به مناسبت ۱۷ دی ماه سالروز کشف حجاب
روایاتی تاریخی ازیک جنایت
خاطرات و دست نوشته های رجال سیاسی هر چند بی طرف نیست اما در مجموع می تواند نکات مهمی را از روح زمانه به دست دهد. در متن زیر بریده هایی از خاطرات رجال و شخصیت های عصر پهلوی اول را مرور می کنیم.
به گزارش اصفهان شرق به نقل از صاحب نیوز، یک. رضاخان تصمیم گرفته بود ایران را بر اساس الگوی غرب دگرگون کند. برای همین نمیتوانست اجازه دهد زنان، غیرفعال و زیر پوشش چادر بمانند. از این رو تصمیم به کشف حجاب گرفت. اینجا یک نمونه تناقض در پدرم به چشم می خورد زیرا در خانه کنترل شدیدی نسبت به ما اعمال میکرد و حالات مردان یک نسل قبل را داشت!
(من و برادرم (اشرف پهلوی)/نشر علم)
دو. آیت الله محمد حسن بن افضل الله حائری پس از قدرت رسیدن رضاخان چنین نوشت: این مردان هستند که برای بیحجابی تلاش میکنند و زنان راغب نیستند و این حجاب بهترین مانع است برای خودکشی، بیخانمانی و امراض بیعلاج روحی و شقاوت ابدی.
(مروری بر کودتای سیاه، مهین نوری)
سه. در کتاب خاطرات صدرالاشرف آمده:
در اتوبوس زن باحجاب را راه نمیدادند و در معابر، پاسبانها از اهانت و کتک زدن زن های چادری فروگذار نمیکردند. حتی بعضی از مامورین هم به این هم اکتفا نکرده و تا اتاق زنها و صندوق لباس آنها را تفتیش میکرده و اگر چادر میدیدند پاره میکردند و یا به غنیمت میبردند.
چهار. رضاخان آنقدر امور را به مردم سخت گرفته بود که حتی خانوادهها اجازه نداشتند روضه زنانه در خانههای خویش داشته باشند، و روزگاری به وجود آمد که در طول سال یکی دو مورد روضه آن هم با یک یا دو نفر زن بیشتر وجود نداشت و به عموم شهربانیها دستور داده شده بود که به مجالس روضه خاتمه دهند.
پنج. خوب به خاطر دارم یک روز با پیراهنی بی آستین سر ناهار حاضر شدم، و او دستور داد (فورا) پیراهنم را عوض کنم. اما به عنوان پادشاه حاضر شده بود احساسات شخصی خود را به خاطر پیشرفت مملکت کنار بگذارد.
(من و برادرم/ اشرف پهلوی/ علم)
شش. قرار گرفتن رضاخان در سمت سردار سپه، حضور پیش از پیش او را در جمع رجال حکومتی رقم زد. جمعهای حکومتی به میهمانیها و بریز و بپاشهای قجری ختم میشد. رضاخان اما به همسرش فاطمه اجازه حضور در چنین میهمانیهایی را نمیداد.
(امینه/ مسعود بهنود)
هفت. رضاخان برای اجرای برنامه توسعه و پیشرفت خود دستور متحدالشکل کردن لباسها و استفاده از کلاه پهلوی را صادر میکند. کلاه پهلوی، کلاهی شبیه کلاه نظامی فرانسویان بود. با سفر رضاخان به ترکیه، وی متوجه میشود کلاه پهلوی مختص اقشار کم درآمد و پست جامعه است.
رضاشاه در بازگشت به ایران دستور میدهد مردم کلاهی را بر سر نهند که در اروپا و آمریکای آن زمان متداول بود؛ یعنی همان کلاه شاپوی فرانسوی که در ایران به «کلاه لگنی» مشهور بود!
هشت. به دنبال اجرای سیاستهای توسعه رضاخانی، کارخانهها و تولیدات صنعتی در سراسر کشور گسترش پیدا میکنند. در مناطق شمالی ایران به دستور حکومت زمینها زیر کشت چای میرود. دختران جوان به دلیل داشتن دستانی لطیف و نازک برای جدا کردن برگ چای به اجبار در مزارع به کار گرفته می شوند…
(از خاموشی تا انقلاب/ ابوالقاسم امینی آملی/ورسه )
نه. شهریورماه ۱۳۲۰
صدای غرش هواپیماهای متفقین خواب را بر همه حرام کرده است. اعلامیههایی از هواپیما بیرون ریخته میشود. خبرها حکایت از رفتن رضاشاه دارد.
دو قزاق به روستا میرسند. بنا را بر زورگویی گذاشتهاند که مردم مقابل آنها میایستند… اسیر میشوند، تفنگهایشان دست مردم میافتد… تفنگهای بدون فشنگ!…
قزاقها شروع به ناله و زاری و التماس کردن میکنند….
(از خاموشی تا انقلاب/ ابوالقاسم امینی آملی/ورسه)