به گزارش اصفهان شرق، هفته پژوهش و فناوری با هدف تمرکز بر ابعاد مختلف امور پژوهش و فناوری در کشور شکل گرفت تا با بررسی نقاط قوت و ضعف در این رابطه، برنامه ریزی و راهکارهای بهتری از سوی متولیان امر در دستور کار قرار گیرد. قطعا اطلاع رسانی باب محور پژوهش، مصاحبه و ایجاد فضای معرفی پژوهشکده ها می تواند در ارتقاء شان و جایگاه پژوهش و در دامنه ای وسیع تر در راه تقویت و توسعه پژوهش و فناوری نقش مهی را ایفا کند.
هفته پژوهش فرصتی را برای ما فراهم کرد تا با دکتر کامران قائدی پژوهشگر برتر کشور و عضو هیئت علمی پژوهشکده رویان اصفهان مصاحبه ای به شرح ذیل داشته باشیم.

اصفهان شرق- برای آشنایی علاقه مندان در خصوص پژوهشکده زیست شناسی و فناوری سلول‌های بنیادی رویان، معرفی مختصری از عملکرد و فعالیت های این مرکز داشته باشید؟
یکی از معضلاتی که در سال های قبل در جامعه ما وجود داشت، عدم توجه کافی به سلول های بنیادی مطرح شد که با شکل گیری پژوهشگاه رویان به همت زنده یاد دکتر سعید کاظمی آشتیانی، توجه به سلول های بنیادی به عنوان یکی از اولویت های کشوری مورد توجه قرار گرفت.
پژوهشکده رویان توانست شاخص های جهانی را به دست آورده و در مرزهای دانش شرکت کرده و در حقیقت نیاز کشور در رسیدن به خودکفایی در زمینه سلول های بنیادی را محقق کند.
لازم است بدانید، سلول درمانی به عنوان درمان جایگزین در این پژوهشکده در این زمان مورد استفاده قرار می گیرد و اقدامات خوبی در این راستا به انجام خواهد رسید.

اصفهان شرق- تولد دام‌های تراریخته تحول بسیار مهمی در دانش زیست فناوری کشور و سرآغاز شکوفایی در تولید داروهای خاص محسوب می‌شود، در این خصوص پژوهشکده چه اقداماتی را انجام داده است؟
فناوری شبیه سازی حیوانات از جمله کارهایی بود که در پژوهشکده رویان اصفهان انجام شد و از این جهت دارای اهمیت است که توانستیم به فناوری برسیم که چند کشور جهان به این فناوری دست یافته بودند.
این دست یافته بزرگ علمی با اتکا به توانمندی محققین جوان کشور حاصل و اهمیت ویژه ای در ثبت جایگاه علمی کشور و ایجا روحیه خودباوری جوانان این مرز و بوم دارد.
امیدواریم بتوان با تولید حیوانات تراریخته و استفاده از بافت و انواع محصولات دام ها از جمله شیر، در درمان بیماری ها به توانمندی بالا برسیم. هدف اصلی از تولد این حیوانات تولید داروهای فاکتور TPA از شیر آنها برای درمان سکته های مغزی و قلبی است که می تواند برای کشور صرفه اقتصادی بسیار بالایی را داشته باشد.
تولید پروتئین که توان بالایی در جذب سریع لخته خون دارد مورد توجه محققین این مرکز قرار گرفت و انشالله بتوان این دارو که تا در انحصار شرکت آمریکایی است را در شیر حیوانات تولید و وارد مرحله خالص سازی کنیم تا بتوان در کاهش ارز مصرفی برای خرید دارو از خارج و همچنین تولید حداکثری این دارو در کشور نقش بسزایی را داشته باشیم.

اصفهان شرق- چه لزومی بر تاسیس پژوهشکده و اجرای کار پژوهشی در کنار دانشگاه ها وجود دارد؟
مسلما دانشگاه های کشور، رسالت آموزشی و تربیت افراد صاحب نظر را به عهده دارند و معمولا پژوهش های کلان کشوری، نیازمند به نیرو، ماده اولیه و هزینه دارد که به سختی در محیط دانشگاه به اجرا درخواهد آمد و باید مسئولان برای انجام پژوهش های بنیادی و فناورانه به صورت مستمر به تاسیس پژوهشکده در کنار دانشگاه همت به خرج دهند. لذا در ایران وجود چنین پژوهشکده هایی ضروریست زیرا محوریت پژوهش در پژوهشکده پررنگ تر از دانشگاه به چشم میخورد.
در این خصوص باید اعتبار بیشتری را به این امر اختصاص داد زیرا نیاز کشورهای در حال رشد، وجود پژوهشکده های تخصصی است.

اصفهان شرق- چه کسانی متولی اصلی به کار گیری امر پژوهش در کشور هستند و در این خصوص مسئولان باید چه سیاست هایی را مد نظر قرار دهند؟
مسئولان رده بالای کشور، با توجه به سیاست های کلی نظام باید، پژوهش های محوری را مد نظر قرار دهند و اعتبار بیشتری را به امر پژوهش اختصاص دهند و در این رابطه می توان گفت؛ پژوهشکده ها باید برخی تقاضاهایی که در حیطه امر پژوهش قرار دارند را به صورت محوری بررسی و اهمیت ویژه ای به این امر داشته باشند زیرا وجود پژوهشکده ها از لحاظ تحقیقات بالاتر از دانشگاه است.

اصفهان شرق- چه تفاوت هایی در نحوه توجه وزارت علوم کشور به امر پژوهش با کشورهای توسعه یافته وجود دارد؟
تغییر نام وزارت علوم و آموزش عالی به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نشان می دهد که مبحث تحقیقات در کشور از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است. به نظر می رسد که اگر وزارت علوم ارتباطی موثر بین صنایع و مراکز پژوهشی برقرار کند می توان با نیاز سنجی جامعه در امر پژوهش و استفاده از بودجه برخی صنایع وابسته به این امر، گامی مهم در این راستا برداشت.
به نظر می رسد در کشور باید، پژوهش های تقاضا محور مورد توجه جدی قرار گرفته و شرکت های دانش بنیان را با اعتباری بهتر، تقویت کنیم. لذا، با توجه به لزوم این امر، حداقل باید به این روند دست یابیم که شرکت های دانش بنیان در جهت پژوهش های فناورانه گام بردارند و مشکل مرتفع شود.

اصفهان شرق- متاسفانه در کشور مشاهده می شود که گاها در برخی موارد اهمیت به امور پژوهشی از تحصیلات تکمیلی شروع خواهد شد، با توجه به لزوم اهمیت دادن به امر پژوهش در مقاطع پیش دانشگاهی، چه مطلبی در این خصوص مد نظر شماست؟
به نظر می رسد، مسئولان باید نگاه محققانه و تحقیقات را از دبستان شروع کنند زیرا متاسفانه آموزش دوره های پیش دانشگاهی ما هماهنگ با آموزش سطح دانشگاه نیست. در این خصوص باید نگاه پژوهش محور را در دوره های دبستان تا دانشگاه و در نسل جوان نهادینه کنیم و اگر خواهان وجود، روحیه پژوهش در جوانان ورودی به دانشگاه هستیم، باید فرهنگ این امر را از دوران دبستان و دبیرستان به مدارس وارد کنیم.

اصفهان شرق- با توجه به اینکه سابقه ای درخشان در امر پژوهش از شما وجود دارد، اشاره ای مختصر از چالش های پیش روی پژوهش در کشور داشته باشید؟
در این خصوص سه مطلب حائز اهمیت است:
*به عبارتی نیاز پژوهشی ما باید ملاحظه شده و گروه های پژوهشی در این خصوص شکل گیرد تا با بررسی معضلات پژوهش و شناسایی آن، بتوان با صرفه جویی وقت و بودجه، حرکتی محکم در این مسیر داشت. برای مثال با بررسی وضعیت کشاورزی و خشکسالی های پی در پی، به امر پژوهش در خصوص کشت کم آب بپردازیم.
*رتبه بندی پژوهش بر اساس نیاز جامعه و موقعیت علمی کشور صورت گیرد.
*بر اساس رتبه بندی باید دید به این پژوهش بودجه های اختصاصی تعلق خواهد گرفت.
*فرهنگ پژوهش را از دوره دبستان در نسل جوان جا بیندازیم تا افرادی که پا به عرصه تحصیلات تکمیلی می نهند از ابتدا پژوهشکر تربیت شوند.
قطعا اگر این محور ها در دستور کار قرار گیرد، گام های موثری باری پیشرفت پژوهش علمی بر داشته خواهد شد.

اصفهان شرق- برای کاربردی شدن پژوهش چه باید کرد؟
پژوهش ها تقاضا محور باشد و نیازهای جامعه را مد نظر قرار دهند تا بتوان در آن راستا به امر پژوهش بپردازیم.

اصفهان شرق- به عنوان سوال اخر از شما، چرا دانشگاه های ما به سمت پژوهش حرکت نکرده اند؟
متاسفانه توجه بیشتر به امر آموزش باعث شد تا در سال های اخیر با توسعه کمی دانشگاه ها، از توسعه کیفی آن غافل شده ودر این رابطه توسعه کیفی دانشگاه همسو با توسعه کمی نبوده است.
گفتنی است، ساختار دانشگاهی ما بر مبنای کپی برداری ناقص از دانشگاه های خارج از کشور طی سال های 40 و 50 است و قطعا این ساختار نمی تواند جوابگوی نیاز های کشور باشد، بر این اساس باید تغییر اساسی در ساختار دانشگاهی انجام شود.
همچنین مسئولان دانشگاهی ما باید بحث پژوهش را به صورت محور مورد توجه قرار دهند و بحث های پژوهشی مورد بررسی قرار گیرد.

*************************

به گزارش اصفهان شرق، امروزه برجسته‌ترین شاخص بالندگی و توسعه‌یافتگی یك كشور را در توانایی‌های فن‌آوری و پژوهش‌های علمی و كاربردی آن می توان جست و جو کرد و در این رابطه، می بایست با بررسی دقیق علل رکود پژوهش در بین دانشجویان، به ریشه یابی و رفع عامل جلوگیری از این روحیه خوباوری دست یافت.
امید است با الهام از گفته های پژوهشگر برتر کشور، قدمی تازه در این رابطه برداشت.

*دکتر کامران قائدی
دانشیار دانشگاه اصفهان
هیئت علمی دانشگاه اصفهان
هیئت علمی پژوهشکده رویان