به گزارش اصفهان شرق، درسوم رجب غمی سنگین و جانکاه بر دل سامراء افتاده بود، آسمان و زمین می گریستند و دقیقه ها و ثانیه ها نای حرکت نداشتند. امام نور و هدایت، تنها و غریبانه به دست بدترین مردمان جان می داد. آه از مظلومیت و غریبی امامی که غربت بقیع و توس را یادآوری می کرد و تنها دست های مهربان فرزندش، امام حسن عسکری (ع)، همدمش بود.
سخن گفتن درمورد غریبی این حضرت بسیار مشکل و سخت است ولی به منظور عرض ارادت به ساحت مقدس ایشان تصمیم گرفتیم تا به مناسبت سالروز شهادت ایشان، گفتگویی را با یکی از کارشناسان مذهبی ترتیب داده و کمی بیشتر از زندگی این امام غریب مطلع شویم.
حجت الاسلام سیدحسین خادمیان یکی از کارشناسان برجسته مذهبی ضمن عرض تسلیت به مناسبت ایام شهادت حضرت امام هادی(ع) مختصری به معرفی این امام همام پرداخت و گفت: ولادت حضرت طبق نظر مشهور، نیمه ذی‌الحجه سال ۲۱۲ هجری قمری  و شهادت ایشان سوم رجب سال ۲۵۴ هجری قمری است که در مجموع  و با عنایت به روایت‌های مختلف تاریخی، عمر آن حضرت بین ۴۰ تا ۴۲ سال بوده است.
وی خاطرنشان کرد: ایشان حدودا از ۸ سالگی یعنی زمان شهادت امام جواد(ع) به امامت رسیدند و در میان امامان شیعه(ع) بیش‌ترین طول دوران امامت را داشته‌اند. امام هادی (ع) در مدت حیات ‌شان با هفت خلیفه عباسی هم‌عصر بوده‌اند که به ترتیب عبارتند از مأمون، معتصم، واثق، متوکل، منتصر، مستعین و معتزّ که در زمان حکومت مأمون و معتصم، امام جواد(ع) هنوز در قید حیات بودند؛ یعنی امام هادی (ع) هنوز به امامت نرسیده بودند.

خفقان سیاسی و اجتماعی در زمان امام هادی(ع)
حجت الاسلام خادمیان با اشاره به این موضوع که یکی از سخت ترین دوران امامت برای ائمه معصومین در زمان امامت حضرت هادی(ع) بوده است افزود: اگر به روایات و تاریخ سری بزنید می بینید که در زمان امام باقر و امام صادق(ع) آزادی نسبی بیشتر بود، و این به دلیل جنگ بنی امیه و بنی عباس و عدم تثبیت حکومت بود، البته پس از ثبات حکومت بنی عباس، مشکلات شروع شد، این دو امام بزرگوار جلسه درس داشتند و شاگردان ایشان در علوم و معارف مختلف از محضرشان بهره مند می گشتند؛ به طوری که شیعه امامیه به مذهب جعفری معروف شد؛ چون امام جعفر صادق(ع) پیشوای مشهور این مذهب و روایات او در زبان عام و خاص مشهور بود.
وی افزود: ولی امام هادی و همچنین فرزند بزرگوارش امام حسن عسکری(ع) در زمان خود در محاصره شدید بودند، شما در تاریخ ملاحظه می کنید این امامان جلسه درس آزاد نداشتند، راویان به سختی خدمت ایشان می رسیدند، مأموران دولت کاملاً مواظب رفت و آمدها بودند و حتی امام هادی و امام حسن عسکری(ع) در سامرا در محلی نظامی زیر نظر بودند، گاهی شبانگاه مأموران دولت به خانه ایشان برای بازرسی حمله می کردند و هیچ آرامش و آزادی نداشتند. اگر حکومت مطلع می شد کسی به حضرت کمک مالی می کند، مورد تعقیب قرار می گرفت، زندانی می شد، حتی بعضی را فقط به جرم محبت به امام به زندان می انداختند و جانشان در خطر بود، شیعیان گاهی نام حضرت هادی(ع) یا حضرت عسکری(ع) را نمی توانستد ببرند و با کلمه «ناحیه» اشاره به حضرت می کردند که از ناحیه مقدس چنین صادر شده.
حجت الاسلام خادمیان پس از ترسیم اوضاع داخلی در زمان امام هادی، گفت: این ارتباطات بیشتر از راه نامه با شیعیان برقرار می شد. اگر کتب روایی را ملاحظه بفرمایید، می بینید راوی می گوید: «از امام باقر یا امام صادق سؤال کردم»، «حضرت جواب دادند» و عمده روایات حضوری است، ولی اگر به روایات زمان عسکریین (امام هادی و امام حسن عسکری(ع)) مراجعه کنید، ملاحظه می کنید بسیاری از آنها از راه مکاتبه بوده، به طور مخفیانه نامه می نوشتند و حضرت جواب می دادند و همچنین از طریق وکلای حضرت در مناطق مختلف مثلاً در قم، ری و مناطق دیگر ارتباط داشتند.
حجت الاسلام خادمیان به علت این خفقان در دوران امامت امام هادی (ع) نیز اشاره کرد و افزود: دشمنان هم از مقام امام و رهبری شیعیان خوف داشتند، زیرا از دست دادن حکومت برای آنها سخت بود، علاوه بر آن طبق روایت رسیده آگاه بودند تولد حضرت «مهدی» (ععج) نزدیک است و می خواستند فرعون گونه از تولد مهدی موعود جلوگیری کنند و اگر به دنیا آمد، او را بکشند.
وی اذعان کرد: لذا این دو امام بزرگوار را در منطقه نظامی محصور کردند و حتی تولد نوزادان آنها را زیر نظر داشتند. البته آنچه خدا می خواست شد و وعده الهی محقق گشت.

عالمی نفوذپذیر در اوان کودکی
حجت الاسلام خادمیان در بخشی از صحبت های خود به فضائل و علم بالای حضرت امام هادی (ع) نیز اشاره کرد و افزود: فضایل ایشان به قدری بود که حتی غیرمسلمانان و برخی نزدیکان خلیفه نیز به آن اذعان داشتند و تحت تأثیر ایشان بودند، مثلا یوسف بن یعقوب که مسیحی بود وقتی توسط متوکل احضار شد، برای آن‌که از دست خلیفه جان سالم به‌در ببرد، پولی را نذر امام هادی (ع) کرد، یا هنگامی که متوکل مریض شده بود، مادرش نذر کرد که در صورت بهبودی او، مقداری درهم و دینار برای امام هادی(ع) هدیه بفرستد و جالب این‌جاست که متوکل پس از بهبودی، از این ماجرا باخبر می‌شود، اما نه‌تنها نسبت به امام معرفت پیدا نمی‌کند، بلکه کینه و نفرتش به‌واسطه نفوذ حضرت در جامعه، تا حدی که مادر خلیفه نیز برای امام (ع) نذر می‌کند، بیشتر شد.
وی خاطرنشان کرد: نفوذ معنوی امام هادی(ع) در جامعه آن زمان به حدی بود که عده‌ای از دوست‌داران حضرت، قائل به الوهیت ایشان شدند؛ همان‌طور که زمان حضرت علی(ع) نیز عده‌ای نسبت به ایشان غلوّ کردند و امیرالمؤمنین(ع) درباره این افراد چنین فرمودند: «دو گروه راجع به من هلاک شدند: دوست غلوّکننده و دشمن ذلیل‌کننده».
وی افزود: امام هادی(ع) نیز با ارسال نامه‌هایی که در تاریخ ثبت شده است، غلوّکنندگان را طرد کردند و نگذاشتند به هدف اصلی نبوت و امامت یعنی «توحید» خدشه‌ای وارد شود و این ها مقدمه ای است که بدانید از مهم‌ترین عوامل نفوذ بالای معنوی امام در میان دوستان و دشمنان، می‌توان به ساده‌زیستی، کرامات و علم حضرت اشاره کرد.
خادمیان با اشاره به علم امام به عنوان یکی از راه های نفوذ معنوی در میان مردم بیان داشت: درباره علم حضرت، ذکر یک جریان تاریخی خالی از لطف نیست، این ماجرا مربوط به زمان حضور امام در مدینه است؛ یعنی زمانی که امام جواد(ع) در قید حیات بودند و امام هادی(ع) هنوز به امامت نرسیده بودند، خلیفه وقت به والی مدینه نامه نوشت که کاری کنید علی بن جواد، امام هادی(ع) به‌لحاظ فکری از خاندان اهل‌بیت(ع) بریده شود تا بعد از امام جواد(ع) دیگر مشکلی از جانب این خانواده برای خلافت پیش نیاید، والی مدینه هم ناصبی‌ترین عالم مدینه را که جُنیدی نام داشت، مأمور کرد تا به امام هادی(ع) که در آن زمان کودکی حدودا هفت ساله بودند درس بدهد، پس از مدتی والی مدینه گزارش کار را از جنیدی پرسید، جنیدی گفت: علی بن جواد کودک نیست؛ بلکه عالمی است که من از محضرش استفاده می‌کنم! و در تاریخ آمده است که جنیدی پس از این جریان از شیعیان و محبین اهل بیت (ع) می‌شود؛ در حالی‌که ناصبی‌ترین فرد زمان خودش بود.

تربیت شاگردانی بزرگ در دل خفقان سیاسی
این کارشناس مذهبی در ادامه گفتگو و در پاسخ به این سوال که با وجود دوران سخت در امامت امام هادی(ع) ایشان توانسته اند در تربیت شاگردان خود موفق باشند یا خیر گفت: گرچه اشاره شد که عصر زندگی امام هادی(ع) عصر اختناق و استبداد بود و امام برای فعاليت فرهنگی در سطح گسترده آزادی عمل نداشتند و از این نظر فضای جامعه با عصر امام باقر(ع) و امام صادق(ع) تفاوت داشت اما آن حضرت در همان شرایط نامساعد علاوه بر فعاليت های فرهنگی از طریق مناظرات، مکاتبات، پاسخگویی به سئوالات و شبهات و تبيين بينش درست در برابر مکاتب کلامی منحرف، راویان و محدثان و بزرگانی از شيعه را تربيت کردند و علوم و معارف اسلامی را به آنان آموزش دادند و آنان این ميراث بزرگ فرهنگی را به نسل های بعدی منتقل کردند.
وی افزود: شيخ طوسی دانشمند نامدار اسلام، تعداد شاگردان آن حضرت در زمينه های مختلف علوم اسلامی را 185 نفر می داند که در ميان این گروه چهره های درخشان علمی و معنوی و شخصيت های برجسته ای مانند فضل بن شاذان، حسين بن سعيد اهوازی، ایوب بن نوح، حسن بن علی ناصر کبير، عبدالعظيم حسنی(ع)، عثمان بن سعيد اهوازی و … به چشم می خورند که برخی از آنان دارای آثار و تاليفات ارزشمند در زمينه های مختلف علوم اسلامی هستند که آثار و خدمات علمی و فرهنگی
آنان در کتاب های رجال بيان شده است.
حجت الاسلام خادمیان در پایان گفتگو خالی از لطف دانست که اشاره ای به زیارت جامعه کبیره نکند و افزود: زیارت جامعه کبیره که در مشاهده مشرفه و اماکن مختلف همه از آن استفاده می کنند، از وجود مبارک حضرت هادی(ع) است.
وی بیان داشت: محدث و فقیه بزرگوار، شیخ صدوق در کتاب شریف «من لا یحضره الفقیه» و همچنین در کتاب عیون الاخبار الرضا نقل می کند که موسی بن عبدالله نخعی و بنا به نسخه عیون و مزار کبیر، موسی بن عمران گفت: به امام هادی عرض کردم: یابن رسول الله کلامی بلیغ و کامل به من بیاموز که با آن هر یک از شما را زیارت کنم ، حضرت زیارتی به او آموختند که به زیارت جامعه کبیره مشهور شد.
وی افزود: این زیارت را جامعه گفتند، زیرا اوصاف و القاب آن بر هر امامی تطبیق می کند و در هرجا می توان خواند، قید کبیره را بر آن افزودند، زیرا زیارت دیگری از امام رضا(ع) نقل شده که الفاظ آن جامع است و برای هر امام می توان خواند، ولی متن آن کمتر و کوتاه تر است، و چون هر دو جامع بودند، جامعه مشهور شد، و چون از نظر متن یکی بزرگتر و دیگری کوچکتر بود، به کبیره و صغیره مشهور شدند.
وی در آخر نیز با اشاره به شهادت حضرت امام هادی (ع) بیان داشت: امام هادی(ع) در شهر سامراء در روز دوشنبه سوم ماه رجب سال 254 هجری قمری بر اثر زهری که به آن حضرت خوراندند، به شهادت رسيد، در آن وقت ایشان حدود 41 سال و چند ماه عمر شریفش بود، پيکر پاک آن حضرت در خانه اش در سامرا به خاک سپرده شد و امام حسن عسکری(ع) به دنبال جنازه ایشان حرکت کرده و بر آن حضرت نماز خواند.

انتهای پیام/ایمنا