به گزارش اصفهان شرق؛ در هر جامعه سلامت کودکان و نوجوانان و بهداشت روانی آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا از نظر روانی و جسمی ‌سالم بوده و بتوانند نقش اجتماعی خود را بهتر ایفا کنند. بنابراین توجه به عوامل تأثیرگذار بر این گروه از جامعه که بخش عمده‌ای از جمعیت هر جامعه‌ای را تشکیل می‌دهند، یکی از مباحث توجه‌برانگیز روانشناسان در دهه‌های اخیر است.

فرزندپروری یکی از مهم‌ترین مباحثی است که همه والدین باید اطلاعات و مهارت‌های ورد نیاز در آن را به دست بیاورند. از تشویق کودک برای کار در مدرسه و ورزش گرفته تا مدل‌سازی ارزش‌ها در سنین رشد کودک همه و همه مباحث مربوط به فرزندپروری هستند.

خانواده نقش اساسی در حفظ سلامت روانی کودکان دارد. در جریان رشد طبیعی هر کودک یک رشته تغییرات شناختی، عاطفی و اجتماعی را شاهد هستیم. کودک باید در محیط خانه تا حدی آزادی عمل داشته باشد و اگر کودک مدام توسط والدین محدود شود، در مدرسه اقدام به زورگویی خواهد کرد.

 سلامت روانی فرزند به اندازه سلامت جسمی او بسیار مهم است بخصوص وقتی که موضوع رفتار و تحصیلات او به بحث کشیده می‌شود. آمار مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها نشان می‌دهد که یک پنجم کودکان سالانه یک اختلال روانی را تجربه می‌کنند، درحالی که همه مشکلات روانی قابل پیشگیری نیست اما می‌توان با انجام برخی اقدامات، حتی‌الامکان به حفظ سلامت روانی کودکان کمک کرد.

احترام گذاشتن والدین به کودکان، افزایش حس اعتماد به نفس و عزت نفس کودک و پرهیز از نامگذاری‌های خشن و نادرست روی کودک از مهم‌ترین عوامل پیشگیری از زورگویی کودک در مدرسه است.

کودکان و نوجوانان در حال حاضر در معرض رسانه‌های مختلفی مانند اینترنت و رایانه قرار دارند. اگر خانواده‌ها نتوانند به مقدار کافی روی آن‌ها تأثیر بگذارند، کودکان و نوجوانان از اثرات منفی این وسایل جمعی در امان نخواهند بود، بنابراین لازم است خانواده‌ها در تربیت صحیح فرزندان خود بکوشند.

فرزندپروری و ارتباط آن با مشکلات رفتاری کودکان

مهسا محمدرجبی، کارشناس روانشناسی  در گفت‌وگو با خبرنگار فارس با بیان اینکه سلامت روان کودکان بُعدی از سلامت آن‌ها محسوب می‌شود که نقش به سزایی در کیفیت زندگی‌شان ایفا می‌کند، اظهار داشت: بر اساس شواهد موجود اختلالات روانپزشکی مانند اضطراب، افسردگی و وسواس می‌تواند کودکان را نیز درگیر کند و عدم تشخیص و درمان به موقع سیر بیماری را مزمن و درمان را بسیار سخت و طولانی می‌کند.

وی با بیان اینکه آگاهی والدین در این زمینه و دریافت کمک‌های تخصصی به موقع ضرورتی غیرقابل انکار است، افزود: نکته بسیار مهم در این حوزه، نقش بسیار پررنگ والدین است، طبق تحقیقات متعدد حاکی از نقش محیط خانواده، تعاملات درون آن، سبک فرزندپروری و الگوهای رفتاری مناسب والدین در سلامت روان کودکان موثر است.

وی بیان کرد: به طور مثال فرزندانی که در خانواده‌های آشفته رشد می‌کنند، اغلب گوشه‌گیری و انزوای اجتماعی، اضطراب، افسردگی، ترس و شکایت‌های جسمی بیشتری را گزارش می‌کنند و بالعکس کودکی که در محیط توأم با آرامش خانواده شامل تعاملات مناسب والدین با یکدیگر و ارتباط مثبت و موثر والدین با خودش است،کودکی خواهد بود با اعتماد به نفس کافی و آرامش را در تک تک لحظات زندگیش تجربه می‌کند.

محمدرجبی با بیان اینکه در زمینه سبک‌های فرزندپروری والدین، تأثیرات آنچنان گسترده و ژرف است که ضرورت دارد هر والدی به نوبه خود آگاهی لازم در این حوزه را کسب کند، عنوان کرد: کودکانی که سبک فرزندپروری والدین‌شان مستبد و یا بالعکس سهل‌گیر است، هر دو دسته سالیان سال آسیب‌های ناشی از عدم آگاهی والدین‌شان در انتخاب رفتارهای صحیح را خواهند خورد.

کودکان از طریق مشاهده الگو می‌گیرند و می‌آموزند

کارشناس روانشناسی ادامه داد: کودکی که سبک فرزندپروری والدینش مقتدر و صمیمی است از کودکی می‌آموزد در کنار دوستی و صمیمیت، قانون، محدودیت و ناکامی نیز جای دارد، این کودک بدون شک در محیط‌های اجتماعی دیگر مانند مدرسه و در سایر تعاملات خودش قوانین را می‌پذیرد در عین حال در کنار آن‌ها احساس امنیت و صمیمیت را نیز تجربه می‌کند.

وی با بیان اینکه الگوهای رفتاری والدین در سلامت روان کودکان نقش پررنگی ایفا می‌کند، گفت: همیشه باید در خاطرمان باشد که کودکان از طریق مشاهده الگو می‌گیرند و می‌آموزند، بنابراین قبل از آن‌که بخواهیم آن‌ها را تربیت کنیم لازم است برخی رفتارهای خود را تغییر دهیم و سرمایه‌های روانشناختی با ارزشی را برای آن‌ها پدید آوریم، به طور مثال کودکی که دائما تعاملات والدینش به گفت‌وگوهای پرخاشگرانه ختم می‌شود، چگونه می‌تواند مهارت کنترل خشم را بیاموزد.

محمدرجبی با تأکید بر اینکه برای داشتن فرزندانی سالم، در کنار رفع نیازهای مادی و جسمانی آن‌ها، در نظر گرفتن نیاز به توجه، قدرت، استقلال و تفریح در کودک نیز بسیار مهم است، خاطرنشان کرد: وظیفه والدین است که از طریق صرف وقت با کیفیت و انرژی کافی با کودکان نیاز به توجه آن‌ها را برآورده کنند، با دادن مسؤولیت‌های متناسب با سن به فرزندمان، احساس قدرت را در آن‌ها پدیدار سازیم.

کارشناس روانشناسی با اشاره به وضعیت شیوع کرونا و محدودیت‌های ناشی از آن افزود: در شرایط کنونی که بخش عمده‌ای از تفریحات و سرگرمی کودکان حذف شده است، فرصت‌هایی را برای شاد بودن و لذت بردن‌شان باید فراهم کنیم.

وی تصریح کرد: مقایسه کودکان، طرد کردن آن‌ها، تحقیر و استفاده از تنبیه‌های نادرست، آسیب‌رسان‌های جدی به رابطه والد و کودک است و رابطه آسیب دیده سر منشأ بسیاری از آسیب‌های روانی در کودکان خواهد بود، به امید آنکه بتوانیم با مهیا کردن شرایط مناسب، زمینه را برای رشد سالم فرزندان‌مان فراهم کنیم.

به کودکان بیاموزید که دنیا بزرگ‌تر، از چیزی است که می‌توانند تصور کنند

براساس تحقیقات انجام‌شده توسط روان‌شناسان، تقریباً تمام کودکان فقط به دنیای کوچکی که شامل خانواده و دوستان‌شان است، علاقه‌مند هستند. اما مهم است که یاد بگیرند به افراد و رویدادهای خارج از این دایره‌ محدود نیز علاقه پیدا کنند. دنیای بزرگ بیرون، ممکن است از نظر شرایط اجتماعی، فرهنگی و جغرافیایی با آنچه می‌شناسند، متفاوت باشد. شما برای کمک به کودکان‌تان می‌توانید به آن‌ها بیاموزید شنونده‌ خوبی باشند، خودشان را جای دیگران بگذارند و با آن‌ها همدلی کنند. می‌توانید این کار را از طریق فیلم‌ها، عکس‌ها یا اخبار انجام بدهید.

خانواده مهم‌ترین عامل سازنده شخصیت کودک است

محمدرضا صدرایی، مشاور کودک با بیان اینکه وقتی کودک در مدرسه درس نمی‌خواند و عقب افتاده تحصیلی است گاهی به خاطر روابط غیرحسنه‌ای بین او و پدر و مادر است، بیان کرد: مهم‌ترین علل عقب‌افتادگی تحصیلی مطابق با نتایج پژوهش‌ها، عدم احساس امنیت عاطفی در خانواده به دلایل محیط ناآرام خانه و اضطراب‌های پنهانی کودک گزارش شده است که ریشه‌یابی و حل این مشکلات با کمک متخصص انجام می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه به جرأت می‌توان گفت که خانواده مهم‌ترین عامل سازنده شخصیت کودک است، افزود: کودک سال‌های حساس عمر خود را در خانواده سپری می‌کند، هر یک از اعضای خانواده به نحوی بر رفتار و شخصیت و منش کودک تاثیر می‌گذارند.

صدرایی با تأکید بر اینکه شخصیت کودک ابتدا در خانواده شکل می‌گیرد، بیان کرد: نهایت آرزوی والدین این است که محیطی سرشار از آرامش و شادی برای فرزندان خود فراهم کنند، اما در عین حال با وجود این نیت پسندیده، اگر خود والدین در تزلزل روحی و روانی به سر برند، نمی‌توانند کودکانی سالم و قوی تربیت کنند.

 مشاور کودک با بیان اینکه والدین باید نه تنها قدم‌های مستحکمی در ایجاد آرامش روحی و روانی خود بردارند، بلکه برای آنکه فرزندی لایق، کارآمد و مفید تحویل اجتماع بدهند، لازم است قبل از هر چیز یاد بگیرند که چگونه او را تربیت کنند، تصریح کرد: پدر و مادر دلسوز باید اطلاعات لازم و ضروری را برای تربیت کودک کسب کنند،آن‌ها باید با مراحل رشد کودک آشنا باشند و از میزان توانایی های او در مقاطع مختلف سنی اطلاع داشته باشند.

فرزندتان را تشویق کنید احساسات خود را ظاهر کند

وی با بیان اینکه والدین باید از توانایی های جسمی، ذهنی، عاطفی کودک و همینطور علایق، نیازها و خواسته های او باخبر باشند، افزود: هر چه اطلاعات پدر و مادر از تغییرات دوران رشد کودک بیشتر باشد، موفقیت آن‌ها در راهنمایی کودک بیشتر خواهد بود.

صدرایی خاطرنشان کرد: این نکته بسیار حائز اهمیت است که فرزندتان را تشویق کنید احساسات خود را ظاهر کند، اجازه دهید بداند که همه افراد، درد، ترس، خشم و اضطراب را تجربه می‌کنند، به او کمک کنید عصبانیت خود را بگونه‌ای مثبت ظاهر کند بدون آنکه متوسل به خشونت شود.

 مشاور کودک با بیان اینکه والدین باید احترام و اعتماد متقابل را ایجاد کنند و صدای خود را برای او بلند نکنند، حتی زمانی که با او توافق ندارید، راه‌های ارتباطی را باز نگه دارید، گفت: به حرف‌های فرزندانتان خوب گوش دهید، از کلمات و اصطلاحاتی استفاده کنید که برای او قابل فهم باشد، او را به سؤال کردن ترغیب کنید، کاری کنید با شما راحت باشد و مایه دلگرمی‌اش باشید، تمایل خود را برای صحبت درباره هر موضوعی با او نشان دهید.

به کودک پیش‌دبستانی زمان کافی بدهیم خودش از پس کارهایش بربیاید

وی با بیان اینکه به کودک اجازه‌ تصمیم‌گیری بدهید، اضافه کرد: درست است که فرزندتان کوچک است، اما به او فرصت بدهید که انتخاب کند، از او بپرسید: «دلت می‌خواهد کدام لباس را بپوشی؟»، اگر کودک بتواند این تصمیمات کوچک را بگیرد امور دیگر را بهتر اداره می‌کند.

صدرایی با تأکید بر اینکه کودکان خود را تشویق کنید، بیان کرد: من و شما می‌دانیم اگر همه‌ کارهای کودک را خودمان انجام بدهیم، همه ‌چیز سریع‌تر پیش می‌رود؛ اما مهم این است که به کودک، به ویژه کودک پیش‌دبستانی زمان کافی بدهیم خودش از پس کارهایش بربیاید، بگذارید کودک خودش بند کفش‌هایش را ببندد حتی اگر مجبور باشید کمی بیشتر منتظر بمانید، اجازه بدهید خودش اسباب‌بازی‌هایش را جمع و جور کند یا جوراب‌هایش را درون ماشین لباسشویی بگذارد.

مشاور کودک با بیان اینکه اجازه دهید کودکان انتظار بکشند، افزود: کودک هر چیزی را خواست، بلافاصله به او ندهید، اجازه بدهید فرزندتان احساس ناخوشایند انتظار را تجربه کند؛ چون این یک تغییر بزرگ و مهم است، به فرزندتان کمک کنید که بی‌صبری خودش را مدیریت کند.

انتهای پیام/