به گزارش اصفهان شرق؛ دانشمندان مرکز پژوهش های زمین شناسی آمریکا طی پژوهشی که گران ترین مطالعه بر تغییرات جریان آب رودخانه ها در ایالات متحده محسوب می شود، الگوهای جریان آب را در ۲۸۸۸ نقطه از رودخانه های این کشور بررسی کرده و آن را با شرایط طبیعی مورد انتظار برای جریان های رودخانه ای مقایسه کردند.
این دانشمندان بر تغییرات حجم آب جاری در رودخانه ها تمرکز کرده اند که افزایش و کاهش آن تاثیری بسیار حیاتی بر چرخه ی زندگی و بوم مورد نیاز برای زنده ماندن و بقاء موجودات وابسته به رودخانه ها دارد.
یافته های « دارن کارلیسل » و همکارانش که بوم شناس هستند نشان می دهد که زنگ خطر برای تجدید حیات رودخانه ها به صدا درآمده و این مساله می بایست در عرصه ی جهانی در اولویت قرار گیرد. در حدود نه دهم از قطعات رودخانه ای مورد مطالعه مشاهده شد که آب از جریان اصلی خود انحراف داده شده است و در مقایسه با هشت متغیر دیگر از جمله دمای حرارت آب، آلودگی نیتروژن و فسفر، و از دست رفتن زمین های حاشیه ی رودخانه برای کشاورزی یا استفاده برای مصارف شهری- دگرگونی و انحراف مسیر جریان آب اولین عامل در ایجاد نقص بیولوژیکی رودخانه هاست.
این مطالعه که در مجله ی علمی انجمن بوم شناسی آمریکا منتشر شده، حاکی از آن است که هر رودخانه به طور طبیعی میزان جریان آب مشخصی دارد، الگویی از فراز و فرودها که با تغییر فصول، تفاوت می کند. ماهی ها، صدف ها، سمندرها و دیگر گونه های زیستی با ویژگی های حیاتی این جریان آب در طی هزاران سال تطابق پیدا کرده اند و بنابراین به بوم هایی که این جریان آب خلق می کند و محیطی که برای عملکرد زیستی همچون مهاجرت و تخم ریزی فراهم می نماید، وابسته هستند. بنابراین مشاهده می شود که در رودخانه هایی که جریان آب آنها شدیدا تقلیل یافته، قزل آلاهای بومی با از دست رفتن سرعت آب و دیگر شرایط مورد نیاز محیطی به نابودی گراییده و به جای آنها گونه های غیربومی همچون کپور که به بوم های استخر مانند عادت دارند جایگزین شده اند.
این تغییرات می تواند آغازی باشد بر از هم گسستن یک شبکه ی کامل از چرخه ی زندگی که ایجاد تغییر در آن منجر به از دست رفتن خدمات حیاتی می شود که رودخانه های سالم به ما انسان ها ارائه می کنند و از آن جمله می توان به حذف فرآیند پاکسازی آب آشامیدنی اشاره کرد. برای مثال بسیاری از صدف های آب های روان با تغییر مسیر جریان آب پراکنده می شوند در حالیکه یک صدف به تنهایی می تواند در هرساعت یک گالون آب را تصفیه کند و بر کیفیت آب تاثیر بسیار بسزایی دارد.
یکی از دلایل اصلی تغییر و انحراف جریان آب رودخانه ها عملیات سدسازی و مخازن آب برای تولید انرژی هیدروالکتریک، کنترل سیلاب ها و هدایت آب برای مصارف شرب و آبیاری است. واضح است که سدها منافع مهمی برای جوامع دربردارند اما اینک زمان آن رسیده که پاسخ به سوالی داده شود که هنوز به طور سیستماتیک جواب داده نشده و آن پرسش اینست که: آیا سدها می توانند منافع مورد نیاز ما را تامین کنند و به طور همزمان برای موجودات زنده ی رودخانه ها همان جریان آب حیاتی که برای زندگی و بقا به آن نیازمندند را فراهم آورند؟
در بسیاری از موارد پاسخ مثبت است. اما نیاز است که این پرسش رودخانه به رودخانه و سد به سد مورد ارزیابی قرار گیرد، چرا که بقای زندگی انسان و اکوسیستم رودخانه ها تا حد زیادی به تحقق این مهم بستگی دارد.

منبع: ایمنا