ارزیابی پروژه‎ی بن ـ بروجن از دید اقتصاد مهندسی و مصالح ملی:

بخش‌های مهمی از مناطق هدف پروژه‎ی بن ـ بروجن از جمله شهرهای بروجن ـ فرادنبه ـ سفید دشت و برخی دیگر از مناطق و روستاهای زیر پوشش آن در حوضه‎ی آبریز کارون قرار دارند. در واقع اجرای پروژه‎ی بن ـ بروجن به مفهوم انتقال بین حوضه‌ای آب از حوضه‎ی زاینده‌رود به حوضه‎ی کارون است.!!

انتقال بین حوضه‌ای آب از حوضه‎ی بحران زده و دچار کمبود شدید آب زاینده‌رود به حوضه‎ی پرآب و دارای آب مازاد بر مصارف کارون، مغایر با منطق کارشناسی، مصالح ملی و اصول و مبانی مدیریت منابع آب و اقتصاد مهندسی است. اجرای پروژه‎ی بن ـ بروجن به مفهوم آن است که آب‌هایی که با هزینه‎ی سنگین از حوضه‎ی کارون به حوضه‎ی زاینده‌رود منتقل شده‌اند با صرف هزینه‎ی سنگین به حوضه‎ی مبدأ یعنی حوضه‎ی کارون بازگردانده شوند.!! هیچ منطق کارشناسی و مدیریت اصولی منابع آب چنین اقدامی را موجه نمی‌شناسد، مگر آن که پروژه‎های جایگزین و قابل عمل وجود نداشته باشد و تأمین و انتقال آب از زاینده‌رود ناگزیر و الزام آور باشد. در ادامه‎ی پروژه‌های جایگزین معرفی می‌شود و نشان داده خواهد شد پروژه‎ی بن ـ بروجن از هر نظر فاقد توجیه است.

پروژه‌های جایگزین پروژه‎ی بن ـ بروجن

سد چغاخور

سد چغاخور با حجم سالیانه‎ی 35 میلیون متر مکعب که مصرف کشاورزی دارد قابلیت تأمین آب شرب شهر بروجن با نیاز حداکثر 7 میلیون متر مکعب در سال را دارا می‎باشد.

پروژه‎ی انتقال آب سبزکوه

پروژه‎ی انتقال آب سبزکوه مشخصاً برای تأمین و انتقال آب شرب و صنعت به بروجن ـ فرادنبه ـ سفیددشت و دیگر روستاهای منطقه‎ی تصویب و عملیات اجرایی آن آغاز شده است. این پروژه دارای مشخصات زیر است:

حجم آب قابل انتقال : (میلیون متر مکعب) 56

طول تونل انتقال :(کیلومتر) 7/10

قطر تونل: (متر) 6/3

سامانه‎ی انتقال : ثقلی و بدون نیاز به پمپاژ

پروژه‎ی انتقال آب سبزکوه آب را به طور ثقلی به مخزن سد چغاخور انتقال می‌دهد و از آن‎جا به صورت ثقلی به تونل موجود چغاخور (حلوایی) انتقال می‌یابد. از نکات بارز پروژه‎ی سبزکوه آن است که با این‎که آب به صورت ثقلی و بدون پمپاژ انتقال می‌یابد تراز آب قابل تأمین در این پروژه حدود 200 متر بالاتر از تراز آب قابل تحویل به بروجن در پروژه‎ی بن ـ بروجن است.

بنابراین به لحاظ مبانی کارشناسی ـ اقتصاد مهندسی ـ مبانی مدیریت منابع آب و مصالح ملی این پرسش به طور جدی مطرح است که چرا با وجود پروژه‎ی انتقال سبزکوه به بروجن، پروژه‎ی انتقال آب زاینده‌رود در قالب طرح موسوم به بن ـ بروجن در دستور کار قرار گرفته است؟

چه دلیلی دارد پروژه‎ی ثقلی و با کم‎ترین هزینه‎ی اجرا و بهره‌برداری سبزکوه که از طریق آن آب حوضه‎ی کارون در خود حوضه‎ی کارون به مصرف می‌رسد به کناری گذاشته شده است و به جای آن پروژه‌ای با 545 متر ارتفاع پمپاژ، حدود 255 کیلومتر خطوط انتقال اصلی و فرعی و با بارگذاری بر حوضه‎ی بحران زده‎ی زاینده‌رود جایگزین آن شده است؟!!

پروژه‎ی انتقال آب از سد سورک

سد سورک در غرب شهر بروجن و در فاصله‎ی حدود 20 کیلومتری آن قرار دارد. تأمین بخشی از آب مورد نیاز صنعت از سد سورک امکان‎پذیر است. بنابراین با وجود این منبع آب در خود منطقه، انتقال آب از زاینده‌رود با 10 برابر طول خط انتقال و 10 برابر ارتفاع پمپاژ قابل توجیه نیست.

پروژه‌های انتقال آب از دیگر سر شاخه‌های کارون

به دلیل آن که بروجن، فرادنبه و سفید دشت در حوضه‎ی کارون واقع هستند امکان انتقال آب از سرشاخه‌های کارون از جمله رودخانه‎ی ونک، آقبلاغ، و… قابل بررسی است. مزیت عمده‎ی این راهکارها آن است که آب تخصیص یافته از سرشاخه‌های کارون در خود حوضه‎ی کارون مصرف می‌شود و مستلزم انتقال بین حوضه‌ای آب از حوضه‎ی زاینده‌رود به حوضه‎ی کارون نخواهد بود و اجرای آن‎ها بحران فراگیر موجود در حوضه‎ی زاینده‎رود را تشدید نمی‎کند.

جمع‎بندی و نتیجه‌گیری:

پروژه‎ی بن ـ بروجن به دلیل 545 متر ارتفاع پمپاژ در 3 مرحله و همچنین بالغ بر 255 کیلومتر خطوط انتقال اصلی و فرعی پروژه‌ای غیر اقتصادی و غیر کارشناسی است.

پروژه‎ی بن ـ بروجن به دلیل بارگذاری جدید بر حوضه‎ی زاینده‌رود مغایر با مصالح عمومی کشور است. این پروژه پیامدهای اجتماعی ـ سیاسی ـ امنیتی ـ زیست محیطی گسترده دارد و فاقد توجیه است.

پروژه‎ی بن ـ بروجن مستلزم انتقال بین حوضه‌ای آب از حوضه‎ی کم آب زاینده رود به حوضه‎ی پرآب و دارای مازاد آب کارون است. این پروژه موجب می‌شود آب‌هایی که با هزینه‎های سنگین از حوضه‎ی کارون به حوضه‎ی زاینده‌رود منتقل شده است با صرف هزینه‌های سنگین اجرا و بهره‌برداری ،به حوضه‎ی مبدأ بازگردانده شود.