به گزارش اصفهان شرق، فرق عدالت را در شام سیاهی شکافتند و نخواستند آفتاب، ظلمت شبهایشان را روشن کند. علی غریب و تنها، شِکوِه در چاه می‌کرد، نخلستان‌های کوفه هیچگاه ناله‌های شبانه‌اش را از یاد نخواهد برد. دل آسمانی‌اش پر بود از عشق خدا و همین عشق، او را به عرشیان پیوند می‌زد و امشب عرش را در مقدمش، آذین بسته‌اند. آری علی رهسپار است و دلها در پی او روان، او می‌رود و حسرت ابدی، جهان را فرا می‌گیرد، چرا که علی یگانه بود.

یکی از بزرگترین حوادث تاریخ مسلمانان که در راه تغییر مسیر اسلام روی داد، شهادت حضرت علی(ع) بود. با شهادت آن بزرگوار، اسلام تنها نگهبان دلسوز و یگانه حامی واقعی خود را از دست داد و مسلمانان از برکت وجود پیشوایی محبوب، زمامداری عادل، امامی عالم، رهبری رئوف و مهربان محروم شدند، و امواج بلایا و فتنه ها از هر سو آنها را احاطه کرد. ضربت «ابن ملجم مرادی» ضربتی بود که بر پیکر اسلام، عدالت، حرّیت و فضیلت که بر پیکر تمام اهداف عالی انسانی وارد شد.

بیست و یکم ماه رمضان مصادف است با سالروز شهادت ابرمردی که برای آمدنش خانۀ خدا شکافت و برای رفتن این اولین عاشق اسلام، فرق مبارکش را براساس کینه و عداوت شکافتند تا اولین شهید محراب شود و در بهترین لحظه و مکان بر روی زمین دعوت حق را لبیک گوید. به همین منظور و به دلیل فرار سیدن سالروز شهادت امیرالمومنین امام علی(ع) با “آیت الله سیدعبدالله فاطمی نیا” عالمِ مجتمهد، استاد اخلاق، مورخ اسلامی و کتابشناس برجستۀ ایران به گفتگو نشستیم.

علی(ع) سرچشمه زلال انسانیت و شجاعت بود

حجت الاسلام والمسلمین سید عبدالله فاطمی نیا ضمن تسلیت به‌مناسبت شهادت مظلومانه حضرت امام علی(ع) اظهار کرد: حضرت علی(ع) همه عمر خود را در اجرای عدالت وقف کرد و به‌ واسطه تحقق این امر به شهادت در راه عدالت نائل شد.

وی با بیان اینکه حضرت علی(ع) سرچشمه زلال انسانیت و شجاعت است، افزود: حضرت علی(ع) در همه حالات، جلب رضای پروردگار را در اولویت قرار می‌داد و تمامی امورات ایشان برای رضای خداوند و دفاع از اسلام و دین بود.

حجت الاسلام فاطمی نیا با اشاره به الگو بودن نخستین پیشوای شیعیان برای مسلمانان، گفت: امیر مومنان(ع) به‌عنوان یک همسر و پدر به بهترین شکل ممکن در تمام دوران زندگانی خود ایفای نقش کرد و از ایشان به‌عنوان الگوی کامل در تمامی زمینه‌ها می‌توان نام برد.

این کارشناس مذهبی با اشاره به اینکه عدالت‌خواهی یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های مولای متقیان بوده است، تصریح کرد: حضرت علی(ع) آنچنان به عدالت محوری توجه داشت که اگر مهریه زنان و یا خرید کنیزان از اموال بیت‌المال پرداخت می‌شد آن مبلغ را برگشت می‌داد ولو اینکه مربوط به گذشته باشد.

فاطمی نیا خاطر نشان کرد: مولای متقیان در سیره سیاسی خویش با اجرای عدالت و خردورزی، الگوی شایسته ای از حکومت‌داری در اسلام را به تصویر کشید و آیینه تمام نمای صفات حق در میان پیروانش شد.

این عالمِ مجتهد ادامه داد: مسلمانان باید در همه ابعاد از اهل بیت و حضرت علی(ع) الگو برداری کنند، شایسته است شیوه امام علی(ع) در مباحث مختلف خانواده بازگو شود تا همگان از ابعاد گوناگون شخصیت آن بزرگوار آگاهی یابند.

دستگیری از فقرا سرلوحه زندگی و حکومت حضرت علی(ع)

حجت الاسلام فاطمی نیا در ادامه، به زندگی سرشار از دستگیری از یتیمان حضرت علی(ع) اشاره کرد و افزود: حضرت علی(ع) علاوه بر اینکه زندگی خود را با فقیران جامعه هم سطح کرده بود و به تنهایی و شخصاً از نیازمندان دستگیری می کرد، در دوران حکومت خود برنامه حکومتی خود را نیز به گونه ای تنظیم کرده بود تا فاصله غنی از فقیر را کمتر کند. می توان علی(ع) را به عنوان الگویی در دستگیری ایتام و نیازمندان دانست و در روزگاران امروز به کار بست. تأکید و توجه امام علی(ع) به ایتام و نیازمندان به قدری بود که در هنگام شهادت خود به فرزندانش امام حسن و امام حسین(ع) وصیت کردند که «خدا را، خدا را! در مورد یتیمان، نکند آنها گاهی سیر و گاهی گرسنه بمانند. نکند آنها در حضور شما در اثر رسیدگی نکردن از بین بروند».

وی افزود :حضرت علی(ع) هم در گفتار، خطبه ها و وصیت‌نامه خود و هم در رفتار نسبت به طبقه تنگدست و ضعیف جامعه عنایت بسیاری داشتند.

فاطمی نیا خاطر نشان کرد: طبقۀ ضعیف شامل افرادی می شود که هم از نظر مالی دارای وسعت زندگی نیستند و هم شامل افراد یتیم می شود. حضرت علی(ع) زمانی که متوجه می شوند از دنیا خواهند رفت در وصیت‌نامه خود به ایتام تأکید می کنند. ایشان در طول زندگی خود به ویژه در زمانی که حاکم مسلمانان بودند شخصاً به نیازمندان رسیدگی می کردند.

این استاد اخلاق ادامه داد: علاوه بر اینکه برنامه حکومتی حضرت علی(ع) به گونه ای بود که فاصله طبقاتی بین ثروتمندان جامعه را با تهیدستان کم کند، خودشان هم به صورت فردی و شخصاً به امور نیازمندان به صورت ناشناس رسیدگی می کردند.

فقرای مسلمان و غیر مسلمان برای علی(ع) فرقی نداشتند

حجت الاسلام فاطمی نیا تأکید کرد: درسی که از رفتار امام علی(ع) با نیازمندان و فقرا  می توان گرفت این است که حضرت به این موارد حساس بودند و اینطور نبود که در دوران حکومت خود به راحتی از مسئله گدایی بگذرند. ایشان فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان قائل نبودند و درجه بندی نمی کردند. نیازمند، نیازمند است چه مخالف اعتقادی یا سیاسی حاکم باشد، چه موافق باشد باید به او رسیدگی شود.

وی افزود: اینکه در این گونه موارد حضرت می فرمایند که نیازمندان از بیت المال تأمین شوند به این معنا است که کل زندگی نیازمندان تأمین باشد و تأمین بودن به اصطلاح امروزی این است که زیر خط فقر نباشد و تا آخر عمر، خودش و بچه هایش تأمین شود. اگر به دستورات اسلامی و آموزه های دینی توجه کنیم می بینیم که در آن زمان، بیشترِ منابع بیت المال از طریق مالیات ها بود و مهمترین مالیات های آن زمان زکات وخمس بود. در آموزه های دینی و احکام فقهی آمده است که مالیات، زکات و خمس از ثروتمندان گرفته می شود و از کسی که فقیر است مالیات گرفته نمی شود. فرد تهیدست زکات و خمس نمی دهد؛ بنابراین منبع از ثروتمندان گرفته می شود سپس به فقرا پرداخت می شود. یکی از اهداف دستور مالیاتی اسلام این بوده که فاصله طبقاتی بین غنی و فقیر را در جامعه کمتر کند.

حجت الاسلام فاطمی نیا به خصلت دستگیری از فقرا اشاره کرد و گفت: نکته دیگر در مورد سیره علی(ع) این است که ایشان خودشان ساده زیست بودند و با فقیران همزیستی داشتند، علی رغم اینکه از نظر مالی تولید کننده بودند و وضع بدی نداشتند اما به گونه ای زندگی می کردند که سطح زندگی شان با فقیران جامعه تفاوتی نداشته باشد.

وی ادامه داد: نقل شده که فردی در زمان حضرت علی(ع) تارک دنیا شده بود، جامه کهنه می پوشید و از نظر اقتصادی به خانواده خود رسیدگی نمی کرد، حضرت او را احضار می کنند و علت را جویا می شوند، فرد می گوید که «شما خودتان هم مثل من هستید، به خود سختی می دهید، غذای لذیذ نمی خورید، من هم همین کار را انجام می دهم» حضرت پاسخ می دهند که «من با تو فرق دارم، من فرمانروا و پیشوای مردم هستم و کسی که بر مردم حکومت می کند وظیفه دارد که با طبقات ضعیف جامعه خود را هماهنگ کند».

وصیت حضرت علی(ع)

حجت الاسلام سیدعبدالله فاطمی نیا یکی از مهم ترین اتفاقات شهادت حضرت علی(ع) را که باید درس بزرگی برای همه مسلمین باشد وصیت ایشان دانست و افزود: حضرت علی(ع) در آخرین لحظه های زندگی خویش به فرزندانش این گونه سفارش کرد که «شما را به پرهیزکاری و ترس از خدا وصیت می کنم؛ دنیاپرست نباشید، گرچه دنیا به سراغ شما آید. از آنچه از امور دنیا از دستتان می رود، افسوس نخورید. حق بگویید و برای پاداش الهی کار کنید. دشمن ظالم و یار مظلوم باشید. تقوا و نظم در امور را رعایت کنید. میان افراد خود را اصلاح کنید که من از جدتان رسول خدا(ص) شنیدم که فرمود «اصلاح میان مردم از نماز و روزه شما برتر است»، خدا را، خدا را، در مورد یتیمان! نکند آنها گاهی سیر و گاهی گرسنه بمانند! نکند آنها بر اثر رسیدگی نکردن از بین بروند. خدا را، خدا را، درباره همسایگانتان! که با آنها خوش رفتاری کنید چراکه آنها مورد سفارش پیامبر اکرم(ص) هستند. آن حضرت همواره به همسایگان سفارش می کرد، چنان که ما گمان کردیم به زودی سهمیه‌ای را در مورد ارث بردن همسایه از همسایه قرار خواهد داد. خدا را، خدا را، در مورد قرآن! نکند دیگران از عمل به قرآن از شما پیشی گیرند. خدا را، خدا را، در مورد نماز! چراکه نماز ستون دین است. خدا را، خدا را، در مورد خانه پروردگارتان! تا آن هنگام که هستید، آن را خالی نگذارید که اگر خالی گذارده شود، مهلت داده نمی شوید. خدا را، خدا را، در مورد جهاد با اموال و جان ها و زبان های خود در راه خدا! بر شما لازم است که پیوندهای دوستی میان خود را محکم کنید و بذل و بخشش را فراموش نکنید و از قهر کردن و قطع رابطه میان خود برحذر باشید. امر به معروف و نهی از منکر را ترک نکنید که در صورت ترک، اشرار بر شما مسلط می شوند، در این صورت، هر چه دعا کنید، به استجابت نمی رسد».

این استاد اخلاق و مورخ اسلامی ضمن تأکید بر اینکه این سخنان کلمه به کلمه درس زندگی است که باید به آن عمل شود و سرلوحه قرار گیرد، افزود: حضرت علی(ع) درباره ضاربِ خود، ابن ملجم نیز چنین سفارش کرد که اگر از دنیا رفتم، یک ضربت به او بزنید تا ضربتی در برابر ضربتی باشد. او را مثله نکنید که من از رسول خدا(ص) شنیدم که فرمود «از مثله کردن بپرهیزید، گرچه نسبت به سگ گزنده باشد»

حضرت علی(ع) و شناخت قرآن

حجت الاسلام فاطمی نیا با اشاره اینکه باید علی را به صورت روشن در قرآن جستجو کرد، گفت: بسیاری از دشمنان شیعه در تلاش هستند تا نام علی را کم رنگ کنند و حتی آیاتی که به صورت صریح به ایشان نسبت داده شده را کم رنگ جلوه دهند.

وی افزود: علی(ع) از نظر شناخت قرآن و ظهر و بطن و تنزیل تأویل آن، پس از پیامبر(ص) قرآن‌شناس‌ترین بزرگان صدر اول اسلام است که قرآن‌شناسان بزرگی چون ابن عباس و مجاهد، شاگردان مکتب تفسیری او بوده‌اند.

فاطمی نیا ادامه داد: حضرت(ع) دارای مصحف خاصی بوده‌اند. به تعبیر دیگر، پس از رسول خدا(ص) که تحت اشراف ایشان تمام سوره‌های قرآن، مکتوب ولی نامدون بود، اولین تدوین کننده قرآن کریم است.

وی تصریح کرد: شرف و فضیلت بی‌همتای او در این است که پس از رسول خدا(ص)، هیچ کس از اهل بیت یا صحابه ایشان نیست، که این همه(در حدود ۳۰۰ فقره) آیه قرآن به او اشاره داشته باشد. خطیب بغدادی از ابن عباس نقل کرده است که در قرآن ۳۰۰ آیه درباره حضرت علی(ع) نازل شده است.

این خطیب و اسلام شناس برجسته افزود: در این میان آیات تبلیغ، اکمال، مودت، مباهله، آیه مربوط به اشتراء نفس(در لیلة المبیت)، آیه نجوی، آیاتی در سوره هل اتی و آیه اولو الامر در رأس این آیات هستند.

فاطمی نیا خاطر نشان کرد :حضرت(ع) که نزدیکترین یار و همدم و هم‌سخن رسول خدا(ص) بوده، هم ناظر نزول مکرر وحی، هم کاتب آن، هم حافظ آن و هم مفسر آن بوده است. خود می‌گوید آیتی نیست که نازل شده باشد و من ندانم که کجا و کی آمده است، در شب نازل شده است یا در روز، و در دشت یا در کوه.

وی ادامه داد: در عیون اخبار الرضا از امام رضا(ع) و در نهایت از امام حسین(ع) نقل شده است که امیرالمؤمنین(ع) گفته است درباره قرآن هر چه خواهید از من بپرسید تا در مورد هر آیه‌ای بگویم درباره چه کسی و چه هنگامی نازل شده است.

حجت الاسلام سیدعبدالله فاطمی نیا تأکید کرد: آیاتی که درباره فضائل و مناقب امام علی(ع) نازل شده بسیار است تا جایی که از ابن عباس نقل شده که بیش از ۳۰۰ آیه درباره وی است که آیه مباهله و تطهیر و مودت از معروف ترین آن ها به شمار می آید.

ویژگی های بارز اخلاقی حضرت علی(ع)

حجت الاسلام والمسلمین فاطمی نیا، خوشرویی، جهاد در راه خدا، عبادت و زهد را از ویژگی های بارز حضرت علی(ع) برشمرد و گفت: اگر از شجاعت حضرت سخن بگوییم نیاز به ساعت ها زمان دارد، وی یکه‌تاز میدان شجاعت بوده که پیشینیان را از یاد مردم ببرد و پسینیان را در خود محو ساخت.

وی افزود: مواقف علی(ع) در جنگها آنچنان شهره تاریخ است که تا قیامت بدان مثل زنند. دلیر مردی که هرگز فرار ننمود و از انبوه سپاهی مرعوب نگشت و با کسی در نیاویخت که او را به دیار عدم نفرستاد و هیچگاه ضربتی نزد که به دومین نیاز باشد

فاطمی نیا به گذشت و مردانگی حضرت علی(ع) اشاره کرد و ضمن تأکید بر اینکه در بردباری و گذشت، علی از همه مردمان گوی سبقت را ربوده بود، تصریح کرد: برای اثبات این گفته، کافی است بالاترین مراتب حلم او را به طور اعم در رفتار با اهل جمل و به طور اخص با مروان بن حکم و عبد الله بن زبیر ملاحظه کنیم، او در جنگ جمل بر مروان دست پیدا کرد، با آنکه این شخص از دشمن ترین مخالفان علی(ع) بود، اما علی از وی درگذشت. همچنین آن حضرت بر عبید الله بن زبیر که یکی از سرسخت ترین دشمنانش بود و به علی آشکارا ناسزا می گفت، دست یافت و او را اسیر کرد ولی وی را مورد عفو قرار داد و به او گفت «برو! نمی خواهم تو را ببینم» و سخنی بیشتر از این بر زبانش نراند.

فاطمی نیا ادامه داد: سعید بن عاص نیز پس از واقعه جمل در مکه به دست علی(ع) گرفتار آمد ولی آن حضرت به او سخنی نگفت و از او کناره گرفت و هیچ کس از شرکت کنندگان در جنگ جمل و مردم بصره را مورد مجازات و قهر خود قرار نداد و منادی آن حضرت در شهر ندا می داد «هر کس که از میدان گریخته، تعقیب نمی شود. با مجروحان کاری نیست و هیچ اسیری کشته نخواهد شد و آن کس که سلاح خود را بر زمین گذارد امان خواهد یافت» و دقیقاً شیوه پیامبر(ص) را در فتح مکه در پیش گرفت.

آیت الله فاطمی نیا ضمن اشاره به اینکه محبت به اولیاء خدا نباید تنها بر زبان و قلب جاری باشد بلکه باید در عمل ثابت شود، گفت: اخلاق و رفتار شیعیان باید برگرفته از سیره ائمه و حضرت علی(ع) باشد.

انتهای پیام/ایمنا