سرویس: اقتصادی » کشاورزی و دامپروری 14:30 - سه شنبه 28 مرداد 1393

برنج یا بادام؛ کدام یک مقصرند

نزدیک ۵۰۰ سال پیش در طومار شیخ بهایی از ۳۳ سهم مشخص آن، ۱۰ سهم به برنج کاری النجان و لنجان اختصاص یافت با این حال اکنون زاینده رود خشک شده کشاورزی در اصفهان رونقی ندارد اما برخی از مسئولان تقصیر بی آبی را گردن برنج کاری در این منطقه می اندازند.

به گزارش اصفهان شرق؛ نه شیخ بهایی و نه هیچ یک از مردمان ۵۰۰ سال پیش تصور نمی کردند که زاینده رود خشک شود البته شیخ بهایی در طومار خود هشدار داده بود که “اگر مردمان حوضه زاینده رود نسبت به آب خیانت نکنند، هرگز این رودخانه بی آب نخواهد شد و تا خدا خدایی می کند این رودخانه پر آب خواهد بود.” این بیان را یک فرد احساساتی که در شرایط خشکسالی قرار گرفته عنوان نکرده است، این کلام شیخ بهایی است که خود حق آبه و سهم آب را برای تمام حوضه های زاینده رود مشخص کرد. پس جایی خیانت و کم لطفی شده است! مسئله آب اصفهان تنها مربوط به کاهش بارندگی ها و خشکسالی نیست و باید به دنبال علل جدی تری برای آن باشیم. این روزها مسئولان برای اشتباهات خود هر بار دلیل خشکی زاینده رود را بر سر موضوعی می اندازند اما قبول نمی کنند که راه را کج رفتند و بی توجه به توان این رود بارگذاری بیش از حد کردند.
طرح های انتقال آب به استان های دیگر از جمله یزد، توسعه صنعت، برداشت های غیر مجاز در بالادست و مهمتر از آن عدم مدیریت صحیح بر حوضه زاینده رود خشکی و بی آبی را برای اصفهان رقم زده است. برخی مسئولان می گویند: کشت برنج در اصفهان یکی از دلایل اصلی خشکی این رودخانه است اما گویی خبری از باغ های بادام در بالادست رودخانه ندارند یا اینکه نمی خواهند قبول کنند که بادام کاری در چهارمحال بختیاری آبی زیادی را هدر می دهد.
برنج کاری در اصفهان انتقاد جدی در حوضه زاینده رود
مدیرکل دفتر بهم پیوسته منابع آب حوضه آبریز فلات مرکزی ایران با اشاره به اینکه کشت محصولاتی همچون برنج در فلات مرکزی ایران با وجود بی آبی جای تعجب دارد، می گوید: این موضوع جزو مصوبات شورای عالی آب بوده که باید اراضی شالیزاری ساماندهی شوند و این موضوع از اهداف ۹ ماده ای شورای عالی آب بوده است.
مهرزاد احسانی می افزاید: محصولات جایگزین با مصرف پایین آب را به جای برنج پیشنهاد می دهم و تغییر رویکرد از کشت برنج با محصولات با مصرف آب پائین تر دنبال شود.
وی می گوید: البته متقاعد کردن مردم کار ساده ای نیست و در حال حاضر حدود ۴ هزار هکتار زمین به کشت برنج در اصفهان اختصاص یافته است. این موضوع یک چالش در اصفهان محسوب می شود و از انتقادات جدی این بخش است و از وزارت جهاد کشاورزی خواسته شده تا در این بخش وارد شوند و تغییر کشت صورت گیرد.
ضرورت ساماندهی تولید محصولات کشاورزی در اصفهان
مدیرکل دفتر بهم پیوسته منابع آب حوضه آبریز فلات مرکزی ایران تصریح می کند: در حال حاضر در برخی از استان های کشور غیر از اصفهان مانند فارس و خوزستان نیز شاهد کشت برنج هستیم. واقعیت این است که درآمد برنج نسبت به کشت محصولات دیگر مانند گندم بالاتر است.
وی می گوید: سوال این است جایی که کم آبی داریم چرا محصولی کاشته می شود نیاز آبی بالایی دارد؟ این نوع کشاورزی باعث می شود که میزان آب در دسترس محدود شود در حالی که امروز قرار است به سمت کاهش مصرف پیش برویم.
احسانی می افزاید: آیا ما قبول داریم در یک استان با مشکل آب نباید محصولی با نیاز آب شدید را توسعه دهیم؟ بنابراین باید به این سمت پیش برویم که تولید محصولات کشاورزی در اصفهان ساماندهی شود.
مدیرکل دفتر بهم پیوسته منابع آب حوضه آبریز فلات مرکزی ایران در حالی از کشت برنج در اصفهان انتقاد می کند و آن را مهمترین چالش خشکی زاینده رود می داند که درست در بالادست رودخانه چهارمحال ها بدون داشتن حق آبه ای مشخص اقدام به کشت بادام می کنند و برای آبیاری باغات آن از آب زاینده رود بهره می برند. این جای تعجب است که مسئولان وزارت نیرو نسبت به این موضوع واکنشی نشان نداده و بی توجه هستند.
سخنگوی کمیته آب اتاق اصفهان در اظهار نظری متفاوت نیز معتقد است: کشت برنج در استان اصفهان عامل اصلی بی آبی رودخانه زاینده رود نیست و برای حل بحران باید به دلایل اصلی توجه کرد.
محمدکوشافر با بیان اینکه در سال‌ های اخیر به واسطه کم آبی سطح زیر کشت در اصفهان به شدت کاهش یافته است، می گوید: این عامل مشکلاتی در زمینه تولید محصولات کشاورزی و غذایی، معاش کشاورزان، حفاظت خاک و همچنین وابستگی به واردات محصولات کشاورزی کشور ایجاد کرده است.
وی تاکید می کند: برخی افراد تصور می کنند که کشت برنج در اصفهان باعث بحران فعلی رودخانه زاینده رود شده در حالی که این افراد باید اطلاعات خود را در زمینه تغییرات بخش کشاورزی در حوضه زاینده رود به روز کنند.
سخنگوی کمیته آب اتاق اصفهان با اشاره به اینکه تغییرات وضعیت کشاورزی در اصفهان به واسطه بی آبی بسیار سریع بوده است، افزود: لازم است در برنامه ریزی‌ها از آخرین آمار و اطلاعات استفاده شود زیرا استفاده از آمارهای گذشته نه تنها مساله اصلی را برطرف نمی کند بلکه موجب انحراف از واقعیات موجود و عدم موفقیت راهکارهای مقابله با بحران آب در حوضه زاینده رود می شود.
کشت محصولات با نیازآبی بالاتر برنج در بالادست زاینده رود
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد با تاکید بر اینکه کشت برنج در اصفهان نسبت به بلندمدت حدود ۸۰ درصد کاهش یافته است و با ابزارهای علمی به راحتی قابل اندازه گیری است، می گوید: سهم استان اصفهان از سطح زیرکشت برنج اکنون کمتر از یک درصد سطح کل برنج کشور بوده و سطوح کمی در این استان به کشت برنج اختصاص یافته است.
کوشافر می گوید: به دلیل ویژگی های منطقه، بخشی از آب مورد استفاده در برنج کاری پس از نفوذ، در یک سیستم باز چرخش قرار گرفته و سبب افزایش کارایی و بازده آب در مقیاس حوضه نسبت به مقیاس مزرعه می شود.
وی استفاده از الگوی کشت مطابق با ویژگی های سرزمین را موضوع بسیار مهم ارزیابی می کند و می گوید: این الگو باید در کل حوضه زاینده رود انجام شود و در تعیین الگوی کشت حوضه باید مراقب بود که از توسعه کشت محصولاتی که نیاز آبی بالایی دارند، جلوگیری شود زیرا دربالادست حوضه شاهد توسعه کشت محصولاتی هستیم که نیاز آبی بالاتری در مقایسه با برنج دارند.
برنج کاری اصفهان چماقی برای پوشش خرابکاری در بالادست زاینده رود
رئیس کمیته آب اتاق اصفهان نیز با اشاره به اینکه برنج کاری اصفهان چماقی برای پوشش دادن خرابکاری بالادست و سوء مدیریت در حوزه اصفهان، چهارمحال و بختیاری و یزد است، می گوید: میزان آب انتقالی به یزد، برداشت های غیرمجاز در بالادست زاینده رود و افزایش مصارف شهری ۱۰ برابر بیشتر از برنج کاری در اصفهان است.
مهدی بصیری میزان برنج کاری در اصفهان را حدود ۴ هزار هکتار عنوان می کند و می افزاید: حدود ۵۰۰ سال پیش در طومار شیخ بهایی برنج کاری در اصفهان تعریف مشخصی داشت.
وی تصریح می کند: پیش از خشکی رودخانه زاینده رود میزان برنج کاری اصفهان ۲۰ هزار هکتار بود و زاینده رود نخشکید حال جای سوال است که ۴ هزار هکتار برنج کاری چگونه رودخانه را خشکاند.
رئیس کمیته آب اتاق اصفهان با بیان اینکه میزان مصرف آب برنج کنار رودخانه بسیار کمتر از برنج کاری در مناطق دیگر است، گفت: میزان آب مصرفی پیاز بیشتر از برنج است چرا که برنج کاری در کنار رودخانه، فقط بخشی از آب آن تبخیر شده و بقیه آب به زاینده رود بازمی گردد.
وی با بیان اینکه خشکی رودخانه براثر سوء مدیریت و عدم کنترل حوضه آبریز زاینده رود است، تاکید می کند: متاسفانه هیچ کدام از مسئولان کنترلی بر رودخانه ندارند.
با این وجود در چهارمحال و بختیاری بادام کاری می شود به گفته برخی منابع اطلاعاتی و کارشناسان حدود ۳۰ هزار هکتار بادام و گردو در منطقه بالادست زاینده رود کشت می شود که مصرف آب بالایی دارد.
به گفته بصیری طبق مطالعات صورت گرفته همان قدر که بادام مصرف آب دارد برنج کاری اصفهان نیازمند آب است.
رئیس کمیته آب اتاق اصفهان تصریح می کند: برنج کاری در حوضه زاینده رود آب را به رودخانه بازمی گرداند اما کشت بادام بازگشت آب نداشته و مجموع آب مصرفی از دسترس خارج می شود در حالی که ۷۰ درصد آب برنج کاری، قابل بازگشت است.
وی با تاکید بر اینکه طبق طومار شیخ بهایی برنج کاران اصفهانی حق آبه دار هستند، می گوید: متاسفانه کاشت بادام در منطقه چهارمحال و بختیاری بدون داشتن حق آبه انجام می شود و واگذاری آب به آنها برخلاف قانون بوده است.
بصیری با انتقاد بر اینکه متاسفانه مسئولان برنج کاری را دلیل خشکی زاینده رود می دانند، می گوید: در استان چهارمحال و بختیاری حدود ۵ هزار هکتار و در استان خوزستان ۱۲۰ هزار هکتار برنج کاری می شود.
با این حال اکنون احیای زاینده رود موضوع بسیار مهمی است که باید بدون تعصب خاص بر منطقه مورد توجه مسئولان قرار گیرد.

منبع: ایمنا

همچنین بخوانید:

دیدگاهتان را بنویسید

توجه: از انتشار نظرات توهین آمیز معذوریم.