اصفهان شرق/ مریم عمادی، مجلس خبرگان رهبري يكي از حساس‌ترين نهادها در نظام جمهوري اسلامي است. نظام جمهوري اسلامي ايران دو ركن دارد؛ جمهوريت و اسلاميت؛ جمهوريت نظام به وسيلة حضور مردم تضمين شده است. حضوري كه غالباً در انتخابات، راهپيمايي‌ها و مناسبت‌هاي مختلف تجلي پيدا مي‌كند و موجب تضمين جمهوريت نظام مي‌شود اما آن نهادي كه اسلاميت نظام را تضمين مي‌كند، مجلس خبرگان رهبري است و اين مجلسي است كه ضمانت اجراي تحقق حاكميت اسلام را در نظام جمهوري اسلامي به عهده دارد. مجلس خبرگان قانون اساسی یکی از مراجع رسمیت یافته توسط قانون اساسی است که وظایف بسیار مهمی برای آن درنظر گرفته شده است که از مهم ترین آنها تعیین رهبر انقلاب است. همچنین باید توجه داشت مکانیزمی که قانون برای مجلس خبرگان در نظر گرفته است مکانیزمی است که با دموکراسی های امروزه و موازین شرعی سازگار و منطبق است.

تعیین رهبر انقلاب

مجلس خبرگان رهبری در تحکیم جایگاه ولایت‌فقیه و نظام اسلامی نقشی حساس دارد. وظیفه و اصلی ترین سمت مجلس خبرگان تعیین رهبر انقلاب از بین فقهای واجد شرایط رهبری است که در اصل یک صد و هفتم قانون اساسی آمده است. جایگاه خبرگان رهبری مجموعه‌ای است که رصد می‌کنند شخصیتی که فقاهت، عدالت و کفایت دارد به مردم معرفی شده و در جایگاه حاکمیت اسلامی قرار گیرد که این وظیفه، بسیار مهمی است. البته باید توجه داشت که در واقع رهبر منتخب مردم نیز به شمار می رود، مردم خبرگان را انتخاب کرده و خبرگان رهبر را انتخاب می کنند . با توجه به وظیفه مهمی که مجلس خبرگان دارد باید افرادی که وارد این مجلس می‌شوند صلاحیت‌های لازم علمی و تقوایی لازم را داشته و بحث حاکمیت و حکومت اسلامی برای آن‌ها تببین شده و مسئله ولایت فقیه را با جان پذیرفته باشند. مجلسی که قرار است رهبر جامعه یعنی عالی‌ترین شخص نظام را انتخاب کند باید یک مجلس بسیار سنگین و عالی‌رتبه باشد. هر اندازه وزانت این مجلس بیشتر باشد، پشتوانه محکم‌تری برای اصل نظام ایجاد می‌کند بنابراین باید این مجلس به محل اجماع بزرگان درون نظام تبدیل شود.

اگرچه مهمترين وظيفه خبرگان رهبري تعين ولي فقيه است اما يكي از وظايف مهم اعضاي اين مجلس، پشتيباني از ولي فقيه براي ممانعت از وارد شدن هرگونه خدشه‌اي به اين جايگاه رفيع است. چراکه در حکومت اسلامی و در زمان غیبت امام معصوم در واقع این رهبر و ولایت مطلقه فقیه است که جانشین امام معصوم است. مجلس خبرگان مقوم و پشتیبان رهبری است، اگر خبرگان نباشند اتصال رهبری به بدنه مردم شفاف نمی شود.

مراقبت وجود و فقدان اوصاف و شرایط رهبری

دیگر وظیفه مجلس خبرگان، مراقبت وجود و فقدان اوصاف و شرایط رهبری است، زیرا رهبری همانند ریاست جمهور، عضویت مجلس خبرگان، عضویت شورای نگهبان، نمایندگی مجلس شورای اسلامی و… زمان مند و مدّت دار نیست، لیکن مشروط به شرایط و محدود به اوصافی است که درگذر زمان از گزند حوادث مصون نیست، چنان که جستجو و تبادل نظر اعضای مجلس خبرگان در مقام معرفی رهبر معصومانه نیست لذا مجلس خبرگان موظّف است به طور دقیق درباره شرایط و اوصاف علمی و عملی رهبر مراقبت کند.

تا انتخابات راهی نمانده است

انتخابات اسفندماه مجلس خبرگان رهبری دارای حساسیت های ویژه ای است چرا که افرادی باید انتخاب شوند که می خواهند بالاترین مقام حکومت (ولی فقیه) را تعیین کنند. در اهمیت جایگاه ولایت فقیه باید گفت که هرآنچه نظام اسلامی دارد به برکت ولایت فقیه است. اگر نگاهی به اطراف کشور خود بیندازیم می بینیم که امروز در عراق، سوریه، افغانستان، یمن، لیبی، مصر و دیگر کشورهای منطقه چه خبر است آن گاه به اهمیت و نقش بالای رهبری و ولایت فقیه در جامعه ایران اسلامی پی می بریم. این مسئله به نوبه خود اهمیت و جایگاه مجلس خبرگان را دو چندان می کند. بنابراین گرچه در انتخابات مجلس خبرگان ثبت نام عموم آزاد است اما باید کسانی به میدان رقابت خبرگان رهبری وارد شوند که طبق قانون اساسی شرایط لازم (از جمله اجتهاد) را داشته باشند.

رکن بعدی و عامل تاثیر گذار شوراي نگهبان است، هر چند این شورا با برگزاری ازمون اجتهاد در صدد است افراد شایسته را تایید صلاحیت کند انتظار می رود در مراحل دیگر نیز نظارت کاملی بر روند انتخابات داشته باشد. متغیر نهایی مردم هستند آنان نیز باید توجه داشته باشند که باید افراد خبره هر منطقه را برای ورود به مجلس خبرگان انتخاب کنند؛ اگر مردم در این زمینه کوتاهی کند اصل نظام خدشه دار می شود.

یک نکته پیرامون شورای نگهبان

یک اصل در امور انسانی حاکم است به نام اصل براءت یعنی همه انسانها خوبند مگر اینکه خلاف ان ثابت شود اما در قانون اساسی شورایی مشخص شده که وظیفه اش نظارت است هم نظارت بر نامزدهای انتخاباتی و هم نظارت بر مصوبات مجلس از نظر تطبیق با قانون اساسی و شرع مقدس اسلام.

در یک نگاه عامیانه هم می توان گفت وقتی یک فرد برای خرید یک کیلو میوه از یک صندوق میوه بهترین ها را جدا می کند طبیعی است که شورای نگهبان نیز بعنوان امین مردم باید نامزدهایی که ثبت نام کرده اند را احراز صلاحیت کنند، ممکن است کسی در زندگی روز مره فرد خوبی باشد اما صلاحیت تصمیم گیری برای کلان ملت را نداشته باشد و بنابر این نظارت شورای نگهبان باید نظارت استصوابی باشد نه نظارت استطلاعی یا غیر استصوابی.

نظارت استصوابی یک بررسی قضایی نیست که محکومیت کسی را ثابت کند ارتباطی هم با تفتیش عقاید ندارد و بر اساس اصل اصالت اشتغال و احتیاط در صورت شک در صلاحیت افراد؛ این اصل نظارت شورای نگهبان را یک نظارت استصوابی در اصل 99 قانون اساسی بیان کرده است و رعایت این نظارت می تواند حافظ نظام اسلامی و منصب های مختلف باشد و قطعا مردم می دانند کسانی که به شورای نگهبان فشار می اورند تا برای افراد خاص تایید صلاحیت بگیرند انها ریگی در کفش دارند و اهداف خاصی را دنبال می کنند.