به گزارش اصفهان شرق؛ قیمت پایین تخم مرغ در سال‌های گذشته آن را به یکی از ارزان‌ترین غذاهای ایرانی تبدیل کرده بود اما افزایش قیمت این محصول پروتئینی در چند ماهه اخیر کم کم در حال تغییر این تصویر ذهنی است.

چند روز قبل و در حالی که قیمت هر کیلوگرم تخم مرغ به ۱۶ هزارتومان رسیده بود ستاد تنظیم بازار قیمت هر کیلوگرم تخم مرغ را حداکثر ۱۱ هزار تومان اعلام کرد، موضوعی که اعتراض پرورش‌دهندگان مرغ تخم‌گذار را به دنبال داشت.

روح‌اله صادقی مدیر یک مرکز مرغداری تخم‎گذار در گفت‌وگو با خبرنگار فارس عنوان کرد: قیمت تمام شده هر کیلوگرم تخم مرغ ۱۲ هزار تومان است اما قیمت خرید از مرغداری‌ها به ۷ هزار تومان رسیده است و ادامه تولید در چنین شرایطی با ضرر همراه است.

این مدیر مرغداری با بیان این که نهاده در بازار پیدا نمی‌شود بیان کرد: نرخ دولتی هر کیلوگرم سویا ۲ هزار و ۴۵۰ تومان است اما در بازار توزیع نمی‌شود و مرغداری‌ها سویا را از بازار به قیمت هر کیلوگرم ۸ هزار تا ۸ هزار و ۵۰۰ خریداری می‌کنند و همین قیمت بالا باعث شده بسیاری از مرغداران از کلزا به جای سویا استفاده کنند که ویژگی‌های لازم را ندارد.

پرورش‌دهنده مرغ تخم‌گذار در استان اصفهان با طرح این سؤال که در شرایط عدم عرضه نهاده دولتی چگونه عرضه آزاد نهاده ممکن است، اضافه کرد: قیمت اعلامی برای ذرت کیلویی ۱۵۰۰ تومان است اما مجبور به تأمین آن از بازار آزاد با قیمت ۲ هزار و ۵۰۰ تا ۲ هزار و ۷۰۰ تومان هستیم و همین گرانی نهاده باعث شده دخل و خرج مرغداران با هم تناسب نداشته باشد.

صادرات را متوقف نکنید

وی ابراز کرد: این سیاست که با تغییر قیمت کالاها صادرات را متوقف کنند غلط است و خط صادرات باید همیشه برقرار باشد و دولت به تولیدکننده داخلی یارانه بدهد تا در طرف مقابل صادرات در شرایط فعلی و نیاز کشور به ارز تداوم پیدا کند.

صادقی یادآور شد: مدت‌ها طول می‌کشد تا صادرکنندگان بازار خودشان را در کشور مقصد پیدا کنند اما با توقف مقطعی صادرات اعتماد طرف خارجی از بین می‌رود و به جای ایران به واردات از ترکیه رو می‌آورند.

وی در پایان تأکید کرد: افزایش قیمت تمام شده ناشی از افزایش قیمت نهاده است و در صورت تأمین نهاده با قیمت کمتر، قیمت تخم مرغ نیز کاهش خواهد یافت.

سبد زنجیره دام و طیور ایران آمریکایی است

پویا پرتو کارشناس مسائل اقتصادی که بررسی‌های متعددی در زمینه صنعت دام و طیور داشته در گفت‌وگو با فارس عنوان کرد: مطالعات بسیاری در زمینه تغییر سبد و زنجیره غذایی دام و طیور انجام شده چرا که سبد غذایی فعلی آمریکایی چیده شده و دلیل این است که از سال ۱۳۴۰ با آغاز مرغداری و دام‌پروری صنعتی در ایران، چون مدل سبد غذایی در آمریکای جنوبی بر پایه ذرت و سویا بوده، نژادهایی مانند راس به ایران آورده شد که زنجیره غذایی آن‌ها نیز وابسته به ذرت و سویا باشد.

کارشناس مسائل اقتصادی ادامه داد: ذرت محصولی آب‌بر است و امکان تولید آن در داخل وجود ندارد و وابسته به واردات هستیم، درباره سویا نیز کشت سویا در ایران انجام می‌شود اما در صورتی که قصد کشت محصولی داشته باشیم که زمین را برای کشت گندم تقویت کند می‌توان کشت کلزا انجام داد.

لزوم اصلاح ژنتیکی در گیاه و دام برای مصرف کلزا

وی خاطرنشان کرد: برخی کشورها نیز به سمت تغییر سبد غذایی مرغ بر اساس ظرفیت‌های تولید داخلی رفته‌اند، به عنوان مثال مرغ‌های هندی‌ از سونگون استفاده می‌کنند که متناسب با اقلیم و نوع پوشش گیاهی این کشور است، تحقق این مسأله در کشور ما نیازمند استفاده از جوجه‌های لاین جدید و اصلاح ژنتیکی در راستای افزایش ضریب تبدیل است.

پرتو تأکید کرد: در صورت تحقق این اصلاحات و اتکا به تولیدات داخلی با محوریت کلزا کاهش ۴۰ درصدی در واردات را شاهد خواهیم بود، البته کلزا تلخ است که این موضوع در پرورش مرغ مشکلی ایجاد نمی‌کند اما گاو کلزا را پس می‌زند و تکه‌های ذرت و کنسانتره را می‌خورد اما این دلیلی بر کنار گذاشتن کامل کلزا نیست چرا که اصلاح ژنتیکی و نژادی هم در بذر گیاه و هم در دام وجود دارد.

کارشناس مسائل اقتصادی در پاسخ به این مسأله که مرغداران رغبتی به این جایگزینی ندارند، تصریح کرد: در دوران گذار حق با مرغداران است اما اصلاح نژادی مرغ‌های لاین که در رأس زنجیره تولید در مرغداری هستند سازگاری بیشتر مرغ با کلزا را به دنبال خواهد داشت که فرآیندی پنج تا ده ساله است.

مرغ لاین چیست؟

حیوانات لاین به یک جمعیت خالص از حیوانات خاص (اعم از دام و طیور) گفته می‌شود که متعلق به یک نژاد مشخص با ویژگی‌های ژنتیکی کاملاً مشخص بوده که صرفاً با حیوانات خالص و هم‌نژاد خود آمیزش می‌کنند و قادر به تولید حیواناتی مشابه خود هستند.

مرغ‌هایی که برای تولید گوشت در مرغ‌داری‌ها پرورش داده می‌شوند به ترتیب از مرغ‌های مادر، اجداد و لاین گرفته شده‌اند، تنها هشت کشور آمریکا، انگلیس، هلند، برزیل، هند، آلمان، فرانسه و ایران فناوری پرورش مرغ لاین را دارند و هیچ کشوری مرغ لاین را به کشور دیگر نمی‌فروشد بلکه در بهترین حالت مرغ‌های اجداد با قیمت‌‌های بالا به کشور وارد می‌شوند.

مشکل نهاده ناشی از عدم تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی است

پرتو یادآور شد: مشکل فعلی کشور تأمین ارز برای واردات نهاده است و تحریم و کرونا هیچ کدام عامل این وضعیت نیستند، و عدم تخصیص ارز کار را به جایی رسانده که طبق آخرین آمار موجود حتی یک محموله کنجاله در بنادر نداریم، هیچ کشتی در حال بارگیری کنجاله نیست و کنجاله دپو شده در گمرک وجود ندارد، موضوع درباره ذرت متفاوت است، چند صد تن ذرت در گمرک دپو شده، در بنادر ذرتی نداریم و دو محموله ذرت نیز روی آب هستند.

کارشناس مسائل اقتصادی خاطرنشان کرد: اثر مستقیم این عدم واردات تا سه ماه آینده بر بازار اعمال می‌شود و مسأله منحصر به غذای دام و طیور نیست بلکه غذای انسان مانند برنج را نیز می‌گیرد.

جریان تجاری را با تعرفه کنترل کنید

وی اظهار کرد: ممنوعیت صادرات در تمامی اقلام و نه صرفاً محصولات کشاورزی و دام‌پروری سیاستی غلط است و در اسناد بالادستی مانند برنامه توسعه بر عدم وضع ممنوعیت صادراتی تأکید شده و کشورها برای کنترل جریان تجاری به سمت وضع تعرفه‌ (عوارض صادرات) می‌روند.

پرتو با اشاره به این که وضع تعرفه می‌تواند آسیب‌زا باشد عنوان کرد: ابتدا باید استراتژی صنعتی کشور تعیین و بر اساس آن تولید انجام شود و به طور هم‌زمان تعرفه تغییر کند، در حالی که در کشور ما وقتی تقاضای انباشت نشده شب عید به دلیل کرونا تخلیه نمی‌شود و از یک سو دستور جوجه‌ریزی ۱۲۴ میلیون قطعه‌ای داده‌ایم و مرغ روی دست ما مانده تازه تعرفه صادرات را از ۵ هزار تومان به  هزار و ۵۰۰ کاهش می‌دهیم.

باید به سمت مرغ سایز برویم

کارشناس مسائل اقتصادی ادامه داد: این کاهش تعرفه دیگر فایده‌ای نخواهد داشت چون پیدا کردن خریدار خارجی زمان‌بر است، عمر مرغ از ۴۵ روز گذشته و از این مدت به بعد هرچه به مرغ خوراک بدهیم در حال اتلاف منافع هستیم و باید مرغ را به کشتارگاه فرستاد.

وی تصریح کرد: بازار هدف مرغ ایران کشور افغانستان است و عراقی‌ها مرغ ایرانی را مصرف نمی‌کنند چرا که ما به سمت مرغ سایز (مرغی که مطلوب خریدار خارجی باشد) نرفته‌ایم و به همین دلیل نتوانسته‌ایم سهمی در بازار مرغ عراق داشته باشیم، مگر در زمان‌هایی که عراق و ترکیه خریدهایی با هدف جلوگیری از نوسان قیمت از ایران داشته‌اند.

دو شرکتی که بازار را خراب می‌کنند

پرتو گفت: عمده خریدهای مرغ در بازار از سوی دو شرکت پشتیبانی امور دام و شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران (GTC) است که مطابق مصوبه شورای عالی امنیت ملی ۷۰ هزار تن مرغ ذخیره می‌کنند و با نزدیک شدن تاریخ انقضای مرغ‌ها اقدام به عرضه در بازار می‌کنند که برنامه مرغداران را به‌هم می‌زند.

کارشناس مسائل اقتصادی افزود: این مدل خرید و فروش عرضه را تغییر می‌دهد در حالی که گاهی باید اجازه داد مرغداران بر اساس ارتباطی که با اتحادیه و وزارت جهاد کشاورزی دارند برای تولید برنامه‌ریزی کنند، مرغداران به شکل تجربی میزان تقاضا در هر بازه از سال را می‌دانند و سالانه با توجه به نرخ افزایش جمعیت تولید را افزایش می‌دهند.

وی متذکر شد: زمانی که این دو شرکت تقاضایی در بازار ایجاد می‌کنند و مرغ را از مرغدار خریداری می‌کنند یا با نزدیک شدن تاریخ انقضا مرغ را به بازار عرضه می‌کنند امکان برنامه‌ریزی تولید از مرغدار سلب می‌شود.

با دستکاری قیمت‌ها تولیدکنندگان را به اشتباه می‌اندازیم

پرتو در پاسخ به این مسأله که کم‌رنگ شدن نقش دولت منجر به کاهش کنترل بر قیمت‌ها خواهد شد، عنوان کرد: هر زمان تلاش کنیم در بازار با تغییر قیمت (P) در بازار مداخله کنیم، سیگنال اشتباهی به تولیدکننده می‌دهیم که برنامه‌ریزی تولیدکننده را به‌هم می‌زند، به عنوان مثال اگر قیمت هر ماسک ده هزار تومان اعلام شود تولیدکننده شروع به برنامه‌ریزی برای تولید بیشتر می‌کند که همین عرضه منجر به کاهش قیمت ماسک می‌شود.

کارشناس مسائل اقتصادی تشریح کرد: ستاد تنظیم بازار بر اساس وزن هر یک از عوامل تولید (کارگر، نهاده، انرژی و …) قیمت تمام‌شده را تعیین و با لحاظ درصدی سود قیمت‌گذاری را انجام می‌دهد در حالی که در اقتصاد نمی‌توان بر اساس حسابداری هزینه تمام شده قیمت‌ها را تعیین کرد که نمونه آن را می‌توان در قیمت‌گذاری خودرو دید.

وی گفت: ستاد تنظیم بازار قیمت تمام شده پراید را حدود ۳۰ میلیون تومان اعلام می‌کند و مانع از قیمت‌گذاری ۷۰ میلیونی می‌شود (البته این به معنای ارزش ۷۰ میلیونی پراید نیست) اما قیمت‌گذاری ۴۵ میلیونی باعث کاهش عرضه و افزایش بیشتر قیمت می‌شود.

پرتو تأکید کرد: نتیجه قیمت‌گذاری دستوری کاهش تولید با وجود افزایش قیمت است، در حالی که این یک تضاد را نشان می‌دهد که منجر به دو قیمتی شدن کالاها خواهد شد، قیمت دولتی با در نظر گرفتن ارز ۴۲۰۰ تومانی و قیمت آزاد با احتساب دلار ۲۳ هزاری که نهاده‌های دامی نیز مصداقی از آن است.

کارشناس مسائل اقتصادی خاطرنشان کرد: اگر نگران قیمت هستیم باید عرضه را افزایش دهیم اما نکته اینجاست که عرضه نباید سیگنال منفی به تولیدکننده بدهد و نوسان قیمت سیب‌زمینی و پیاز مثال خوبی در این زمینه این زمینه است، یک سال سیب‌زمینی گران می‌شود، کشاورز تولید را افزایش می‌دهد که منجر به کاهش قیمت در بازار می‌شود و در سال بعدی کاهش تولید، افزایش مجدد قیمت را در پی دارد.

قیمت مرغ در ده سال اخیر (۹۹-۸۹)

قیمت تخم مرغ در ده سال اخیر (۹۹-۸۹)

به نظر می‌رسد اصلاح نژادی مبتنی بر اقلیم ایران و تغییر زنجیره غذایی در بلندمدت و تعیین نیاز واقعی بازار در تعامل با اتحادیه‌های تولیدکنندگان محصولات دام و طیور می‌تواند اثر بسیار مهمی در ساماندهی بازار مرغ و تخم مرغ داشته باشد.

یک تغییر ساده اما زمانبر و پایان بازی مرغ و تخم‌مرغ

موضوعی که همچون سایر کالاهای استراتژیک حرکت به سمت خودکفایی آن و قطع وابستگی به خارج یکی از الزامات اقتصاد مقاومتی در سال‌های اخیر و پس از تشدید تحریم‌ها در دهه ۹۰ بود که باز هم نسبت به آن در دولت یازدهم و دوازدهم غفلت ورزیده شد.

روز گذشته بود که مهدی طغیانی نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی و در تذکر شفاهی پیرامون نوسانات ارزی کشور اظهار داشت: یکی از مسائلی که امروز برای مردم ما آزاردهنده است موضوع افزایش مستمر نرخ ارز در بازار است که تلاش‌های کمیسیون اقتصادی،‌ بانک مرکزی و وزارت اقتصاد تا کنون بدون نتیجه بوده است؛ دولت تا کنون برنامه‌ای برای مدیریت بازار ارز به مجلس نداده است.

سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس گریزی هم به مسأله خودکفایی و قطع نیاز، وابستگی خارجی و ارزبری محصولات استراتژیک و کشاورزی زد و گفت: اگر وزارت جهاد کشاورزی به مسؤولیت خود در اقتصاد مقاومتی عمل می‌کرد امروز شاهد تحمل مشکلات در تأمین محصولات کشاورزی نبودیم.

طغیانی همچنین تصریح کرد: اگر دولت در ۵ سال قبل ارز کشور را با قیمت ۴۲۰۰ تومان هدر نمی‌داد و ۱۸ میلیارد دلار کشور را نابود نمی‌کرد و در سال‌های ۹۶ و ۹۷ با ارزپاشی منابع کشور را نابود نمی‌کرد مشکلات فعلی را نداشتیم.

انتهای پیام/فارس