به گزارش اصفهان شرق، عواملی چون کاهش شدید بارندگی‌ها در سال‌های اخیر، ادامه‌دار بودن برداشت‌های غیر مجاز از رودخانه، عدم اجرای مصوبات 9 ماده‌ای شورای عالی آب، مشخص نبودن میزان واقعی و حقیقی حق‌آبه‌ها، فقدان مدیریت واحد در حوضه آبریز زاینده‌رود و استفاده از روش‌های سنتی آبیاری و کشاورزی همگی از عواملی است که باعث شده زاینده‌رود به یک رودخانه خشک دائمی تبدیل شود.

رودخانه‌ای که در طول تاریخ علیرغم حیات‌بخشی اما دوره‌هایی را نیز به خشکسالی مبتلا بوده است، اما چند سالی است که با یک خشکی دائمی و پیوسته همراه بوده است که علاوه بر تأثیر گذاشتن بر جنبه‌های زیبایی شهر و کاهش گردشگری، بر سلامت روحی و جسمی شهروندان اصفهانی نیز اثر سو داشته است.

استاندار اصفهان که حل مشکل زاینده‌رود را اولویت اول و اساسی خود عنوان کرده بود، طی روزهای اخیر خبر از تدوین طرحی برای ایجاد احیای رودخانه زاینده رود داده بود، طرحی که در آن قرار است با لوله‌گذاری 52 کیلومتری در قسمت‌هایی از رودخانه حق‌آبه هر بخش و شهرستان از طریق لوله منتقل شود.

طرحی که جلوی هدررفت زیاد آب در شرایط خشکسالی را می‌گیرد و در عین حال هر شهرستان از میزان سهم خود استفاده خواهد کرد.

پساب یا آب سالم؟

برخی منتقدان عنوان کرده‌اند که در طرح جدید استاندار، پساب مورد استفاده قرار خواهد گرفت در حالی که مهرعلیزاده با رد این موضوع تأکید کرده است که آب در نظر گرفته شده تا اصفهان به مسیر خود ادامه خواهد داد و پس از رسیدن به سد آبشار، بازچرخانی شده و  و از بالادست اصفهان به رودخانه رسیده و جاری می‌شود به طوری که عملاً چند بار آب تازه زاینده‌رود در بستر شهر اصفهان خواهد چرخید.

بنا به گفته‌های استاندار این طرح موقتی است و تا زمان رسیدن به شرایط ایده‌آل آبی ادامه خواهد داشت.

وضعیت اصفهان بهتر خواهد شد

جهانگیر عابدی که از کارشناسان حوزه آب در اصفهان است، به خبرنگار فارس گفت: هنوز جزئیات طرح استاندار را مطالعه نکردم اما به صورت کلی وضعیت شهرستان اصفهان از لحاظ محیط زیستی و … بهتر خواهد شد.

وی با بیان این که وضعیت روحی و افسردگی مردم نیز از این لحاظ بهتر خواهد شد، بیان کرد: البته انتقاداتی از شرق و غرب اصفهان مطرح شده است که موارد درستی است و ممکن است موضوع احیای تالاب گاوخونی به دست فراموشی سپرده شود.

رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان این که این انتفاع این طرح باید شامل حال همه مردم شود، تصریح کرد: در مصوبه شورای عالی آب کشور حداقل حق‌آبه زاینده‌رود به تالاب گاوخونی پیش‌بینی شده است و اگر به تالاب گاوخونی برسد حق‌آبه‌داران شرق و غرب بهره‌مند می‌شوند اما با اجرای طرح استاندار ممکن است این موضوع به تأخیر بیفتد.

طبق گفته‌های این کارشناس هر چند طرح استاندار مزایا و محاسنی دارد اما ایرادات و ابهاماتی نیز دارد که نشان می‌دهد انتقاد و اعتراض منتقدان صحیح است.

از طرفی برخی صاحب‌نظران حوزه آب از ارائه نشدن این طرح به مجامع علمی گلایه کرده و معتقدند که این طرح باید در جامعه دانشگاهی و علمی استان مطرح شود و عیار علمی و اهداف آن به صورت شفاف مطرح شود.

اگر بازچرخانی چاه‌ها را پرآب کند بسیار اثرگذار و عالی

مهدی قیصری یکی از کارشناسان حوزه آب است که از اساتید دانشگاه صنعتی اصفهان نیز محسوب می‌شود به فارس گفت: در ابتدا هدف اجرای طرح باید مشخص شود تا راحت‌تر بتوانیم تصمیم‌گیری کنیم.

وی با بیان این که اگر هدف از اجرای طرح تنها پاک کردن هوای شهر و تلطیف آب و هوا باشد با احداث پارک‌های محلی این اتفاق راحت‌تر و بهتر اتفاق می‌افتد، اظهار داشت: اگر آبی که در رودخانه عبور می‌کند بتواند چاه‌های سطح شهر را پرآب کند بسیار اثرگذار و عالی است.

عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان ادامه داد: اگر قرار است با این طرح نفوذ به سفره‌های زیرزمینی کاهش داده شود این کار هیچ اثری روی تلطیف هوا نخواهد داشت، علاقه داشتم این طرح در یک مجمع علمی ارائه شود اما تاکنون چنین نشده است و به این صورت نمی‌توانم به عنوان موافق و مخالف در مورد این طرح نظری بدهم.

طبق گفته برخی کارشناسان طرح پیشنهادی مهرعلیزاده پیش از این نیز یک بار در دهه 70 شمسی نیز مطرح شده بود اما در آن زمان نیز با مخالفت‌هایی رو به رو شد.

بازچرخانی آب موقتی است

ناصر حاجیان که از حامیان طرح پیشنهادی استاندار است، می‌گوید این طرح موقتی است و آن چه که منتقدان در رد این طرح می‌گویند که مشکلات زیست‌محیطی و … دارد صحیح نیست چرا که این طرح موقتی است.

وی با بیان این که فرض کنیم حجم آب خروجی از سد زاینده‌رود حدود 20 میلیون متر مکعب است و آب مصرفی برای شرب و صنعت حدود 10 تا 12 میلیون متر مکعب باشد، یعنی حدود 8 میلیون مترمکعب آب از مسیر رودخانه برداشت می‌شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان ادامه داد: تا سد چم آسمان آب وجود دارد چرا که آب شرب از این سد تهیه می‌شود اما بقیه رودخانه تا تالاب گاوخونی خشک است، این طرح جدید استاندار به این صورت است که کف رودخانه یک سری لوله‌هایی کار گذاشته می‌شود که طراحی آن نیز از قبل انجام شده است.

وی در همین خصوص ادامه داد: 2 لوله 1400 کف رودخانه قرار می‌گیرد و از لحاظ فنی جایگذاری آن‌ها نیز بررسی شده است، در مواقعی که خشکسالی است و نمی‌توانیم حتی یک لیوان آب هم در رودخانه بریزیم می‌توانیم از این طرح استفاده کنیم، این طرح به‌قدری انعطاف دارد که می‌توان میزان حق‌آبه هر بخش و شهرستان را مشخص کرد.

حاجیان معتقد است با این طرح در مواقع نیاز مانند زمستان که نیاز به آب زیادی هم نیست می‌توان با جریان انداختن آب در مادی‌ها علاوه بر تغذیه منابع زیرزمینی از در مواقع نیاز از این آب استفاده کنیم.

حاجیان نیز مانند دیگر کارشناسان مخالف و موافق خواستار برگزاری یک میزگرد علمی و بررسی دقیق و علمی این طرح توسط کارشناسان مربوطه شد و با توجه به نقطه نظرات مختلف، مقابل هم نشاندن کارشناسان بهترین راه حل به نظر می‌رسد.

گزارش از میثاق لیث‌صفار