به گزارش اصفهان شرق، زهرا حاجیان/ سرانجام پس از وعده های متعدد برای سرو سامان دادن به آشفته بازار عرضه داروها وفرآورده های دارویی گیاهی ؛ وزارت بهداشت آیین نامه تاسیس دارو خانه های گیاهی را ابلاغ کرد ؛ اقدامی که سال ها قبل وعده انجام آن داده شده بود اماهربار بنا به دلایل مختلف به تاخیر می افتاد.
رشد قارچ‌گونه عطاری‌های غیرمجاز در کشور وفعالیت بی ضابطه و افسار گسیخته این واحدها طی سال های اخیر، سرانجام مسئولان حوزه بهداشت را بر آن داشت تا اجرای برنامه های مختلف را برای اصلاح این روند دردستور کارقرار دهند؛ برگزاری جلساتی با وزارت صنعت به عنوان متولی عطاری ها؛ برای تعیین چارچوب های نظارتی و بایدها ونبایدهای فعالیت این واحدها از جمله این برنامه هاست . حال آن که متاسفانه به دلیل نبود اهرم های نظارتی قوی ؛ اجرای چنین برنامه هایی نیز در ضابطه مندکردن فعالیت عطاری های غیر مجاز موثر واقع نشده است . عطاری‌ها زمانی در کشور به عنوان عرضه کننده داروهای طب سنتی شناخته می‌شدند اما چند سالی است برخی از این مراکز عملکردی معکوس پیدا کرده اند و با روش ها و شیوه هایی نامتعارف و تبلیغات دروغین به کسب درآمد مشغولند.
فعالیت حدود ۱۰هزار عطاری غیر مجاز در کشور
آمار دقیقی از تعداد عطاری ها در دست نیست اما گفته می شود حدود ۱۵هزار عطاری در کشور فعال است که تنها۴ هزار و ۵۰۰ عطاری پروانه فعالیت دارند و بقیه بدون پروانه و به صورت غیرمجاز مشغول کارند.رئیس اداره طب سنتی وزارت بهداشت در روایتی که آن را غیر مستند می خواند،از ایجاد ۱۵هزار عطاری در کشور طی سال های اخیر خبر می دهد و تاکید می کند بخش عمده‌ای از این عطاری ها سابقه کار عطاری ندارند و بدون هیچ تجربه‌ای به این حوزه ورود کرده‌اندومتاسفانه اغلب به فروش داروهای بی‌نام ونشان اقدام می‌کنند.فعالیتی که جز آسیب‌رساندن به نظام سلامت وبروز مشکلات برای مردم نتیجه دیگری ندارد.

وی ضمن تاکید براین که فروش دارو به ویژه داروهای ترکیبی بی‌نام و نشان به هیچ وجه درعطاری‌ها مجاز نیست، گفت : مطالعات انجام شده در مرکز تحقیقات پزشکی قانونی نشان داده که بسیاری از این داروهای ترکیبی که با ادعای ۱۰۰درصدگیاهی،ضدچاقی،ضد اعتیادو … به فروش می‌رسد، اساسا داروی شیمیایی است ومردم نباید فریب این تبلیغات را بخورند.وی درج تبلیغاتی تحت عنوان داروهای ضدفشار خون، ضد چربی، چاقی و لاغری، ضد ام‌.اس، ضد سرطان و… در پشت شیشه عطاری‌ها را تخلف دانست و گفت:متاسفانه بخش عمده‌ای از این تخلفات مربوط به عطاری‌هایی است که مجوز ندارند.
خدادوست با یادآوری این که فروش دارو چه گیاهی و چه شیمیایی در عطاری ها تخلف است ،افزود : عطاری‌ها زیرمجموعه وزارت صنعت هستند و وزارت صنعت باید به این باور و جمع‌بندی برسد که در سیستم‌های نظارتی و ارائه مجوزها، این ضوابط‌ها و باید و نبایدهایی که وزارت بهداشت به عنوان متولی سلامت کشور تعیین می‌کند را مورد توجه قرار دهد و عطارها را به رعایت آن ملزم کند. صرف نظر از فعالیت مناسب برخی عطاری هایی که با سابقه ای طولانی وتوسط افراد با تجربه اداره می شوند ؛شمار زیادی از عطاری های متخلف هستندکه از شیر مرغ گرفته تا جان آدمیزاد در آن ها یافت می شود .تخلف این واحد های صنفی تنها به عرضه گیاهان دارویی فله ای و غیر بهداشتی یا عرضه داروهای ترکیبی خطرناک خلاصه نمی شود بلکه بسیاری از این عطاری ها با عرضه برخی گیاهان دارو یی سمی و خطرناک و همچنین فروش مواد شیمیایی و گاه مخدر برای افراد نسخه مرگ می پیچند ! این که چرا برخی واحدهای متخلف تا به این نقطه از فعالیت غیر اصولی و غیر قانونی رسیده اند بسی جای سوال دارد.
اقبال بیش از ۷۰درصد جامعه به استفاده از ظرفیت های طب سنتی
امروزه تاثیر گیاهان دارویی دردرمان وحتی پیشگیری از بروز برخی بیماری ها بر هیچ کس پوشیده نیست از این رو استقبال بسیار بالای جامعه و ارتقای سطح آگاهی عموم نسبت به عوارض بالای دارو های شیمیایی و اهمیت استفاده ازگیاهان دارویی به دلیل خاصیت شفابخشی طبیعی را باید یکی از دلایل عمده رشد عطاری ها دانست . به گفته معاون طب سنتی وزیر بهداشت ؛ برآورد ها نشان می دهدبیش از ۷۰درصد افراد جامعه به استفاده از خدمات طب سنتی از جمله استفاده از گیاهان دارویی اقبال نشان می دهند . وی تصریح کرد: به طور کلی روند استفاده از دارو های گیاهی وفرآورده های سنتی دارویی سال ها ست در دنیا در حال تغییر است، در واقع تاثیرات قوی و سریع داروهای شیمیایی، عوارض جانبی متعدداین نوع دارو ها وخطرات جدی و غیر قابل برگشتی که مصرف بر خی از این دارو ها به دنبال دارد، باعث شده، استفاده از دارو های گیاهی در دنیا ارجحیت پیداکند چرا که داروهای گیاهی برعکس داروهای شیمیایی حاوی تعداد زیادی ماده هستند که همگی با سرشت و طبیعت وجود انسان سازگارند .بنابراین برای این که این دارو ها به شکل ضابطه مند ومتعارف در اختیار بیماران وسایر افراد جامعه قرار گیرد و همچنین به منظور از بین بردن نگرانی های ناشی از فعالیت بی ضابطه برخی عطاری هادرعرضه فرآورده های گیاهی ؛ موضوع تأسیس داروخانه های گیاهی دردستورکار وزارت بهداشت قرار گرفت .
جزئیات آیین نامه تاسیس دارو خانه های گیاهی
جمشیدی، مدیر کل نظارت و ارزیابی فرآورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل سازمان غذا و دارو در تشریح جزئیات آیین نامه تاسیس داروخانه‌های طبیعی و سنتی که به تازگی تصویب و ابلاغ شده است، گفت: این آیین نامه با هدف ارتقای خدمات رسانی در حیطه فرآورده‌های طبیعی و سنتی شکل گرفته است. هم اکنون تعداد زیادی فرآورده داریم که با عنوان فرآورده طبیعی یا سنتی و همچنین بسته‌بندی‌های گیاهی از سازمان غذا و دارو مجوز گرفته‌اندو بدیهی است این فرآورده ها باید به شکل تخصصی و از طریق مراکز معتبر به بیماران عرضه شود.
وی ادامه داد: با توجه به سیاست های کلان حوزه سلامت ابلاغ شده توسط مقام معظم رهبری و همچنین تاکید برنامه پنجم و سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی که مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است و دیگر موارد قانونی، وزارت بهداشت مکلف است زمینه توسعه فرآورده طبیعی و سنتی را فراهم کند و قاعدتا رویکرد سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت به این فرآورده‌ها ترویجی است و باید زمینه دسترسی به این فرآورده ها همچنین ترویج مصرف آن ها را بیش از پیش ایجاد کنیم،در واقع مابه دنبال تجویز منطقی فرآورده های طبیعی و سنتی هستیم به این مفهوم که مشخص کنیم این فرآورده ها در چه مواردی به کار روند و در چه مواردی استفاده نشوند.
وی اظهار کرد :متخصصانی در کشور داریم که فعالیت آن ها در زمینه فرآورده‌های طبیعی است مانند متخصصان فارماکوگنوزی و نیز داروسازان سنتی که کاملا به داروهای سنتی اشراف دارند و نیز داروسازانی که دوره های آشنایی با این فرآورده ها را گذرانده اند. بنابراین بدیهی است اگر قرار باشد داروها وفرآورده های طبیعی در دسترس افراد قرار گیرد، عرضه آن باید توسط این گروه از متخصصان باشد چرا که می‌توانند اطلاعات جامع و درستی در خصوص فرآورده های طبیعی به مصرف کنندگان بدهند.
جمشیدی با اشاره به تخلفات گسترده عطاری های غیر مجاز در کشور گفت : از نظر ما فرآورده های طبیعی و سنتی در عطاری ها نبایدبه فروش برسد و فروش آن ها غیر مجاز است و متاسفانه از آنجا که عطاری ها زیر نظر وزارت بهداشت نیستند و زیر نظر اصناف فعالیت می کنند برخورد با این ها آن طوری که انتظار می رفت، انجام نمی شود.بنابراین به ناچار درصدد بر آمدیم به منظور ساماندهی وضع موجود به سمت تاسیس داروخانه های طبیعی و سنتی گام بر داریم .
وی افزود : اگر یکسری داروخانه های طبیعی و سنتی داشته باشیم وبیمارانی که به این فرآورده ها نیاز دارند به راحتی و از طریق فهرست مشخصی بتوانند اطلاعات و مشاوره خوبی در این زمینه دریافت و فرآورده های خود را تهیه کنند بیشتر راه را رفته ایم و مردم رفته رفته برای تهیه این اقلام به عطاری ها مراجعه نخواهند کرد و با این شیوه مراکز غیر مجاز حذف خواهد شد.
وی با بیان این که برای تاسیس «داروخانه های طبیعی و سنتی» تنها داروسازانی می‌توانند این داروخانه ها را داشته باشند که دوره‌های لازم را برای مشاوره بهتر دیده باشند ،گفت : تاسیس داروخانه های طبیعی و سنتی بر مبنای متقاضی خواهد بود و کسانی که طبق آیین نامه شرایط داشته باشند می توانند درخواست دهند که درخواست ها بعد از بررسی مجوز صادر می شود . مدیر کل نظارت و ارزیابی فرآورده های طبیعی، سنتی و مکمل سازمان غذا و دارو در ادامه افزود: این داروخانه ها تنها و تنها به ارائه فرآورده های طبیعی، سنتی و بسته بندی گیاهی می‌پردازندو در آیین نامه تاسیس دارو خانه های گیاهی تصریح شده که داروهای شیمیایی نباید در این فضاها به فروش برسد.
وی با بیان این که مصرف فرآورده های طبیعی و سنتی در کشور حتی در دنیا رو به رشد است ،تصریح کرد: به عقیده بسیاری از کارشناسان این حوزه ، در حال حاضر در کشورهای پیشرفته میزان مصرف فرآورده های دارویی گیاهی به مراتب بیشتر از ایران است ،اما در کشور ما با وجود ظرفیت بالایی که برای مصرف این فرآورده ها وجود دارد از آن به خوبی استفاده نمی شود و یکی از دلایلش این است که در بیشترداروخانه های موجود در کشور فرآورده های طبیعی کمتر عرضه می شود چرا که در این داروخانه ها اولویت با داروهای شیمیایی است از این رو مردم به عطاری ها روی می آورندوعطاری ها هم برای پاسخ گویی به این تقاضا ها به عرضه اقلام دارویی اقدام می کنند که از صلاحیت آن ها خارج است .
تاسیس داروخانه های گیاهی عطاری هارا به رعایت استانداردهاوادارمی کند
دکتر عصاره دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی، معاونت علمی ریاست جمهوری نیزبا اشاره به اهمیت راه اندازی دارو خانه های گیاهی گفت : اگر داروخانه‌های گیاهی برای مردم شناخته شوند، عطاری‌ها ناچار خواهند شد برای دوام خود ، استانداردهای لازم را در این حوزه ؛ رعایت کنند.
برخی از این عطاری‌ها حدود ۲۰۰ سال سابقه فعالیت دارند و گردانندگان آن ها اغلب افرادی هستند که اطلاعات و تجربیات ارزشمندی را سینه‌به‌سینه منتقل کرده‌اند. اما موضوع نگران کننده در این میان، فعالیت عطاری‌هایی است که تخلف می‌کنندو این اوضاع باید ساماندهی شود ویکی از راهکارهای ساماندهی این مراکز ایجاد داروخانه‌های گیاهی است .چنین رویکردی موجب می‌شود کشور ما در زمینه گیاهان دارویی و ارائه این محصولات ارتقا پیدا کند و از نابسامانی موجود خارج شود.
تاسیس دارو خانه های گیاهی مخالفانی هم دارد
موضوع ایجاد داروخانه های گیاهی در کشور با وجود موافقان بسیار ، مخالفانی نیز داشته است . دبیر انجمن داروسازان ایران از جمله مخالفان طرح تاسیس دارو خانه های گیاهی است که طی اظهاراتی، تاسیس عجولانه این داروخانه ها را موجب پیچیدگی فرآیند نظارت و فسادو تخریب نظام دارویی کشور می داند.

وی معتقد است که راه اندازی داروخانه های گیاهی نه تنها موجب ساماندهی عطاری ها نخواهد شد، بلکه ایجاد مکان سومی در کنار بیش از ۱۰ هزار داروخانه فرآیند نظارت را پیچیده ترمی کند و در نهایت به فساد نظام دارویی منتهی می شود.

خراسان