اصفهان شرق _ مهدی نجفی/ در عصر و زمانه ای به سر می بریم که شاخصه های مهم زندگی، بدون مهمترین ضرورت معنایی جوامع بشری یعنی شادی و نشاط اجتماعی  تعریف می شود، لذا این مقوله را می توان حلقۀ مفقودۀ جوامع بشری نامید که در نهایت به ایجاد خلأهای متعدد فرهنگی و حصول آینده ای مبهم و تاریک منجر خواهد شد.

ضرورت گسترش نشاط اجتماعی

در آموزه های اسلامی و ارتباطات فرهنگی در افق تاریخی ایران اسلامی، بر شادی و نشاط جمعی تأکید شده است، لذا ضرورت تحقق نشاط  اجتماعی به حدی است که  در کلام رهبر معظم انقلاب می خوانیم:« یکی از مقوله‌های بسیار مهم و یقیناً یکی از ضرورتهای جامعه، لبخند است. لبخند یکی از نیازهای زندگی انسان است. زندگىِ بی­شادی و بی‌لبخند، زندگی دوزخی است. زندگی بهشتی، زندگی با لبخند است. حضرت علی فرمود: «المؤمن بشره فی وجهه و حزنه فی قلبه»؛ اگر غصه‌یی دارید، باید در دلتان نگه دارید؛ مؤمن این‌طوری است. لبخند و شادی مؤمن در چهره‌ی اوست. اصلاً چهره‌ها باید شاد باشد. اگر با چهره‌ی خودتان میتوانید به جامعه شادی بدهید، باید این کار را بکنید».[1]

نشاط اجتماعی مولفه ای برآمده از تجربیات زیستی

با این اوصاف، ضرورت ایجاد جامعۀ بانشاط بیش از پیش احساس می شود لیکن تأمل در کلام رهبر معظم انقلاب نشان دهندۀ این مسألۀ کلیدی است که نشاط اجتماعی و حضور آن در یک جامعه نه بر مبانی و اصول قهری و از موضع بالا به پایین هم چون برنامه ریزی های دولتی،بلکه مقوله ای منبعث از چگونگی پویایی لایه های زیرین و حاصل تجربیات زیستی اعضای یک جامعه است، لذا روش شناسی تحقق نشاط اجتماعی با بهره گیری از واقعیات جامعه پیرامونی و با بهره گیری از ظرفیت های دینی و فرهنگی از جمله مسائل مهم و کلیدی به شمار می آید که باید با ژرف اندیشی و واقع گرایی مورد توجه قرار گیرد.

تقویت فرهنگ کودکانه بستر ساز نشاط پایدار

در این زمینه باید گفت از دیرباز دوران کودکی و نوجوانی با شادی و نشاط  همراه بوده است، لیکن تبعات تکنولوژی نوین و تغییر سبک زندگی، شادی و نشاط را حتی از کودکان و نوجوانان جامعه نیز ربوده است، در حالی که  شادی های کودکانه نقشی بی بدیل در تحقق نشاط اجتماعی ایفا می کند، واقعیت های عینی در جامعه نشان می دهد افرادی که دوران کودکی خود را به خوبی و در نهایت شادی و نشاط سپری کرده اند در بزرگسالی نیز انسان هایی شاد  به شمار می آیند که با تأثیر بر محیط پیرامونی خود در نهایت به تحقق نشاط اجتماعی کمک شایانی می کنند.در سوی دیگر سیطرۀ افسردگی، سرخوردگی و روزمرگی بر محیط خانواده، تضعیف نشاط جامعه را موجب خواهد شد.

لذا اهتمام به صیانت روحیات همراه با شادی و نشاط کودکانه در همۀ فصول عمر انسانی غیر قابل انکار است، اینگونه است که امام خمینی (ره) همیشه با چهره ای خندان و دستانی مهربانی و در حال نوازش، از کودکان و نوجوانان استقبال می کرد.

دین گرایی مقوم نشاط اجتماعی

هم چنین باید گفت گرایش به دین به عنوان مهمترین مهمترین شاخصۀ معرفتی مردم ،خود مقوم تحقق شادی واقعی در نظام اسلامی است، زیرا احساس هویت اسلامی و اصالت فرهنگ از جمله مولفه های مهم در این زمینه محسوب می شود، لذا برخلاف روشنفکران دین ستیز که از راه رفتن در خیابان ها و شهرهای ایران و دیدن گلدسته های مساجد و شنیدن صدای اذان احساس خودباختگی می کنند لیکن هویت اصیل مردم ایران به گونه ای است که مولفه های دینی به عنوان مصادیق نجات بخش در تحقق نشاط اجتماعی خود را به منصۀ ظهور می رساند.

بی جهت نیست که مردم جوامع پیشرفتۀ غربی به علت دوری از دین و تهی شدن از معنا، از بیشترین آمار افسردگی در جهان برخوردار هستند، لیکن معنا گرایی در همۀ عرصه ها از جمله برکات انقلاب شکوهمند اسلامی است که در این بین نشاط اجتماعی یکی از مهمترین مصادیق هویت گرایی در پرتو اقبال و پذیرش دین به شمار می رود.

فرهنگ زنانگی؛ عامل بنیادین در ارتقای شادی و نشاط در جامعه اسلامی

بی شک بازتولید مبانی و معارف دینی به عنوان مولفه هایی کاربردی در جامعه اسلامی، نشاط کامل اجتماعی را موجب خواهد شد به عنوان نمونه زنان یکی از مهمترین ارکان تحقق بخش شادی در جامعه اسلامی به شمار می ایند که این مهم در پرتو اجرای زنانگی[2] و اجتناب از مردانگی محقق خواهد شد، لیکن تهاجم فرهنگی و جنگ نرم به گونه ای هویت ذاتی زنان را دستخوش تغییر و تحریف کرده است که بانوان در جامعۀ اسلامی علیرغم فطرت، به مردانگی میل و کشش پیدا کرده اند که این مسأله پیامدهای مختلفی در پی خواهد داشت.

به عنوان نمونه اجرای سیاست های کاهش جمعیت از یک سو و ترویج و ترغیب زنان به الگو برداری از زنان غربی در امر اشتغال و تغییر هویت زنان، به نحوی است که بانوان حس زنانگی خود را از دست رفته می بینند لذا حس مادری و دیگر ویژگی های زنانگی از بین می رود که در آن صورت شاهد تولد جامعه ای پیر و ناشاد در کشورمان خواهیم بود. بنابراین برای ایجاد جامعه ای امن و شاد و زندگی در محیط همراه با  آرامش و نشاط، فرهنگ زنان باید به آنان برگردد، که تحقق این مهم نیازمند بازتولید مبانی دینی و فرهنگی آن جامعه است.

آری جامعه نیازمند بازگشت فرهنگ شادی کودکانه در میان احاد مردم و فرهنگ زنانه در میان بانوان جامعه اسلامی و در یک کلام تقویت روزافزون معارف دینی دین وارتقای نهاد خانواده است در غیر این صورت تحقق نشاط اجتماعی غیر ممکن خواهد بود.

[1] بیانات رهبر معظم انقلاب؛1/10/1371.

[2] زنانگي کيفيتي لطيف و ظريف است که در ظاهر، رفتار، اعمال و طبيعت زنان ديده مي‌شود. زنان زنانه، لطيف، وابسته، مطيع، قابل‌اعتماد، ساده  و کودکانه هستند. بهترين راه براي توصيف زنانگي با فقدان توانايي‌ها و خصوصيات مردانه در آنهاست—نداشتن خشونت، قابليت، کارايي، شجاعت و قدرت مردانه.

انتهای پیام/ ش