اصفهان شرق

معماری خانواده: با پای لنگ نمی توان مسابقه داد

کدخبر: 14200
1392/12/17 در ساعت 18:15

استاد جمال جمالی متولد سال ۱۳۴۲ اصفهان، دارای تحصیلات زبان و ادبیات عرب و همچنین دروس خارج فقه و اصول می باشند. استاد جمالی سال هاست که به عنوان چهره شناخته شده در زمینه مشاوره خانواده و طب سنتی مطرح گشته اند اما بُعد دیگر شخصیت ایشان تدریس در سطوح عالی حوزه های علمیه است که به دلیل ملبس نبودن و تواضع فراوان ایشان در جلسات اخلاقی و مشاورات مردمی سطح شهر، اغلب این قسمت از شخصیت ایشان پنهان از چشم مردم است.

متن زیر جلسه پرسش و پاسخ ایشان در میان مادران سادات است که توسط سرویس اجتماعی صاحب نیوز از روی نوار پیاده سازی شده است.

***

بسم الله الرحمن الرحیم. همه ما وظیفه داریم خانواده خوب بسازیم، خانواده ای ایده آل، و اگر دنبال این هستیم که احساس امنیت و آرامش روحی در خانواده ایجاد کنیم و بهشتی در خانواده داشته باشیم پس معماری کنید؛ یک خانه را که بخواهند بسازند اول یک زمین خوب را برای آن در نظر می گیرند، سعی می کنند که نقشه خوبی برای آن قرار بدهند، مصالح ساختمانی خوب را می خرند و یک جلوه زیبا برای خانه درست می کنند و یک عمر در آن زندگی می کنند. چطور برای خانه ساختن نیاز به معماری و… داریم اما برای ساختن خانواده نباید برنامه ریزی داشته باشیم؟ متاسفانه تمام کسانی که مشکلات حادی دارند که گاهی مشکلات لاینحل است، سنگی که در چاه انداختند را به راحتی نمی توانند در بیاورند، این بخاطر بی تدبیری است که سالیان پیش صورت گرفته است. از اینجا می گوییم که کار ما مشاورها تلاش برای پیشگیری از مشکلات خانواده است و برای بسیاری از درمان مشکلات ناتوانیم. کشاورز با یک موجود بی جان سر و کار دارد اگر کود و هوا و آب آن را مواظب باشد رشد می کند ولی خانواده را اگر مواظب نبود از بین می رود، انسان اختیار دارد، فرزند عزیزتان را اگر تربیت درست نکنید و ازدواج درست نکنید مشکل پیش می آید. مسائل خانواده را ساده در نظر نگیرید. اگر اشتباهی صورت بگیرد ممکن است مشکل پیش بیاید و سالیان سال طول بکشد و بعد می گویید مشاوره ها به درد نمی خورد.

مثل شکستن جامی است که پیش مشاور می آورند و می گویند آن را بند بزن در حالیکه مثل اول نمی شود. قبل از خریدن جام بیا تا بتوانیم به شما بگوییم چکار کنید تا جام ترک نخورد. خواهران گرامی بنیان گذاری خانواده مهم است، مسائل مختلف را باید در نظر بگیرید. کسی که قبل از ازدواج خودش را نشناخته باشد دارد زیربنای خانواده را بد بنیانگذاری می کند. غالب دختران و پسرانی که ازدواج می کنند از زن داری و شوهرداری و معیار صحیح زندگی کردن را نمی دانند. آنقدر داغند که به فکر اصلاح و تغییر هم نیستند بعد از اینکه ۵ و ۶ سال زندگی گذشت به فکر اصلاح همدیگر بر می آیند، آیا می شود با یک پای لنگ مسابقه دو داد؟

عاقلانه زندگی کنیم

اول فکر کنید و برنامه ریزی داشته باشید برای ازدواج و فرزنددار شدن و… نگویید «توکل به خدا می رویم جلو» خدا می فرماید درست است که توکل می کنی اما من به تو چشم و گوش و عقل دادم پس فکر کن!

استاد جمال جمالی

شخصی آمد سراغ پیغمبر خدا و پرسید وظیفه یک زن در مقابل شوهرش چیست؟ رسول خدا وظایف زن را در مقابل شوهر به او گفتند و خیلی زیاد شد؛ یک دفعه گفت یا رسول الله اینها که خیلی سنگین است آدم نمی تواند همه آنها را انجام دهد! فرمودند ازدواج نکن! ازدواج کردن یعنی پذیرش مسئولیت ها، اگر کسی که می خواهد بچه دار شود وقت نداشت برای فرزندش نباید بچه دار باشد. آقایی آمد پیش ما و گفت شما بیکارید برای ما دردسر درست می کنید؟ گفتم چه دردسری؟ می گفت «من شب ها که می آیم خانه بچه ام قرآن می دهد دست من می گوید برایم قرآن بخوان تا من یاد بگیرم بروم برای آقای جمالی بخوانم تا هدیه بگیرم. من وقت ندارم برای بچه ام قرآن بخوانم». بچه را وجودش را از قرآن و نماز تهی کردی، برایش پدری نکردی. مادری آمده و می گوید «بچه ام یک سال و هشت ماهش است هرچه کتکش می زنم آرام نمی گیرد»، بچه که برای کتک خوردن به دنیا نیامده! اگر انسان در زندگی مشکل دارد خودش مشکل ایجاد کرده و اگر موفقیت و پیروزی می بیند خودش ایجاد کرده، خداوند بهشت را در عقل و تدبیر شما قرار داد، در درایت شما قرار داد، باید عاقلانه زندگی کرد نه چشم بسته. بنابراین هر جایی که می خواهید خوشبختی را ببینید سنگ زیربنای آن را درست کنید.

زیربنای خانواده سه مورد است که اول آن خودسازی و شناخت خود است. دوم شناخت معیارهای خوب انتخاب همسر، در نظر گرفتن معیارها و انتخاب خوب کردن، سوم رعایت کردن قوانین خوب همسرداری و تربیت فرزند. قدم اول خودسازی و شناخت خود است. اول روی خودتان کار کنید، قدم دوم برای کسی که می خواهد انتخاب خوب داشته باشد اینکه معیارهایش را خوب انتخاب کند، قدم سوم خوب زندگی کردن است. این ۳ محور را در موردش بحث می کنیم اما اول پاسخگوی سوال های شما برمی آییم و بعد بحث را ادامه می دهیم.

پرسش و پاسخ

– سوال کردند از چه سنی کامپیوتر باید در اختیار بچه ها گذاشت؟

امروز وسایل آموزشی و کمک آموزشی بسیار خوب هستند اما مشکل آن است که آیا فرزندان ما آن قدر از فرهنگ خوب استفاده کردن آگاهی دارند که آن را در اختیار گذاشت؟ وقتی فرزند بیشترین وقت را برای شما دارد و به حرف شما اعتماد دارد با شما دوست است، آن وقت اگر کامپیوتر در اختیارش بگذاری لطمه ای نمی زند. حالا که فرزند را از سن سه و چهار سالگی سر موبایل و کامپیوتر نشانده اند و بعد می گویند بچه های ما خشن شده اند، پرخاشگر شده اند، بچه های دبستانی را فقط در روز یک ساعت آن هم به شرطی که خودتان کامپیوتر بلد باشید و بعد با نظارت خودتان مثلا بازی فکری و… در اختیارشان بگذارید. اول خودتان کامپیوتر یاد بگیرید برنامه اینترنت و … یاد بگیرید و به او هشدار بدهید که جای بد نروی. کامپیوتر را به تدریج بیاورید و یاد بدهید که قانون شکنی نداریم و اگر زیادتر نشستی آن را جمع می کنیم.

– دختر نوجوانی دارم که رابطه زیاد خوبی با من ندارد با او چه کار کنم؟

نوجوان سن بین ۱۱ تا ۱۸ سال است و ۱۸ تا ۲۵ جوانی است. بیشترین خطر در سن ۱۱ تا ۱۸ سال است چون سن بلوغ و تغییر در خلق و خوی او هست، رفتاری تازه مثل رازداری و مخفی کاری دارد، می بینید تمرکز کاری زیاد ندارد. در سن نوجوانی دوست دارد منزوی باشد، در سن نوجوانی اگر سر او داد زدید از شما دور می شود و اگر به او محل نگذاشتید باز هم از شما دور می شود. افراط و تفریط نداشته باشید، با او دوست باشید و صمیمانه رفتار کنید به او کینه نداشته باشید، با خودتان مقایسه نکنید، او را تحقیر نکنید، مشکلاتش را سر او نزنید، وقت بیشتر برای تفریح و شرکت در جامعه با او بگذارید. نوجوان حرمت جلوی پدرش دارد وقتی می بیند هرچی به شما می گوید سریع بابا می فهمد منزوی می شود، به پدرش بگویید اما جلویش بروز ندهید. نوجوان دوست دارد شیک پوش باشد جلوی رفقایش او را و دوستانش را تحویل بگیرید و با او دوست باشید.

– سوال کردند این جلسه را برای پدرها هم بگذارید.

  این نیست که در محیط خانواده از مادر دیواری کوتاهتر پیدا نکرده باشیم و جلسه فقط برای خانم ها باشد، برای آقایان هم می گذاریم ولی به شرطها و شروطها. اینکه بعضی از شما خانم ها مظلومید به خاطر زبانتان است، وقتی می روید خانه به شوهرتان می گویید هر چی هست تقصیر شما مردها است و حرف های مشاور را پتک می کنید تو سر آقایان آنها هم پایشان را در این جلسات نمی گذارند. جلسات پیش آقایان اینجا ایستاده بودند گوش می دادند نکند اینجا یک پرونده برایشان باز کنیم و خانم ها وقتی رفتند خانه آنها را محکوم کنند. بعضی از این آقایان نزد مشاور نمی روند چون می ترسند که اگر رفتند فقط کافی است مشاور بگوید آقا تقصیر شماست آن وقت دیگر خانم ول نکند و مدام به او گیر بدهد. شما باید کاری بکنید که این جلسات مثل باقلوا روی رفتارتان باشد، شیرین و پر تاثیر تا تشویق بشوند به این جلسات نه اینکه به کام همه تلخ کنید. این جلسات برای اصلاح مشکلات است نه اینکه مشکل بعد جلسات در خانواده ایجاد شود. به همسرانتان دستور ندهید، بحث نکنید، همسرتان شما را دوست دارد و دریای محبت از شما دیده وقتی این کار را می کنید از هم دور می شوید.

– می پرسند انتقاد نکنیم؟ جواب: شما وقتی می خواهید چیزی بگویید اول غذای خوب، چای و شربت بعد یواش یواش انتقاد. مرد هم غرور دارد، زود خسته می شود، از سر کار می آید می گوید من این زندگی را فراهم کردم فقط از من توقع دارند و انتقاد می کنند. آقایان خیلی تحت فشارند، الآن اینجا آقایان امروز نیستند و بی تعارف آقایان امروزه دارند جهاد می کنند؛ این همه مخارج سنگین و درآمدهای کم انگار زیر منگنه است فقط انتقاد کم دارد. او مهربانی را از شما می بیند کاری کنید آقایان با کمال رضایت در این جلسات بیایند. شما روش صحیح را پیش بگیرید.

– سوال: پسرم درسش ضعیف است چکار کنم؟

فرزند شما ناراحتی جسمی ندارد مثل کم خونی، ضعف بینایی، شنوایی؟ و یا اینکه ممکن است به خاطر کمبود تغذیه مناسب، کمبود کلسیم نمی تواند تمرکز کند. وقتی صبحانه نمی خورد نمی تواند با انرژی سر کلاس برود. دیگری خواب مناسب بچه ها است؛ وقتی تا دیروقت شب بیدار باشند صبح هم دیر بیدار می شوند یا وقتی از کلاس بر می گردد تکالیفش را انجام نمی دهد یا شب امتحانی است. آیا شما در خانه مطالعه می کنید؟ بچه وقتی می بیند والدین مطالعه می کنند، می بیند که مادرشان هم در حال پیشرفت است. فرزندی دانشگاه قبول شد و مادر هم پیشاپیش فرزندش در دانشگاه شرکت کرد. در زندگیتان با کدام عالم و روحانی در ارتباط هستید و آن را الگو قرار داده اید؟ بچه هایتان باید الگو داشته باشند مثلا استادشان. با هم قرار بگذارند که فلان روز درس به آنها یاد بدهد، با آن ها تفریح برود، اینجوری درس را خوب می خوانند. وقتی بچه درس زبانش خوب باشد یعنی معلم خوبی دارد.

– سوال: آیا فلفل با چوب دارچین برای حافظه خوب است؟

اگر می خواهید حافظه خودتان و بچه هایتان خوب بشود صبح ناشتا چوب دارچین را داخل دهانتان بگذارید وآرام آن را بجوید. صبح ها یک استکان عسل، یک قاشق چای خوری فلفل سیاه داخل آن می ریزید و روزی یک قاشق مرباخوری میل کنید که اثر بسیار بالایی برای تقویت حافظه دارد. شب ها زود بخوابند صبح ها زود بلند بشوند. به ورزش بروند. صبح ها ناشتا روزی ۲۵ دانه مویز میل کنند وسط غذا آب نخورند.

– سوال: دخترم سوم دبیرستان و تک آور است و عصبانی است؟!

این باید تشریف بیاورد که چرا تک می آورد و چرا عصبی است؟ پس دوست دارد در درسش موفق باشد که عصبی است. در مدارس ما بعضی بچه ها فقط نمره می خواهند اما اینکه چرا بچه نمره کم می آورد و نمره بت شده است برای بچه ها؟ فرزندان ما وقتی نمره برایشان بت شود تشویش پیدا می کنند و مشاوره می خواهد.

– سوال: پسری دارم ۱۲ ساله گوشه گیر و لجباز و اذیت می کند؟

این سن نوجوان شما است به او پیله نکنید، «چرا» به او نگویید، مقابل پدرش از او گله نکنید، آرام به او خرید خانه بدهید به آن شخصیت دهید به او مسئولیت دهید اگر کار زشتی انجام داد فقط سکوت کنید و کمی از امکانات او کم کنید این بهش کمک خواهد کرد.

– سوال: کتابی برای بهتر تربیت کردن دخترها و پسرها معرفی کنید؟

کتاب تربیت جوان و نوجوان «دکتر محمدعلی سادات» کتاب هایی از انجمن اولیا و مربیان در مورد تربیت نوجوان و جوان هست. کتاب «دکتر علی قائمی» مشکلات جوان و نوجوان این کتاب ها می تواند به شما کمک کند.

– سوال: فرزندم بیش فعال است و درس ها را زود حفظ می کند چه کار کنم؟

از کجا می گویید فرزندتان بیش فعال است؟ باید دکتر روانشناس آن را ببیند. بچه هایی که بیش فعال هستند باید دارو مصرف کنند ولکن اگر فرزندتان زیاد دارو مصرف کند حالت خواب آلودگی برای او پیش می آید و چون درس حفظ می کند باید زمینه های علمی برای او قرار دهید تا درس ها را یاد بگیرند و استنباط بیشتری بتوانند بکنند.

– سوال: پسر ۳ ساله ام دوست دارد جیغ بکشد.

وقتی فرزندی جیغ کشید باید ما هم همراه آن گاهی جیغ بزنیم، فکر می کند این بازی است و کم کم از این بازی خسته می شود. بعضا بچه ها می خواهند با رفتاری خودشان را نشان بدهند. بچه زمانی را که دارید همراهی اش می کنید وقتی دید والدین نشسته اند دوست دارد بالا و پایین بپرد و خود را نشان بدهد و وقتی ۲ بار پرید خسته می شود. وقتی بچه جیغ می کشد دوست دارد بیشتر مورد توجه قرار بگیرد پس زمان بیشتری را برای بازی با او قرار بدهید ولی بعد از آن نگذارید جیغ زدن عادت آن شود.

– سوال: چه کار کنم که بچه ها از ما نترسند و مشکلاتشان را به ما بگویند؟

کتکشان نزنید. گاهی به بچه ای می گویید نماز خوانده ای می گوید نه و پس گردن آن می زنید ولی وقتی می گویید نمازت را خوانده ای می گوید نه، بگویید مادر قربانت برود نمازت را اول وقت بخوان آنگاه بچه راست می گوید. وقتی از نگاه های ما می ترسد، هراس می کند و دروغگو می شود و وقتی دروغ از ما می شنود دروغ می گوید و حتی داستان دروغ و صداقت را برایش بگویید.

– سوال: چه کار کنم تا افسردگی ام از بین برود، برای ناراحتی اعصاب چه کار کنم؟ با فرزندهایی که بیش فعالند چه؟

بچه هایی که بیش فعالند اگر دیدید که خیلی مشکل ایجاد می کنند باید نزد روانپزشک ببرید یا وقت بیشتری برای او بگذارید و به ورزش و تفریح ببریدش و به آن مسئولیت و کار بیشتری بدهید. برای افسردگی دوش آب خنک، تنفس عمیق در روز، ۱۰ دقیقه قدم زدن، فکر نکردن روی گذشته و آینده اعمالتان. کینه نداشتن، مقایسه نکردن زندگیتان با دیگران، بی خیال شدن نسبت به یک سری از مسائل، توکل به خدا نمودن. اگر کسی ناراحتی دارد که نباید خودش را بکشد و روح و روانش را بدتر کند.

– سوال: پسرانم با هم دعوا می کنند و حرف والدین را گوش نمی دهند.

اگر داد می زنید سعید و حمید چه کار می کنید، دعوا ادامه پیدا می کند بگذارید یک مدت بچه ها به جان همدیگر بیفتند بازی با هم می کنند. اما بعد جدا با آنها حرف بزنید ولی اگر همان موقع رفتی و گفتی مثلا «سعید تقصیر توست»، حمید کینه سعید را می گیرد. نشان بدهید اگر با هم رفیق بشوند بیشتر آن ها را دوست دارید. فرزندان ما به خاطر بیکاری و اینکه مسئولیت به آنها ندادیم این مسائل برایشان پیش می آید.

– سوال: پسرم حرف های زشت یاد گرفته است.

باید آنقدر بی توجهی به حرف های زشت آن بکنید تا این حرف ها از دهنش بیفتد. وقتی ۲ بار دعوا شد و حرفت زشت زد عادتش می شود که باز هم حرف زشت یاد بگیرد.

– سوال: در مورد دوست صحبت کنید.

 انسان چون موجودی است که نیاز به انیس و مونس دارد باید در انتخاب دوست هم دقت کند. ما باید راهکارهای انتخاب دوست خوب را برای فرزندمان بگوییم که کسی است که خدا باور باشد، صادق باشد و به واسطه انتخاب خودتان در دوست و همکار الگویی هستید برای فرزندانتان.

– سوال: چند روزی است که کامپیوتر را جمع کرده ام و پسرم اصرار می کند که دوباره بگذاریم با کامپیوتر بازی کند؟

شما باید به تدریج این کار را بکنید، یک دفعه برندارید تا بچه تان به لجبازی و فشار عصبی نیفتد. اول برنامه ریزی و اگر گوش نکرد جمعش کنید تا یاد بگیرد یک ساعت نشستن پای آن را، که یاد بگیرد روی حرف هایی که زده می شود بایستد.

– سوال: دختری دارم کلاس چهارم، درسش میانه است اما باید زیاد تذکر بدهم تا درس بخواند.

شما به جای زیاد تذکر دادن از تشویق استفاده کنید. بیشتر به آن شخصیت و بها بدهید. در جمع دوستانش و فامیل مطرحش کنید تا فرزند شما احساس کند که وقتی بیشتر درس می خواند بیشتر در جامعه به او توجه می شود.

– سوال: اگر پدر اعتیاد داشته باشد روی بچه ها اثر می گذارد؟

مسلما اثر می گذارد و از شما می خواهم که آن را نزد مشاور ببرید و به مراکز ترک اعتیاد ببریدش. بچه ها این طوری احساس شکست و خودخوری و کمبود می کنند و این را باید به چنین پدری گفت و زمینه ترک اعتیادش را فراهم کرد.

– سوال: دخترم کم حوصله است و درس هایش را زود فراموش می کند.

این بی حوصلگی بر می گردد به احساس افسردگی و احساس ناتوانی که در خودش دارد. ببینید چرا بی حوصله است، آیا دوستی می خواهد؟ تفریح می خواهد؟ نیاز به کار هنری و ذوقی در خانواده دارد؟ زمینه کار و فعالیتش را در خانواده زیاد کنید. بین بچه ها مسابقه و رقابت ایجاد کنید تا خودش را بروز بدهد و همین بروز و نشان دادن به آن کمک می کند.