سواد رسانه‌ای، گمشده فضای مجازی است؛
رسانه‌های مجازی، بشر گرفتار مدرنیته و کاربران ناآگاه
رسانه‌های مجازی به قدری در زندگی ما رسوخ کرده اند که بیشتر ما هر روز ساعت ها با آن مشغول هستیم و حتی افکار و رفتارهای ما بر اساس اطلاعاتی که از طریق آن منتشر می شود، شکل می گیرد.
به گزارش اصفهان شرق، پیشرفت تکنولوژی و رشد سریع استفاده تخصصی از رایانه و فضای مجازی، ضمن تبدیل انسان امروز به یک کاربر حقیقی دنیای مجازی، دنیای گسترده و بزرگ مادی را به دهکده ای کوچک و متراکم تبدیل کرده است.
امروزه رسانه های مجازی به یکی از عوامل اثرگذار در جریان های اجتماعی ایران تبدیل شده اند. در جریان آشوب های اخیر، دولت به دلیل آن که نرم افزاری بومی طراحی و همه گیر نشده است، مجبور شد چند روزی چند شبکه اجتماعی را فیلتر کند تا از آن برای دروغ پراکنی و فریب استفاده نشود. در واقع این رسانه ها به قدری در زندگی ما رسوخ کرده اند که بیشتر ما هر روز ساعت ها با آن مشغول هستیم و حتی افکار و رفتارهای ما بر اساس اطلاعاتی که از طریق آن منتشر می شود، شکل می گیرد.
اما استفاده از فضای مجازی و بهره مندی از مزایای شبکه های اجتماعی شرایط و ویژگی هایی دارد که این یادداشت در صدد است شماری از آن ها را معرفی کند.
رسانه عوض شده است
شاید تا چند سال پیش وقتی صحبت از رسانه می شد، همه رسانه در تلویزیون و رادیو و روزنامه خلاصه می شد و فضای مجازی و رسانه های دیجیتال، حضور قابل عرضی در میدان عمل نداشتند. اما امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی، هر شخصی دارای یک ایمیل و وب و حتی در گوشی های شخصی و همراه خود، دارای گروه های مختلف اجتماعی در فضای مجازی هستند و روزانه ضمن برقراری ارتباطات کاری، اخبار و اطلاعات زیادی را با یکدیگر رد و بدل می کنند.
با توسعه و رشد تکنولوژی، جهان به مرحلۀ جدیدی گام نهاد که از آن به عنوان عصر انقلاب تکنولوژی یاد می کنند.
دورانی که در آن رسانه‌ها، ضمن گام برداشتن در مسیر تکامل و تنوع و تکثر، به یکی از اجزای اصلی و اجتناب ناپذیر جوامع بشری تبدیل شده‌اند. استفاده و بهره برداری از این رسانه، به علم و سواد نیاز دارد و بنابراین برای اینکه بتوان از این رسانه‌های متعدد و متنوع موجود، کمال استفاده را کرد، باید سواد و فن مورد نیاز آن را نیز آموخت. این سواد و فن، چیزی فراتر و بالاتر از توانایی خواندن و نوشتن است که از آن به عنوان سواد رسانه ای نام می برند.
سواد رسانه ای
توانایی و قدرت دسترسی، تحلیل، ارزیابی و انتقال اطلاعات و پیام‌های رسانه‌ای که می‌توان در چارچوب‌های مختلف چاپی و غیر چاپی عرضه نمود را سواد رسانه‌ای می‌گویند. سواد رسانه‌ای علاوه بر توانایی در سواد سنتی، که همان توان خواندن و نوشتن بود، توانایی تحلیل و ارزشیابی پیام‌ها و قدرت تولید و انتقال اطلاعات به دیگران در قالب‌های مختلف و با ابزار گوناگون را در انسان پدید می‌آورد. این‌گونه از سواد؛ با توانمند کردن انسان بر درک نحوه کار رسانه‌ها و نحوۀ معنی‌سازی آنها، ماهیت و اهداف تولید پیام رسانه‌ها و تأثیرات و تکنیک‌های رسانه‌های گوناگون، او را از مصرف‌کنندگی صرف خارج کرده و در برابر اثرات رسانه‌ها مقاوم می‌سازد.
سواد رسانه‌ای در کنار آموختن خواندن ظاهر پیام‌های رسانه‌ای از رسانه‌های مختلف، می‌کوشد خواندن سطرهای نانوشتۀ رسانه‌های نوشتاری، تماشای پلان‌های به نمایش درنیامده و یا شنیدن صداهای پخش‌نشده از رسانه‌های الکترونیک را به مخاطبان بیاموزد.
به عنوان مثال مخاطبی که دارای سواد رسانه‌ای است، از اهداف و میثاق‌های رسانه‌ها خبر داشته و از آنها به طرزی آگاهانه استفاده می‌کند. چنین مخاطبی از نقش صدا، موسیقی و سایر جلوه‌های ویژه برای القای فضا و معنی در تلویزیون و سینما با خبر است و می‌داند چرا و چگونه یک پیام واحد در تلویزیون، سینما، روزنامه‌ها، مجلات، رادیو، تابلوهای بزرگ تبلیغاتی و یا بازی‌های رایانه‌ای می‌تواند، اثرات متفاوتی از خود بجا گذارد.
اخلاق در فضای مجازی
فضای مجازی همان گونه که از نامش پیداست، فضایی کاذب و غیر حقیقی است و به سادگی و به آسانی قابل اعتماد و اطمینان نیست. از این رو لازم است در استفاده از این فضا نهایت حساسیت و دقت از طرف کاربران صورت گیرت تا پشیمانی به بار نیاید.
بررسی ها نشان از آن دارد که امروزه بخش های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی متاثر از فضای مجازی است و بسیاری از تحولات در بخش های مذکور را رقم می زند. با گسترش دامنه کاربران فضای مجازی و تبادل اطلاعات و الکترونیکی شدن زندگی انسان ها، نیاز است کاربران با شرایط قانونی و اخلاقی و علمی استفاده از فضای مجازی آشنا شوند. رشد سریع تکنولوژی و تبادل برق آسای اطلاعات و پیوند و رابطه‌ی ناگسستنی در جهان امروز، ما را ناچار به استفاده از این فضای مجازی کرده است.
این در حالی است که همیشه از فناوری های روز به صورت مثبت و صحیح استفاده نمی شود و هستند کسانی که به دلیل منافع خودخواهانه و ستمگرانه‌ی شخصی و گروهی، از این تکنولوژی سوء استفاده می کنند. اینجاست که لزوم رعایت اخلاق و کسب مهارت های رسانه ای به خوبی احساس می شود. آموزش و فرا گرفتن اخلاق استفاده از فضای مجازی در درجه اول به شخصیت تربیتی و اجتماعی هر کاربر و در درجه دوم به میزان احساس مسوولین و مدیران این فضای مجازی بستگی دارد.
فرهنگ فضای مجازی
فضای مجازی به سبب فراگیر بودن و گستردگی محیط، قابلیت های فراوانی دارد که از آن در فرهنگ سازی های عمومی می توان بهره برد. صراحت و صداقت و شفافیت، عوامل مهم و موثر در جذب مخاطب و افزایش کاربران در فضای مجازی هستند. وبلاگ ها و سایت هایی که صداقت و صراحت و شفافیت بیشتری در اهداف و برنامه ای عملی خود دارند، قطعا دارای طرفداران بیشتر هستند و از طرف دیگر اثر گذاری بیشتری، آن هم در فضای گسترده تری دارند. حال چه خوب است از این اثرگذاری خود، حداکثر استفاده را برده و ضمن ترویج فرهنگ ناب و مترقی، به کانونی برای نشر و ترویج فرهنگ و اخلاق تبدیل گردند.
اکنون با توجه به گسترش فناوری های رایانه ای و ایجاد فضایی وسیع و گسترده به نام فضای مجازی، نیاز واجب است که ضمن ایجاد تعامل و ارتباط با مخاطبان و کاربران، از طریق همین فضای مجازی بر سواد رسانه ای آنها بیافزاییم و ضمن رعایت صراحت و صداقت، با شفافیت، نیازهای اطلاعاتی جامعه‌ی همراه خود را پاسخ گفته و با تدوین اهداف کارشناسی شده، روز به روز ضمن رشد و پرورش فکری و روحی کاربران، تلاش کنیم تا اخلاق و فرهنگ اصیل اسلامی ایرانی را در بین نسل جوان، رواج داده و از این فناوری در راستای معارف مذهبی و ملی کشور و شهر خود، بهره برداری کنیم.
انتهای پیام/صاحب نیوز
