اصفهان شرق

شورای نگهبان؛ تجلی عقلانیت فقهی در نظام اسلامی

کدخبر: 138874
1396/04/25 در ساعت 13:05

اصفهان شرق_مهدی نجفی، پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی نوید بخش ایجاد تمدن اسلامی و شکل گیری عقلانیت فقهی در عرصۀ حاکمیت نظام اسلامی است.

در این بین تشکیل نهاد شورای نگهبان را باید در راستای تحقق عقلانیت فقهی بر شمرد که بر مبنای حکومت منتخب مردم شکل می گیرد؛ تحقق این مهم در حالی است که از دوران مشروطه، عقلانیت غربی بر جامعه ایرانی مستولی یافت به نحوی که اخلاق، سیاست، اقتصاد و حتی دین و مذهب مردم تحت تأثیر گزاره های غربی قرار گفت که در نهایت به تضعیف شالوده های نظام اجتماعی ایران انجامید.

اینگونه بود که امام خمینی (ره)در سال 57نظام ولایت فقیه را به جای نظام شاهنشاهی نشاند و حکومتی اسلامی را در عرض حفظ نظام اجتماعی به ودیعه نهاد؛ نظامی که آبرو، مال و جان مردم با رویکرد مردم سالاری دینی تحقق می یابد و زندگی مردم همواره با انتخاب عجین شده و عدم تحمیل حکومت بر مردم و لزوم مشارکت میلیونی مردم در انتخابات ، تجدید پیمان با حکومت اسلامی و هم گامی مردم با عقلانیت فقهی نظام اسلامی رابه منصۀ ظهور می رساند.

با این تفاسیر بهتر می توان به نقش کلیدی شورای نگهبان در ساختار انتخاب محور نظام اسلامی پی برد.

بدیهی است روحانیت شیعه با چارچوب معرفتی عرف گرایی فقهی با یک رسانۀ خاص، ارتباطات مردمی و نقش آفرینی مردم را با مقولۀ انتخاب رقم می زند؛ این نوع ارتباطات در تمامی اقشار اجتماعی روی می دهد و شورای نگهبان با تشخیص  وجود یا عدم وجود صلاحیت های ضروری برای افراد در بررسی 12 نفره، انتخاب مردم را به سوی «ارحجیت» سوق می دهد.

بدیهی است شورای نگهبان با استان به اصول90 تا 99فصل ششم قانون اساسی از جایگاه ویژه در تطبیق مصوبات مجلس با احکام اسلام و قانون اساسی برخوردار است، لذا اعتبار بخشی مصوبات مجلس و نیز نظارت بر جسن اجرای انتخابات در سطوح مختلف هم چون خبرگان رهبری، ریاست جمهوری،مجلس شورای اسلامی و مراجعه به همه پرسی و نیز بررسی و تأیید صلاحیت نامزدهای انتخاباتی وتفسیر قانون اساسی در صورت ضرورت حاکی از جایگاه ویژه آن شورا در تحقق عقلانیت فقهی در نظام اسلامی است.

در تبیین این مدعا باید گفت شورای نگهبان با بهره گیری از فقها و حقوق دانان خود که برآمده از مردم هستند با حکمت و معرفت و نفی عقلانیت غربی و اشرافی، صرفاً به دنبال عدالت عرفی است؛ یعنی عدالتی که انسان و جامعه را بر مبنای تقوا و خدامحوری در بر گیرد و عدالت اجتماعی یا قسط را در جامعه تقویت سازد؛ اینگونه است که نظارت استصوابی رنگ و بوی الهی و تحکیم بخش مردم سالاری دینی در نظام اسلامی  به شمار می رود؛ و استعلام از مراجع چهارگانه باید به احراز یا عدم احراز صلاحیت ها منجر شود تا از این رهگذر فضا برای ایجاد خُبرویت و ورود بهترین و شایسته ترین افراد در کارزار مسئولیت های کلیدی نظام فراهم شود.

بی جهت نیست که عقلانیت فقهی شورای نگهبان که برآمده از فقه عرفی[1]است و با اجماع و عقل به تصویر کشیده می شود با مخالفت هایی مواجه می شود، زیرا قائلان به لیبرالیسم در پی نفوذ عناصر افراطی خود در عرصه های اجرایی کشور هستند تا عقلانیت فقهی در نظام ولایت فقیه را به دوران قبل از انقلاب و اسلام اشرافی لیبرالی و آمریکایی بازگردانند.

بی تردید اهمیت شورای نگهبان در حفظ و حراست نظام اسلامی بی بدیل است لذا ضرورت تبیین شاخصه های فقهی و معرفتی این نهاد مهم و انقلابی در راستای مقابله با موج تخریب بدخواهان نظام امری انکار ناپذیر است، در این میان کارکردهای خطیر آن شورا در راستای ارتقای «عقلانیت فقهی» از جمله گزاره های مهم در نظام اسلامی است که باید بیش از پیش مورد اهتمام نخبگان و اندیشمندان جامعۀ اسلامی قرار گیرد.

[1] استناد و استشهاد به فهم عرف به نحوی که در آن مخالفتی با شرع وجود نداشته باشد.