در بین کسب و کارهای اقتصاد دیجیتال و فضای مجازی، پیام رسان از آن جهت که کاربران زیادی دارد، محتوای ردوبدل شده در آن غالباً توسط همان کاربران تولید می شود و سایر کسب وکارها می توانند از قابلیت های آن استفاده کنند، بسیار در بهبود بخش هایی از اقتصاد ایران مؤثر خواهد بود.افزایش تولید ناخالص داخلی به صورت مستقیم و غیرمستقیم، ایجاد اشتغال، ارتقای سطح نیروی کار، جذب سرمایه داخلی و خارجی، جذب درآمد از بازارهای خارجی، کمک به ارتقای دانش بومی و مواردی از این دست، از جمله ویژگی هایی است که در پیام رسان بومی وجود دارد و باعث توسعه اقتصاد کلان کشور می شود.در ادامه به برخی از اثرات توسعه پیام رسان بومی بر اقتصاد کلان اشاره می شود.

افزایش تولید ناخالص داخلی

ایجاد و حفظ یک کسب وکار به معنای تولید درآمد و افزایش درآمد ناخالص داخلی است. با اشباع اقتصاد جهانی در حوزه کالا و خدمات در اعصار گذشته، امروزه محصولات مجازی می تواند اقتصاد جهانی را متحول کند. سرمایه گذاران در تمام نقاط جهان به فکر توسعه فعالیت های خود در فضای مجازی هستند. ازاین رو با توجه به اینکه اقتصاد ایران نیز از این موضوع مستثنا نیست و با ایجاد کسب وکارهای نوین در آن، می توان درآمد ملی را افزایش داد، لازم است برای ورود به اقتصاد فضای مجازی برنامه ریزی مدون و معطوف به هدف داشت. در کشورهای پیشرو از نظر اقتصاد فضای مجازی، درصد اقتصاد اینترنتی از حجم کل اقتصاد ایشان تا ۱۲٫۹ گزارش شده است که عدد قابل توجهی است.

پیش بینی می شود در سال ۲۰۱۷ میزان درآمد حاصله در شبکه های اجتماعی۳۶٫۶۹ میلیارد دلار باشد. با توجه به گستردگی استفاده کاربران ایرانی از این خدمات و یک درصد جمعیت جهان در کشور، ظرفیت جذب بیش از یک درصد این درآمد برای اقتصاد ایران دور از تصور نیست؛ بنابراین با یک تصمیم درست می توان عددی معادل ۹ میلیارد دلار که تقریباً یک درصد از تولید ناخالص داخلی است را برای کشور ایجاد کرد.

ارتباطات و خدمات داخلی اداری
تأمین امنیت داده برای کاربران خصوصاً کاربران دولتی بسیار مهم است. یکی از چالش های موجود در پیام رسان و خدمات خارجی در اختیار نداشتن تأمین امنیت اطلاعات و داده است. تا زمانی که امنیت این داده تأیید نشود بسیاری از خدمات دولتی و ارتباطات درون دستگاهی که مقدمه خدمات است رخ نخواهد داد. از چت دونفره و تبادل فایل بین ایشان گرفته تا تبادل اسناد ملی، هویتی و اقتصادی نیازمند تأمین امنیت است.

علاوه بر خدماتی که ممکن است برای مردم اتفاق افتد، تبادلات درون اداری که در روز شاید میلیون ها تبادل و گفتگو باشد، امری بسیار مهم است. شاید کسی نتواند انکار کند که امروزه بسیاری از تبادلات شغلی و اداری در پیام رسان ها و به ویژه تلگرام صورت می گیرد. این موضوع در ادارات دولتی و غیردولتی نیز صادق است و در صورتیکه بخواهیم این موارد از دسترسی کشورهای رقیب و دشمن دور باشد، لازم است آنها را به فضای امن داخلی جابجا کنیم. برگزاری دوره های ضمن خدمت، ارائه خدمات اتوماسیون، ارائه تسهیلات، پیگیری وضعیت تأمین اجتماعی و بسیاری از نیازهای کارمندان دولتی نیز در این بستر قالب پیگیری است.

جانشینی واردات
جانشینی واردات یکی از اهداف همیشگی کشورهای درحال توسعه است. این امر باعث رونق بازار داخلی و استفاده از فرصت های نوین رشد اقتصادی می شود. با توسعه پیام رسان بومی، کشور به جای مصرف کننده بودن، خود تولیدکننده پلت فرم پیام رسان می شود. این سیاست ممکن است در آینده به مسیری برود که علاوه بر صادرات، نوآوری نیز رخ دهد و باعث رشد فناوری و اقتصادی کشور در حوزه فضای مجازی شود؛ در این صورت می توان به توسعه صادرات در کنار تولید نیز نظر داشت.

امکان ورود ارز با جذب کاربر خارجی

ارزآوری یعنی صادرات کالا به خارج از کشور؛ این مهم در حوزه خدمات نیز قابل تعریف است. به طور مثال خدمات سلامت الکترونیک و گردشگری سلامت ازجمله مواردی است که ایران در آن دارای مزیت است و در سال های گذشته توانسته است افراد زیادی از کشورهای همسایه و اروپا را تحت پوشش قرار دهد. اگر پیام رسان های خارجی توانسته اند در کشورهای هدف به جذب کاربر موفق شوند، اگر خدمات مختلف گوگل باعث خروج ارز از کشور می شود، در این حالت روند معکوس تنها با توسعه خدمات داخلی مانند پیام رسان بومی، آنهم با نگاه به مخاطبان خارجی، معنادار است. ارتباط ایران با همسایگان، مسلمانان و شیعیان خصوصاً در کشورهای منطقه مانند تاجیکستان، افغانستان و امثال آن می تواند این فرصت را بیش از پیش نمایان کند.

لازمه این امر توسعه فنی و اقتصادی پیام رسان بومی است تا پس از جذب موفق کاربران داخلی بتواند بازار خارجی خود را نیز گسترش دهد. تلگرام نسبت به شبکه های پیام رسان مطرح جهانی حتی کمتر از یک هجدهم مخاطبان را به خود جذب کرده است. این مهم نوید به ظرفیت بسیار بالای اقتصاد جهانی در توسعه خدمات فضای مجازی ایرانی می دهد.

ارتقای دانش، فناوری و مهاجرت معکوس نخبگان

افزایش واردات برخی محصولات، سهل الوصول تر و باکیفیت تر از تولید داخلی آنها به نظر می رسد، اما تولید بومی، مزیت هایی برای اقتصاد هر کشور دارد که واردات به هیچ عنوان از آن مزیت ها برخوردار نیست.

این موضوع در مقوله دانش بسیار متفاوت است. اگر در کشور برای برخی کالا و خدمات مزیت تولیدی نداشته باشیم اما بدانیم این کالا یا خدمت به طور مستقیم یا با تکمیل سایر چرخه های یک صنعت در آینده می تواند به اقتصاد کشور کمک کند و مزیت ایجاد کند، راه اندازی آن را از امروز می توان جزء فعالیت های دارای مزیت تلقی کرد. به عنوان مثال اگر راه اندازی پیام رسان بومی بخواهد با تماس صوتی و تصویری همراه باشد، باید دانش و فناوری این حوزه به گروه توسعه دهنده اضافه شود. این امر گاه با نیروی مستقر در داخل کشور محقق می شود و گاه با بازگشت مغزها و مهاجرت معکوس نخبگان. بنابراین صرف نبود مزیت در دوره کنونی نمی تواند توجیهی برای عدم ورود به عرصه پیام رسان بومی باشد.

توان ایجاد برند منطقه ای و جهانی
ایران در برخی محصولات و خدمات، دارای برند منطقه ای و حتی جهانی است. در حوزه فضای مجازی نیزاگرچه به تازگی وارد این عرصه شده است اما می تواند به تولید و صادرات خدمات مرتبط با این اقتصاد بپردازد. هم اکنون برخی خدمات و پلت فرم های داخلی توانسته اند بازار کشورهای همسایه را به دست گیرند. در نتیجه در حوزه پیام رسانی، بعید نیست که با برنامه ریزی دقیق و کارآمد بتوان سهمی از بازار کشورهای همسایه و حتی سایر کشورها را به دست آورد. ایجاد و افزایش سهم بازاری در اقتصاد جهانی اولاً نیازمند وجود خدمات مرتبط، ثانیاً کیفیت و قدرت آن و ثالثاً توان مدیریت کسب وکار و بازاریابی جهانی آن است. اگر پیام رسان خارجی در کشور غالب باشد، نمی توان به توسعه توانمندی داخلی در بازارهای خارجی امید چندانی داشت زیرا از یک سو دانش و فناوری رشد نخواهد کرد و از سوی دیگر سرمایه گذاری برای این امر رخ نمی دهد.

جذب سرمایه خارجی و سرمایه سرگردان داخلی

هر کسب وکار علاوه بر نیروی انسانی و دانش، نیازمند سرمایه است؛ جذب سرمایه نیز بدون وجود بستر آن یعنی کسب وکاری که بتواند سودآوری مناسبی داشته باشد، معنا ندارد. میزان جذب سرمایه در سال ۱۳۹۰ مبلغ ۴۲۷۷ میلیون دلار بوده است که در سال ۱۳۹۵ به یک میلیارد دلار کاهش یافته است.

اگرچه جذب سرمایه خارجی مهم است اما نکته اساسی تر، جذب سرمایه های سرگردان داخلی است؛ با توجه به اقبال کاربران ایرانی به پیام رسان، توسعه پیام رسان بومی توجیه اقتصادی دارد، در نتیجه از یک سو می تواند به جذب سرمایه داخلی و مدیریت سرمایه های سرگردان کمک کند و از سوی دیگر سرمایه خارجی جذب کند. در هر دو صورت اقتصاد کشور به میزان قدرت این خدمات توسعه خواهد داشت. تلگرام به عنوان یک پیام رسان خارجی و با تکیه بر کاربرانی که از سایر کشورها مانند ایران دارد، توانسته است به میزان ۱٫۷ میلیارد دلار تنها برای فروش ارز دیجیتال خود سرمایه جذب کند. این مهم به توانمندی بالای یک خدمت مجازی در تحول اقتصادی اشاره دارد.

امکان مدیریت حمایت‌های دولتی

یکی از چالش های اساسی بنگاه های کوچک در حوزه تولید محتوا عدم توان احقاق حق خود و اثبات حق معنی آثار در دادگاه است. فرض کنید دولت تمایل دارد با ارائه خدمات مشاوره رایگان به این افراد کمک کند. شناسایی کسب وکارهایی با این ویژگی و تعیین و رصد میزان تخصیص اعتبار برای هریک از این کسب وکارهامی تواند با داده های عظیم مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد.

همچنین برای نمونه فرض کنید کسب وکارهایی که دارای بیشترین فعالیت هستند درخواست حمایت دولتی داشته باشند. دولت می تواند با گزارش گیری از پیام رسان ها میزان حمایت و نوع حمایت را تعیین و اعمال کند. تشخیص دهد معافیت مالیاتی به کدامیک از فعالیت ها تعلق می گیرد و چه افرادی تاکنون از این معافیت استفاده کرده اند و حتی حمایت های دولتی چه کمکی به توسعه کسب وکار آنها کرده است.

توسعه پیام رسان بومی می تواند کسب وکارهای زیادی در اقتصاد ایران ایجاد کند

توسعه هر صنعت نیازمند توسعه فعالیت های مجاور آن است؛ اگر قبول کنیم صنایع نوین می‌توانند موتور محرک‌هایی برای ایجاد فعالیت های جانبی جدید باشند، توسعه اقتصاد فضای مجازی و ازجمله پیام رسان بومی می تواند کسب وکارهای زیادی در اقتصاد ایران ایجاد کند و به توسعه کسب وکارهای موجود نیز کمک کند. از این رو یکی از سیاست های مهم هر دولتی می تواند کمک به توسعه اقتصاد فضای مجازی و در حال حاضر، توسعه پیام رسان های بومی باشد.
انتهای پیام/ندای اصفهان