اصفهان شرق- مهدی نجفی طلبه سطح خارج حوزه علمیه قم

در سالروز شهادت امام رضا(ع) قلوب همۀ مسلمانان و عاشقان اهل بیت(ع) مالامال حزن و اندوه در عزای عالم آل محمد (ص) است، امامی که در مواجهه با دشمنان اسلام رحمانی، رویکرد علمی و عقلانی را در پیش گرفت و اینچنین عمق معرفتی آموزه های تشیع را برای علمای دیگر ادیان الهی و دیگر مذاهب اسلامی به منصۀ ظهور رساند.

در تبیین اهمیت سیرۀ علمی و فرهنگی امام رضا(ع)در آن دوران سخت باید گریزی به وضعیت کنونی بسیاری از جوامع اسلامی زد،زیرا رجوع به عقلانیت در رفتار سیاسی و اعتقادی بسیاری از مدعیان دین داری و مدعیان اسلام به صورت سلیقه ای مورد بی مهری قرار گرفته است، و افراطی گری و غلو و تکفیر جایگزین آن شده است، از این رو ست که امّت اسلامی در آتش آموزه های خشک و خشن گروه های تکفیری وهابی می سوزد.
باید اذعان نمود متأسفانه برخی با نادیده گرفتن سعی و تلاش امامان معصومین(ع) برای ترویج عقلانیت و تعقل در اسلام، تنها با برداشتی احساسی ،برش های خاصی از تاریخ را زیر ذره بین قرار می دهند و شعار خونخواهی و انتقام و تفرقه افکنی سر داده اند و با جهالت مثال زدنی در راستای تکفیر برادران اهل سنت برآمدند که این جهالت مورد بهره برداری آمریکا و انگلیس در ترویج اسلام هراسی قرار گرفته است، در سوی دیگر تکفیری های سنی با الهام ازآموزه های تفرقه افکنانۀ رژیم های مرتجع عربی به ویژه تحت تأثیر مفتیان خبیث وهّابی پدیدۀ زشت و دردناک تکفیر را در جوامع اسلامی به راه انداختند به نحوی که این نوع مواضع تکفیری های سنی نیز در بحران های سوریه و عراق و دیگر کشورهای اسلامی در منحرف خواندن شیعه از اسلام نقش به سزایی ایفا نموده است،لذا در عصر کنونی، عقلانیت و تفکرو تعقل و گفت و گوی میان مذاهب اسلامی به شد ت احساس می گردد،

هم چنین جهان مدرن غرب با شعار عقلانیت،لیکن در راستای ترویج اباحه گری،بی بندو باری اخلاقی، مقابله با فطرت انسانی، نفی عقلانیت را در ساخت زندگی مردم تسرّی داده است، به نحوی که پیامدهای تهاجم فرهنگی غرب و نیست انگاری مدرن از عقلانیت در مفاهیمی همچون توهین به پیامبران الهی به ویژه خاتم النبیین(ص)،فقدان آزادی بیان و اندیشه، نژاد پرستی در غرب به ویژه آمریکا به عنوان کشور مدعی دموکراسی و برابری علیه سیاه پوستان ،ممنوعیت مظاهر دینی از جمله حجاب در محافل عمومی، مقابله با آموزه های اسلام رحمانی و ظلم ستیز…قابل رویت است در سوی دیگر جهالت مدرن غرب (عقلانیت غربی)اینگونه اقتضا می کند که مروجان اسلام آمریکائی،اسلام اشرافی و سکولار و اسلام تکفیری و سلفی به شدت مورد حمایت این قدرت های استکباری قرار گیرند ،لذا شاهدیم که مرکز رسانه ای تکفیری های شیعه و سنی در لندن و نیویورک…مستقر است و اینگونه قرائت های غیر عقلانی از اسلام مستمراً مورد حمایت و استقبال قدرت های استکباری قرار گرفته است.

لازم به ذکر است عقلانیت مورد نظراسلام نبوی عقلانیتی است که امام علی (ع)در دوران 5سال حکومت خود و نیز دوران ولایت عهدی امام رضا(ع) که دوسال به طول انجامید، در سخت ترین شرایط و با وجود دشمنان فراوان عملی گردید. لذا عالم آل محمد(ص) در قالب مناظره،مباحثه با پیروان مذاهب دیگر و پرسش و پاسخ در زمینۀ مسائل کلامی و اعتقادی،حقانیت مذهب تشیع را به منصۀ ظهور رساند،جلسات مناظره ای که توسط مأمون برای تضعیف اسلام ناب شیعی برپا گردید، لیکن در واقع به علت رویکرد عقلانی و علمی امام رضا(ع)، تقویت تشیّع و حقانیت آموزه های شیعی مورد اذعان و اقرا صاحبان دیگر ادیان و دیگر مذاهب قرار گرفت،که می توان به این مصادیق اشاره نمود:
1. مناظره با جاثلیق،اسقف مسیحیان،دربارۀ اوصاف رسول خدا(ص)و بشارت به ظهور آن حضرت در انجیل .
2.مناظره با رأس الجالوت ،بزرگ یهودیان،دربارۀ موضوعهای یاد شده در مناظره با جاثلیق.
مناظره با علی بن محمد بن جهم دربارۀ عصمت پیامبران(ع).
گذشته از مناظر ها،احادیث و روایات بسیاری از امام رضا(ع)در زمینه های مختلف علوم و معارف اسلامی و شیعی چون فقه،اصول عقاید،اخلاق،سفارش به حفظ بهداشت و حفظ حریم خانواده….برای ما به یادگار مانده است که گنجینه ای بس گرانبهاست.
حال پرسش اساسی این است اندیشمندان و علمای اسلامی به چه میزان این رویکرد ناب را در جوامع اسلامی عملی ساختند؟به راستی رویکرد محوریت عفل و تفکر و اندیشه در ساحت فکری و اعتقادی امام رضا(ع) در وهلۀ اول به چه میزان در فعالیت های علمی و فرهنگی دینی سیاست گذاران فرهنگی کشور مورد توجه قرار گرفته است؟
به راستی چرا دستگاه های فرهنگی در عمل آنچنان که باید و شاید در تبیین سیرۀ علمی و عقلانی و استدلال های آن امام رئوف در بهره گیری از مبادی عقلی در اثبات معارف ناب تشیع و ترویج عقلانی تشیع در جهان اسلام و دیگر جوامع بشری بهره نمی گیرند؟
با مرور اجمالی رویکردهای عقلانی امام رضا(ع) می توان فهیمد این آموزه های ناب بستری مهم و کلیدی در وحدت امت اسلامی را فراهم خواهد نمود، زیرا مناظره های علمی آن حضرت در مواجهه با دیگر ادیان توحیدی در باب اثبات عصمت و نبوت پیامبر(ص)…صورت گرفته است، و این امر فرصتی کلیدی را برای جوامع اسلامی فراهم خواهد نمود تا با بهره گیری از این گنجینۀ ناب در راستای وحدت هر چه بیشتر امّت اسلامی گام بردارند،گرچه برای حصول این امر نقش علمای شیعی و نیز متولیان فرهنگی تنها حکومت شیعی جهان صد چندان است،لذا به نظر می رسد عقلانیت رضوی می تواند گنیجنه ای گرانبها برای پاسخگوئی به سیل شبهات اعتقادی در بین نسل جوان در جامعۀ اسلامی باشد، هم چنین این رویکرد عقلانی در امامان معصوم(ع) به ویژه امام رضا(ع) می تواند در مقابله و مواجهۀ موثر با جنگ نرم دشمنان اسلام نبوی، همچون شبکۀ سرمایه داری صهیونیسم و قدرت های استکباری و نیز گروه های تروریستی تکفیری به عنوان عامل اسلام هراسی در غرب که در عمل بر خلاف اسلام نبوی حرکت می کنند به عنوان نقشۀ راه و الگوئی جامع برای وحدت اسلامی و همزیستی مسالمت آمیز همۀ پیروان ادیان توحیدی و آحاد جوامع بشری مورد توجه قرار گیرد.