به گزارش اصفهان شرق، یاد خدا همه زندگی امام صادق علیه السلام را پر کرده بود و اساسا فلسفه وجودی ائمه اطهار همین است که ما را عاشق خدا کنند؛ قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ‌؛ بگو (ای پیغمبر!) اگر خدا را دوست می‌دارید مرا پیروی کنید تا خدا شما را دوست بدارد و گناهان شما را بیامرزد، و خدا آمرزنده و مهربان است.

در آستانه شهادت جانگذار امام صادق (ع) در خدمت روحانی و مبلغ گرامی حجت الاسلام ولی الله قاسمی هستیم. وی علاوه بر مدارج حوزوی تحصیلات علوم انسانی و لیسانس علوم قضایی دارند و بیست سال است که سابقه تدریس در حوزه علمیه مشکات را دارا می باشند.

***

– چرا شیعه را شیعه جعفری یا دوازده امامی می نامند؟

ولی الله قاسمی: امام صادق یا امام جعفر صادق (ع) در سن ۳۱ سالگی بعد از پدرش به امامت رسید. امامت امام صادق علیه السلام همزمان با فروپاشی بنی امیه و آغاز حکومت بنی عباس بود. به علت ضعف و عدم استقرار نظام سیاسی، امام فرصت بسیار مناسبی برای فعالیتهای فرهنگی و مذهبی پیدا کردند و عصر امامت ایشان زمان جنبش فرهنگی و فکری و برخورد فرق و مذاهب گوناگون در اسلام بود.

زمینه فعالیت ایشان به گونه ای فراهم شد که بیشترین احادیث در تمام زمینه ها از جعفر صادق علیه السلام نقل شده و مذهب تشیع به نام مذهب جعفری خوانده می شود. درواقع فقه شیعه عمدتا بر روایات به جا مانده از ایشان است و به همین دلیل مکتب فقهی شیعیان دوازده امامی را به اسم ایشان می نامند. ایشان در زمان امامت بیش از چهار هزار شاگرد تربیت کردند که می توان از میان شاگردان ایرانی او، «جابر بن حیان»، پیشتاز علم شیمی را نام برد.

– چرا زید عموی امام صادق (ع) ادعای امامت می کرد؟

– قبلاً اشاره کردم به این موضوع که دوره امام صادق (ع) زمان جنبش های فرهنگی و فکری بود و قبل از امامت ایشان، اکثریت شیعیان سیاست های انقلابی زید عموی امام جعفر صادق را به سکوت رازآلود پدر و پدربزرگش ترجیح می دادند. آن زمان شورش هایی از جانب شیعیان و غیر شیعیان بود که منجر به شکست بنی امیه توسط عباسیان شد و امام صادق با همان سیاست پدر و پدربزرگش ادامه داد و به ظاهر هیچ نقشی در شورش ها نداشت. او از شورش زیدی ها که از طرف عمویش زید به وجود آمده بود (و از حمایت محدثان مدینه و کوفه برخوردار بود) دوری می کرد و سبک دیگری را در مبارزه در پیش گرفته بود.

امامت امام صادق از لحاظ سیاسی و هم از لحاظ دینی دارای اهمیت بالایی بود؛ قبل از اینکه امام صادق به امامت برسند زید ادعا می کرد که مقام امامت بسته به مطالبه عمومیِ این مقام توسط خود امام است و امام صادق توضیح دادند که امامت بسته به انتخاب بشر یا مطالبه عمومی آن نیست، بلکه هر امام دارای علم به خصوصی است که او را برای آن مقام شایسته می کند. این علم از محمد (ص) به علی و سپس به جانشین علی علیهم السلام می رسد و انتخاب هر امام به وسیله امام قبل و به فرمان خداوند است.

– چرا بعد از شهادت امام صادق (ع) فرقه های دینی جدیدی به وجود آمد؟

– به خاطر مسئله جانشینی امام صادق (ع) که زمینه از هم پاشیدگی بین شیعیان آن زمان را فراهم کرد. عده ای معتقد بودند پسر ارشد امام  صادق که نامش اسماعیل بود جانشین حضرت می باشد و به نام فرقه «اسماعیلیه» معروف شدند. گرچه اسماعیل که پسر ارشد بود پیش از خود امام صادق از دنیا رفتند ولی طرفدران او معتقد بودند که اسماعیل نمرده بلکه به عنوان مهدی و ناجی آخرالزمان ظهور خواهد کرد! این در حالی بود که عده زیادی شاهد مرگ اسماعیل بودند و امام خود از آنها گواهی گرفته بود.

گروههای دیگری هم بودند که دو پسر دیگر محمد بن جعفر و عبدالله را امام می دانستند و گروهی معتقد بودند که امام صادق آخرین امام بوده و امامت به پایان رسیده است که البته دیگر این فرق موجود نیستند. گروه دیگری که پسر سوم امام صادق یعنی موسی کاظم علیه السلام را امام می دانستند به نام شیعه جعفری یا دوازده امامی معروف شدند که این گروه اکثریت شیعه را تشکیل می دهند.

– برخی ائمه اهل سنت خود شاگرد امام صادق بوده اند و از ائمه شیعیان هم به بزرگی یاد می کنند، پس چرا در موارد مختلف با شیعیان همفکر نیستند؟

– فقه شیعه بعد از امام صادق به فقه جعفری معروف شد به دلیل اینکه احکام فقه امام جعفر مهمترین منبع قوانین فقهی فقه شیعه هستند اما اهل سنت خود را از این معارف محروم کرده اند و به آن استناد نمی کنند.

فقه جعفری همانند فقه اهل سنت بر اساس قرآن و حدیث و اجماع شکل گرفته اما تفاوت آن است که در حالی که شیعه وزن بیشتری به عقل می دهد فقه اهل سنت از نوعی قیاس ظنی در قوانین فقهی استفاده می کند که از دید شیعیان حجت نیست. از سوی دیگر در بحث کلام اشعری مسلک هستند و معتقدند قوانین خداوند بسته به موقعیت تغییر می کند و پیش بینی ناپذیرند پس وظیفه بندگان این نیست که با تعقل در آنها قانون آن را کشف کنند بلکه باید تسلیم اراده خلل ناپذیر خداوند باشند.

– اینکه امام صادق(ع) به دستور منصور عباسی مسموم شده و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شدند را همه می دانیم؛ لطفا کمی از شهادت و مظلومیت امام بفرمایید؟

– همیشه ائمه مورد آزار و اذیت حاکمان قرار می گرفتند تا مردم و شیعیان را از حقایق دور کنند. در زمان خلفای عباسی شمشیر عباسیان به سمت شیعیانی رفت که سابقا در کنارشان برای از بین بردن بنی امیه می جنگیدند. در این میان به امام صادق مظنون شدند و می خواستند که امام از یارانشان دور باشند و زیر نظر شدید بودند.

عباسیان امام صادق(ع) را چندین بار دستگیر کردند و مورد شکنجه و آزار قرار دادند. یک بار هم خانه امام را آتش زدند اما این حادثه باعث نشد به امام آسیبی وارد شود و حضرت همچون ابراهیم نبی از آتش به گونه معجزه آسا نجات پیدا کردند.

مجددا امام را دستگیر کردند و درحالی که امام لباس احرام بر تن داشت وی را به کاخ منصور عباسی بردند. منصور تصمیم داشت که امام را همانجا به شهادت برساند اما هر دفعه که به امام نزدیک می شد شمشیرِ خودش را غلاف می کرد چون در مکاشفه می دید که حضرت محمد(ص) در حالی که شمشیر در دست دارد روبروی او ایستاده و می گوید اگر آسیبی به فرزندم بزنی تو را با این شمشیر می کشم!

این مکاشفه ترس و وحشتی در وجود منصور عباسی ایجاد کرد که با امام همچون مهمان عالی مقامش برخورد کرد و از ایشان به خوبی پذیرایی کرد و از عطر مخصوص خود به ایشان زدند و او را با عزت و احترام به خانه برگرداند اما بعد به دستور منصور امام صادق (ع) را مسموم کردند.

منصور با شنیدن خبر شهادت امام صادق می خواست به امامت شیعه خاتمه دهد پس نامه ای به حاکم مدینه نوشت و از او خواست به خانه امام صادق بروند و وصیت نامه را بخوانند و جانشین ایشان را گردن بزنند. زمانی که وصیت نامه را خواندند، دیدند امام صادق به عنوان جانشین چهار نفر را معرفی کرده است که اول خود خلیفه عباسی بود و بعد حاکم مدینه، سپس عبدلله افطح فرزندش و موسی کاظم پسر کوچکش. اینگونه با مدیریت الهی امام صادق(ع) این توطئه هم خنثی شد.

انتهای پیام/صاحب نیوز