هر استانی برای خودش آن را برگزار می‌کند.
ضیایی تصریح کرد: متاسفانه موضوع زاینده‌رود از مدار کارشناسی خارج شده و به خیابان‌ها کشیده شده و لازم است که به مجاری قانونی و کارشناسی خود بازگردد.
وی تاکید کرد: لازم است که مقامات وزارت نیرو و استانداری‌های سه استان خوزستان، اصفهان و چهارمحال و بختیاری به طور جدی برای پیوندهای کارشناسان و برگزاری جلسات هم‌اندیشی بسترسازی کنند و در این میان رسانه‌ها می‌توانند نقش حلقه پیوند را ایفا کنند.

منبع:ایمنا