سرویس: اخبار شهرستان 12:50 - یکشنبه 27 اسفند 1396

عید کجا بریم/ سفر به شرق اصفهان؛

قلعه هزار ساله قورتان دومین بنای خشت و گلی ایران/ تصاویر

وقتی وارد ورزنه می شوید به محور غرب می رسید و می توانید از قلعه قورتان جاذبه ای در دل کویر بخش بن رود کمال استفاده در زمینه گردشگری را ببرید.

به گزارش اصفهان شرق، روستای قورتان مرکز دهستان گاوخونی در فاصله ی حدود ۱۱۰ کیلومتری شرق اصفهان واقع شده است. فاصله ی این روستا تا شهر ورزنه (مرکز بخش بن رود) حدود ۱۲ کیلومتر بوده و جمعیت آن بالغ بر دو هزار نفر است و همجواری این قلعه با رودخانه زاینده رود باعث شده تا روزهای آخر هفته میزبان گردشگران زیادی از اقصی نقاط کشور همچنین گردشگران خارجی باشد.

همانگونه که از وجه تسمیه و نام این روستا هویداست، به احتمال قوی انبار مهمات و یا محل شورای نظامی گروهی از جنگجویان سلسله های دیلمی و سلجوقی بوده است. در حقیقت از شهر اصفهان تا این قلعه ارتباطی وجود داشته و امکان خبر و علامت دهی از روی قلل کوهها و تپه ها و مناره ها از اصفهان تا قلعه ی قورتان امکان پذیر خواهد بود.

روستای قورتان در سمت شمالی رودخانه واقع و از همان ابتدا ی ورود به آن عظمت دیوارهای قلعه اش چشمگیر بود. بنای قلعه ی قورتان احتمالا در قرن ۴ (۳۶۶-۳۲۳ ه ق)‌ صورت گرفته و بواسطه ی موقعیت جغرافیایی ممتازی که دارد (در کنار زاینده رود) از تاریخ بنا تا به امروز سکونت در آن وجود داشته است.

مساحت این ارگ 43 هزار متر و مصالح به کار رفته مطابق با آب و هوای کویری و تماما از خشت و گل ساخته شد.

باروی شمالی آن 250 متر و باروی شرقی آن 182 متر طول دارد و تعداد برج های دیده بانی آن 14 برج بوده که یکی از برج ها و قسمتی از حصار اصلی ارگ بر اثر طغیان و منحرف شدن مسیر رودخانه زاینده رود تخریب شد. قطر دیوار این بنای عظیم از پایین 2 الی 3 متر متغیر می باشد .ارتفاع حصارها از زمین تا کنگره 8 متر و ارتفاع برج ها از زمین تا کنگره 9 متر است.

این ارگ دارای دو دروازه شمالی و جنوبی است که متاسفانه مورد بی مهری مسئولان قرار گرفته و دومین ارگ خشت و گلی در جهان به مرور زمان در حال تخریب است و مسئولان باید همت خود را برای مرمت این بنای تاریخی به کار گیرند.

حمام ارگ

حمام ارگ در زمان قدیم به صورت خزینه ای بوده و آب آن توسط هیزم گرم می شد و هیزم آن را حمامی(مسئول حمام) از مسافت های طولانی به روستا می آورد.
آب خزینه توسط چرخ از چاه کشیده می شد و در بعضی از مواقع از جوی آبی که از بیرون ارگ وارد میشد خزینه را پرآب می کردند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی با همکاری جهاد سازندگی، درب خزینه را مسدود کرده و قسمتی که دوش ها در آن قرار دارد را به حمام اضافه کردند و تور بهداشتی ساخته شد که تا سال 85 نیز مورد استفاده قرار می گرفت.

حمام روستا در ضلع غربی ارگ واقع گردیده است. طبق شواهدی که مشاهده شد تاریخ بنای حمام در این مکان به قبل از ساخت ارگ برمیگردد. این حمام در ادوار مختلف دچار تغییرات زیادی شده است. حمام کنونی متعلق به دوره قاجار می باشد. حمام در حال تخریب بود که با پیگیریهای شورای اسلامی ،دهیاری و انجمن ارگ زنده رود قورتان در سال 1392 مورد تعمیر و مرمت قرار گرفت.

در کنار حمام اصلی حمام کوچکتری بود که در روز، هنگامی که حمام توسط زنان مورد استفاده قرار می گرفت، برای استفاده مردها باز بود. از نکات جالب در ساختمان حمام بزرگ، وجود محلی به نام نمازخانه برای افرادی بود که احتمال قضا شدن نمازشان در صبح و عصر وجود داشت.

آسیا یا ارگاه

در داخل ارگ چهار آسیا یا به زبان محلی ارگاه وجود داشت که اکنون فقط ساختمان های آن ها باقی مانده است. ارگاه به زبان محلی به آسیایی گفته می شود که سنگ آن توسط حیوان (گاو، اسب، الاغ) به چرخش در می آمد. بعد از این که امنیت بیرون ارگ ایجاد شد ، آسیاب های آبی در کنار رودخانه ساخته شده و شروع به کار کرده و آسیاهای داخل ارگ تغییر کاربری داده است.

نام چهار آسیا یا همان ارگاه معروف داخل ارگ عبارت است از:
ارگاه حسینعلی نصراله که در خانه ای به همین نام و در ضلع شمالی ارگ ، روبروی درب شمالی حسینیه واقع گردیده است
ارگاه حاج ابراهیم که در ابتدای بازار و کنار مسجد شبستان می باشد
ارگاه میر مهدی که روبروی مسجد شبستان واقع بوده است
ارگاهی که در خانه حاج میرزا توکلی و نزدیک بازار و میان ده واقع است

وجود چهار ارگاه در ارگ بیانگر جعمیت زیاد در دوره های مختلف روستا بوده است.

قابل ذکر است، فرق بین آسیا و آسیاب این است که سنگ آسیا توسط باد، حیوان یا برق چرخانده می شود ولی سنگ آسیاب فقط توسط آب و به هنین علت است که کلمه آب به آسیا اضافه شده است.
مثل این که به دندان آسیا، آسیاب گفته نمیشود.(دندون ار به زبان محلی دندان آسیا)

نخلدان

در وسط ارگ بنایی با ارتفاع 6 متر معروف به نخلدان خودنمایی می کند که قدمت آن به دوره صفویه بر می گردد. در گذشته برای نگهداری نخل عزاداری امام حسین(ع) از آن استفاده می شد ولی هم اکنون نخل در حسینیه نگهداری می شود. این بنا به گفته باستان شناسانی که از آن بازدید کرده اند قبلا کاربری خانگاه (خانقاه ) داشت که در آن افراد صوفی به عبادت مشغول بودند. گچ بری های زیبایی هم داشته که از بین رفته است. موقعیت این بنا در جنوب شرقی ارگ می باشد.

انتهای پیام/ محمد جواد رحمانی قورتانی

 

دیدگاهتان را بنویسید

توجه: از انتشار نظرات توهین آمیز معذوریم.