به گزارش اصفهان شرق؛  همه می‌دانیم که قیمت برخی از برندهای تلفن همراه سر به فلک کشیده و برای خرید یک تلفن همراه مبلغ ۳۳ میلیون و حتی بیشتر باید پرداخت شود. هرچند حتما لزومی ندارد که فلان برند یا فلان مدل تلفن همراه در دست ما باشد، اما این نوع نگاه برای همه یکسان نیست.

شاید برای خیلی از ما مهم نباشد با چه مدل تلفن همراهی به مهمانی برویم و یا حتی برایمان مهم نباشد پراید سوار شویم یا آخرین مدل بنز و BMW، اما برای برخی این‌ طور فرق می‌کند. برخی دوست دارند وقتی به مهمانی می‌روند همه نگاه‌ها به سوی آن‌ها باشد و همه از آن‌ها حرف بزنند. دلشان می‌خواهد بزرگ باشند، اما نمی‌دانند که هیچکس با مدل ماشین و گوشی تلفن همراه بزرگ نمی‌شود هیچکس به خاطر وسایلی که در اختیار داریم به ما احترام نمی‌گذارد.

این روزها افراد هزینه‌های کلانی پرداخت می‌کنند تا در ظاهر “پولدار” به نظر برسند. چند میلیون می‌دهند که فقط برای یک شب، یک برند خاصی در دست و یا زیر پایشان باشد. آیفون ۱۱ پرومکس را برای یک شب در یک مهمانی اجاره می‌کنند تا نگاه دیگران را به خود جلب کنند. شاید عجیب به نظر برسد، اما داریم افرادی که فقط برای گرفتن یک عکس و اشتراک گذاری آن در فضای مجازی میلیون‌ها پول می‌دهند تا آخرین مدل یک برند خاص اتومیبل زیر پایشان باشد، چراکه می‌خواهند با این عکس‌ها فالوئر جذب کنند.

شاید یکی اسمش را بگذارد چشم و هم چشمی یا یکی بگوید این افراد “شخصیت نمایشی” دارند، به دنبال این هستند که خود را بهتر از آنچه هستند نشان دهند. می‌خواهند بگویند که ما از همه بهتریم، اما به راستی چشم و هم چشمی چقدر می‌تواند در گرایش افراد به چنین مسأله‌ای تأثیرگذار باشد؟

دلایل بروز چشم‌ و هم چشمی بد چیست؟

در این باره رضا فریدی روانشناس بالینی و فعال آسیب‌های اجتماعی در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: پدیده چشم و هم‌ چشمی که در گذشته چندان رایج نبود، بنا به دلایل مختلف اکنون در ابعادی گسترده‌ای در جامعه ظاهر شده است. افراد می‌خواهند با همه قدرت، طبقه بالاتر از خود را سرمشق قرار دهند. این پدیده روی روابط اجتماعی اثر گذاشته است.

وی با بیان اینکه اگر این پدیده در گذشته مربوط به طبقه خاصی از جامعه بود، اکنون همه‌گیر شده است، افزود: شاید بتوان گفت نوعی حسادت اجتماعی در جریان است که نمونه‌های آن را این روزها در فضای مجازی مشاهده می‌کنید.

در مسائل مادی همه می‌خواهند از یکدیگر سبقت بگیرند، پای ابزار مادی که وسط باشد همه می‌خواهند ثابت کنند «من بهترم، گوشی موبایل من بهتره، مدل ماشین من بالاتره، من پول بیشتری برای فلان لباسم در عروسی دادم، آرایشگاهی که من رفتم لاکچری تره» اما در دنیایی که بی‌اخلاقی در آن فریاد می‌زند هیچکس به دنبال اخلاق مداری نیست، هیچکس نمی‌خواهند از لحاظ معنوی از دیگری سبقت گیرد، همه می‌خواهیم یکدیگر را له کنیم و بالا رویم.

فریدی با اشاره به اینکه وقتی ما از پدیده نابهنجار چشم و هم‌ چشمی سخن به میان می‌آوریم، منظور رقابت و مسابقه در مادیات است، گفت: مسابقه در معنویات و اخلاق و اینکه هر کسی در کار نیک و خیر شتاب کند و در انجام آن گوی سبقت را از دیگران برباید، بسیار کار پسندیده و اخلاقی است و خداوند در آیات زیادی همه را تشویق و ترغیب کرده و آن را به‌ عنوان یک ارزش معرفی کرده است.

این روانشناس ادامه داد: مؤلفه‌های اساسی چشم و هم‌ چشمی بد در تظاهر، رقابت ناسالم، احساس خودکم بینی و کمبود، در امور مادی و ارضای آن به اشکال گوناگون یافت می‌شود. چشم و هم چشمی بد، نوعی نقص و نارسایی در شخصیت شخص و نادرستی در بینش و نگرش او است که می‌تواند منجر به بیماری روانی چون افسردگی و احساس نومیدی و بی‌اعتمادی شود.

وی با بیان اینکه یکی از دلایلی که موجب می‌شود چشم و هم‌چشمی بد و رقابت ناسالم در جامعه و بین افراد شیوع پیدا کند، تسلط روحیه رقابت ناسالم در جامعه است، گفت: یعنی افرادی که از حیث امکانات مادی و معنوی دچار کمبود هستند، بدون در نظر گرفتن اوضاع اقتصادی و خانوادگی خود به‌ دنبال نیازهای غیرواقعی می‌روند و با اعتقاد بر اینکه اگر فلان مقام یا موقعیت را داشته باشم در جامعه مقبولیت بیشتری خواهم داشت، مرتباً اتومبیل یا وسایل منزل خود را ارتقا می‌دهند و در این میان رسانه‌های جمعی به ویژه فیلم‌های سینمایی نیز به این پدیده، بیشتر دامن می‌زنند تا جایی که چشم و هم چشمی بد و تقلید از لباس شروع می‌شود و به‌ تدریج در تمام زمینه‌ها از قبیل مجالس و مهمانی‌ها، معاشرت‌ها و رفت و آمدها حتی در انتخاب مسکن و وسایل زندگی و شخصی تأثیر می‌گذارد.

فریدی با بیان اینکه وقتی در یک جامعه ارزش‌ها تغییر پیدا کنند و داشته‌های مادی جای ارزش‌های معنوی را بگیرند، افراد برای به‌ دست آوردن جایگاه اجتماعی می‌کوشند خود را به ابزار روز مجهز سازند. آن‌ها می‌پندارند که داشتن این ابزار موجب می‌شود سریع‌تر پیشرفت کنند و بیشتر دیده شوند و این گونه سعادت و خوشبختی واقعی را تجربه کنند.

این روانشناس با تأکید بر اینکه چشم و هم چشمی‌ها اگر به‌ صورت رقابت سالم در زمینه تحصیلی، حرفه و شغل باشد، موجب پیشرفت انسان است، اضافه کرد: چشم و هم چشمی بیشتر اوقات همان طور که بیان کردم به‌ صورت رقابت ناسالم در برخی زمینه‌ها از قبیل خرید لوازم منزل، پوشاک، طلا و زیورآلات، انتخاب رشته تحصیلی و حتی سفرهای خارجی و زیارتی مشاهده می‌شود که نه تنها موجب پیشرفت نمی‌شود، بلکه از نظر اقتصادی و روانی به خانواده و حتی جامعه لطمه می‌زند.

آنقدر در زندگی درگیر مادیات شدیم که همه چیز را از یاد بردیم و فکر می‌کنیم زندگی در همین آهن‌ها خلاصه شده و خوشبختی در صورتی معنا پیدا می‌کند که ما بهترین تلفن همراه و اتومبیل را داشته باشیم. حاضریم پول خود را دور بریزیم، اما در نظر دیگران لاکچری باشیم، کسب و کارهای کاذب دیگران را با طرز فکر اشتباه رونق می‌دهیم، شبی ۲ تا ۳ میلیون بابت اجاره تلفن همراه اجاره می‌دهیم و همین مبلغ و گاهی بیشتر را بابت اجاره ماشین فقط برای گرفتن یک عکس پرداخت می‌کنیم.

علل گرایش جوانان برای اجاره تلفن همراه و اتومبیل گران قیمت

علیرضا شریفی یزدی جامعه شناس و روانشناس اجتماعی در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، درباره علل گرایش جوانان امروز به اجاره تلفن همراه و اتومبیل گران قیمت، اظهار کرد: زندگی در کلانشهرها نیازمند یک‌سری سازوکارهاست، یکی از این سازکارها آن است که نیاز داریم خودمان را به دیگران ثابت کنیم، در صورتی که در شهرهای کوچک با خانواده و قومیت شناخته شده هستیم و نیازی نداریم خودمان را به اثبات برسانیم.

این جامعه شناس با بیان اینکه در کلانشهر‌ها که افراد یکدیگر را نمی‌شناسند نیاز است که خود را به دیگران بشناسانند، بیان کرد: افراد برای اینکه خودشان را به دیگران اثبات کنند به چیز‌های مختلفی نیاز دارند که یکی از آن‌ها نیاز مادی مانند؛ داشتن تلفن همراه و اتومبیل گران قیمت و زندگی در یک مکان جغرافیایی خاص یعنی شمال تهران است.

وی با بیان اینکه در دست داشتن تلفن همراه گران قیمت در وهله اول نشان‌گر طبقه اجتماعی است که به آن تعلق داریم، گفت: گاهی از این ابزار‌های مادی استفاده می‌کنیم تا به اهداف‌ دیگر برسیم، به عنوان مثال می‌خواهیم یک معامله کلانی را انجام دهیم و وقتی با ماشین گران قیمت به آن جلسه می‌رویم فکر می‌کنیم طرف مقابل با دیدن این اتومبیل، به ما اعتماد می‌کند. همچنین گاهی جوان‌ها با هدف اینکه اصطلاحاً مخ یک نفر را بزنند یا قرارداد‌های بزرگی را ببندند، تلفن همراه گران قیمت را اجاره می‌کنند تا به رخ دیگران بکشند و خود را در جایگاه دیگری نشان می‌دهند و ادای طبقه پولدار را در می‌آورند.

شریفی یزدی خاطرنشان کرد: به نشان دادن طبقه اجتماعی که به آن تعلق نداریم و خود را بالاتر از آن چیزی که هستیم نشان دهیم اصطلاحاً تفاخر اجتماعی می‌گویند، این افراد اصولاً اعتماد به نفس پایینی دارند و یا از لحاظ روانشناسی می‌توان گفت که شخصیت نمایشی دارند که از این ابزار‌ها برای عرضه خود استفاده می‌کنند.

داشتن این ابزارهای مادی برای ما، نه شأن و شخصیت دارد و نه جایگاه ما را در جامعه بالا می‌برد. شاید به طور کوتاه مدت نظر دیگران را جلب کنیم اما در معاشرت با دیگران اگر اخلاق مدار نباشیم، تلفن همراه و اتومبیل گران قیمت اجاره‌ای ما باعث حفظ روابط نمی‌شود، چراکه برای حفظ روابط بیش از داشتن ابزارهای مادی نیاز به شخصیت و اخلاق اجتماعی است. دیر یا زود همه خواهند فهمید ما آن طور که نشان می‌دهیم نیستیم، ما آنقدرها که معلوم است لاکچری نیستیم، پس بهتر است در هر لحظه و زمان خودمان باشیم. مگر خودمان چه ایرادی دارد؟

باشگاه خبرنگاران