اصفهان شرق- مهدی نجفی طلبه سطح خارج حوزه علمیه قم

چگونگی ارتباط میان علم و دین به عنوان یکی از مسائل و چالش های مهم جهان معاصر در بین دانشمندان مطرح می باشد،برخی با فهم بد از مقولۀ دین درصدد برآمدند با القاء تعارض میان این دو مقوله، متافیزیک در عرصۀ علم و دانش رانفی کنند.

باید اذعان نمود سابقۀ تاریخی قائلان به علم سکولار و جدائی تفکیک میان علم و دین و بینش ضد دینی در محیط های آکادمیک، به قرن نوزدهم برمی گردد،و این نگرش ضد دین تا به حال تداوم پیدا کرده است،بدین نحوکه دانشمندان با گسترش علوم تجربی برمبنای جهان بینی مادی ،به ضدیت با دین و لا ادری گری رسیدند و به جای وصول به حقیت علم،با آزمایش های محدودشان نتایج عام گرفتندو با نفی علوم ماورائی و الهی،در راستای تحمیل نظرات خود در عرصۀ علم و دانش برآمدند، لذا استمرار رویکردهای ضد دینی تا به انجا منتج گردید که هویل در کتاب کیهان شناسی خود صریحاً ذکر می کند که دلیل رفتن به دنبال نظریۀ«جهان ماندگار»پرهیز از فرض خداست! این رویکرد باطل و ضد دین نتیجۀ بی اعتنائی به مفروضات موجود در دین و درسطح بنیادی علم می باشد زیرا علم روز بسیار متغیر است،و اگر تحت جهان بینی مادی پیش برود معلوم نیست بر سر بشر چه بیاید.واقعیت این است که علم اکنون در دست قدرتمندان است و با سوء استفاده از آن،خرابکاری های بسیار ی پدید می آید که تنها جهان بینی دینی می تواند جلوی آن را بگیرد.

لذا علم و دین دو مقولۀ جدائی ناپذیر از یکدیگر می باشندکه نهضت علمی امام باقر(ع)به عنوان نمونه و الگوی علم اموزی در زیر چتر دین و قرآن و معارف الهی مطرح می باشد،هم چنین در چند صد سال درخشش علم در جهان اسلام و در میان علمای اسلام همچون خواجه نصیر،ابن سینا ،ابن هیثم و غیره-صحبت از جدائی علم ودین و دوگانگی آنها به هیچ عنوان مطرح نشد وواقعیت نیز چنین است.

نهضت علمی دوران امام باقر(ع) منطبق بر قرآن و کلام وحی بوده است،لذا آن حضرت در این راستا فرمود:هرگاه من حدیث و سخنی را برای شما گفتم ریشه و ممستندات قرآنی آن را از من جویا شوید.این نگرش امام باقر مبین ضرورت علم آموزی وجنبش تولید عمل در زیر سایۀ معارف ناب الهی است و قرآن گرائی را درمیان اهل دانش و جامعۀ اسلامی گوشزد می نماید لذا رویکرد علمی ائمۀ اطهار قطعا نافی علم گرائی تجربی به صورت مطلق توسط برخی محافل علمی سکولار و شبه روشنفکری می باشد.

هم چنین امام باقر(ع)در فراز های متعدد ارتباط جدائی ناپذیر علم و دین را مورد اشاره قرار دادند و در سوال شخصی که چگونگی راههای زنده ساختن علم را پرسید،فرمودند:«علم را با اهل دین و پرهیزکاران در میان بگذار و با آنان مذاکره نما».[1]

بی شک دانشی که در خدمت بهزیستی مادی و معنوی انسان قرار گیرد ارزشمند است وکمال به حساب می آید لذا نمی توان بانفی دین و لاأدری گری در صدد اثبات علم برآمد بلکه شناخت عمیق دین و حقایق وحی،عالیترین و اصیلترین مراتب علم آموزی در جنبش تولید علم می باشد،زیرا این شناخت است که به زندگی انسان و تلاش های او جهت می بخشد، امام باقر(ع) درک و شناخت عمیق دین را به عنوان عالیترین مرتبۀ کمال ذکر می کنند.

رویکرد مذکور به روشنی مشخص می سازد که نهضت علمی ائمۀ اطهار(ع) و مقولۀ علم آموزی و نهضت نرم افزاری در دانش،بر خلاف مکاتب علمی غربی و ضد دین،در صدد نفی دین و بی اعتنائی به مفروضات متافیزیکی و آموزه های الهی نیست بلکه تنها قرار گیری علم در زیر چتر دین می تواند دارای اثر و نجات بخش برای آحاد بشر قرار گیرد.

گفتنی است امام باقر(ع)پس از عمری بابرکت و تلاشهای مستمر و پی گیر برای احیای دین اسلام و ترویج علم و تبیین معارف اسلامی و تثبیت مبانی اعتقادی و اندیشه های شیعی،در روز هفتم ذی الحجۀ سال 114 ق[2] به وسیلۀ سمّی که به دست ابراهیم بن ولیدبن عبدالملک به حضرت خورانده شد به شهادت رسید.[3] شهادت حضرت در زمان خلافت هشام بن عبدالملک رخ داد،کینه توزی و عداوت هشام با امام باقر(ع)انکار ناپذیر بوده و انگیزه ای قوی برای از بین بردن امام در دستگاه امویان وجود داشته است.آن حضرت در قبرستان بقیع به خاک سپرده شده است.[4]

 منابع:

[1] اصول کافی1/41 باب سوال العالم و تذاکره،حدیث7)

[2] الکافی،ج2،ص372

[3] الفصول المهمه…،ص221

[4] الکافی،ج