به گزارش اصفهان شرق/ فرشاد فروزش، از مرکز امپراطوری با عظمت صفویه اصفهان که به سمت شرق مرکز تاریخ و تمدن ایران‌زمین که حرکت کنیم، اولین نشانه که از اصالت ایرانیان به چشم می‌خورد مربوط به کشاورزی است و آن هم برج های کوچک و بزرگ کبوتر است که قدمت آنها از ایلخانان تا پهلوی اول برآورد می‌شود و امروزه شاهد فروریختن برج های ایلخانی به علت آبیاری غیر مجاز در پای آنها هستیم و عدم هرگونه مراقبت.

روستاها با یکدیگر کمی فاصله دارد، هر کجا اب باشد آبادی هم هست. کلمه ابادی از ترکیب دو کلمه ی وادی اب گرفته شده است. مسیر را به سمت ورزنه ادامه می‌دهیم و به روستای سیدان می‌رسم، اغلب روستاها دارای امامزاده است که از جور خلفای عباسی به کویر و بیابان پناه آورده اند و منشا تشیع در این مناطق شدند از سیدان که بگذریم به برج های چند قلو و بسیار زیبا در کنار کاروانسرای می‌رسیم که خشکی اب زاینده رود این برجها را تنها و غریب به حال خود واگذاشته است.
شهر اژیه که به غیر از اصالت آن در تاریخ، منزل خانواده سه شهید است به منزل باصفایی آنها رفتم مادری پیر و پدری که رحمت خدا رفته است و عکس سه برادر در کنار هم  بر دیوار اتاق نشان از عمق مذهب و عشق به اسلام و انقلاب دارد.

شهر ورزنه شهر فرشتگان سفید است، در این شهر زنان با چادر سفید حرکت می‌کنند که این نوع پوشش منحصر به فرد جاذبه‌های بسیار جالب گردشگری این شهر است. از زه کشاورزی این شهر کانالی از آب وجود دارد و پلی به تاریخ سلجوقیان بر روی آن بنا شده است که با چند مناره کوچک که نشان این امپراطوریست تزئین شده است البته طبق معمول برخی رفتار های غلط تمام‌نشدنی ما باعث شده است که روی مناره ها با اسپری یادگاری نوشته شود.

جاذبه های گردشگری این منطقه بسیار جالب است، هزاران سال مردم این منطقه با گاو از چاه آب می کشیدند و مزارع خود را آبیاری می کردند. اکنون این کار با موتور انجام میشود ولی پیرمردی با صفا با هزینه شخصی اقدام به احیای این گاوچاه کرده است به طوری که به استان سیستان و بلوچستان سفر کرده و یک جفت گاو  عظیم الجثه و کوهان داری را خریداری کرده این گاوها معروف به گاوهای سیستانی معروف هستند.

نکته جالب آن است که این گاو به طریقی آموزش دیده که فقط با صدای آن پیرمرد حرکت می‌کند و در یک روز حدود ۱۵۰۰ هکتار از زمین ها را آبیاری می کند. یک گروه گردشگر انگلیسی که همگی سالخورده بودند حضور داشتند این جاذبه برای شان بسیار جالب توجه بود همه ما شانس خود را آزمایش کردیم و با خواندن اشعاری سعی در به حرکت درآوردن آن گاه کردیم ولی فقط با صدای پیرمرد حرکت می‌کرد.

*آسیاب شتر

جاذبه دیگر آسیاب شتر است که با حرکت شتر گندم و جو، آسیاب می شود. این است سبک زندگی ساده و بی آلایش ایرانیان. تمام روستاهای این منطقه شاهکارهایی از عظمت تمدن سرزمین ایران را در قلب خود جای داده اند. بسیار جای شگفتی دارد این همه آثار غنی در روستاهای کوچک و گمنام که می‌شود دو برابر درآمد نفتی از محل درامد گردشگری حلال پول به دست اورد.

مجبور میشویم برای دیدن قلعه ای بسیار با عظمت کنیم کمی از مسیر را منحرف شویم و به قلعه قورتان برسیم. قلعه ای که با ساختن غیرقانونی ساختمان نوساز در وسط آن بافت منحصر به فرد ضربه ای جبران ناپذیر به این منطقه تاریخی وارد کرده است و از ثبت جهانی برای همیشه حذف شده است. این قلعه باشکوه درقرن چهارم هجری و به دوره دیلمیان شیعه مذهب برمی‌گردد وسعت این قلعه با مساحت ۴۳ هزار مترمربع و مصالح به کاررفته مطابق با آب و هوای کویری ساخته شده باروی شمالی آن ۲۵۰ متر و باروی شرقی آن ۱۸۲ متر طول دارد تعداد برج‌های دیده‌بانی آن ۱۴که یکی از برج ها و قسمتی از حصار اصلی بر اثر طغیان و منحرف شدن مسیر رودخانه زاینده‌رود تخریب گردیده است دیواره این بنای عظیم از پایین تا بالا دو تا سه متر متغیر می‌باشد و دارای ۲ دروازه شمالی و جنوبی  است و در سال ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

*مسجد شبستان

این مسجد در زیر مسجد اهلان واقع شده است، این مسجد از نظر معماری با دیگر مساجد داخل ارگ تفاوت دارد و جالب ترین و دیدنی ترین مکان های داخل ارگ به حساب می‌آید. رو به روی در ورودی مسجد محلی وجود دارد که به غریبه خانه معروف است که در گذشته مسافران و افرادی که برای مدتی در روستا کاری داشتند و آشنایی در آبادی نداشتند از آن استفاده می کردند؛ مانند هتل های امروزی در آن زمان فکر کجاها را می کردند با گذشت زمان تغییراتی در این مسجد و مسجد اهلان  پدیدار می‌شود.

*حمام  عمومی

حمام در زمان قدیم به صورت خزینه ای بود و آب آن توسط هیزم گرم میشود و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با همکاری جهاد سازندگی سابق تغییراتی در آن به وجود آمد و تا سال ۸۵ عموم مردم از آن استفاده می‌کردند. موقعیت این بنا در ضلع غربی ارگ و کنار مسجد ابراهیم است.

*مسجد اهلان

فضای داخلی مسجد متشکل از شش دهانه طاق و چشمه است که جهت نورگیری بیشتر پوشش دهانه اول در قسمت ورودی تخریب شده و به جای آن نورگیر تعبیه شده است ساختمان این بنا با معماری خاص و منحصر به فرد و مخروطی شکل به ارتفاع ۹ متر در قسمت شمالی و مجاور فضای ورودی قرار دارد.

*مسجد ابراهیم

ساخت این مسجد سال ۱۰۸۴ هجری قمری و در دوره شاه سلیمان صفوی صورت گرفته است مسجد در ضلع شمالی غربی است و نزدیک حمام عمومی واقع گردیده است تقریبا نمی‌شود یک روستایی را در ایران نامبردکه آثاری از دوران باشکوه امپراتوری صفوی را در خود جای نداده باشد.  مسجد جامع در ضلع جنوب شرقی بیرون از ارگ و در حاشیه رودخانه زاینده رود بنایی خودنمایی می‌کند که قدمت آن به دوره ایلخانان در قرن هشتم برمی‌گردد. ساختمان این مسجد دو طبقه و بزرگی آن نشانه جمعیت زیاد روستا در آن زمان بوده است و مهمترین و ضروری ترین بنا اب انبار شاه عباس ست که روبه روی مسجد جامع آب انبار شاه عباس خود نمایی می‌کند که بر سر یکی از قدیمی‌ترین راه های اتصالی یزد به اصفهان و بالعکس بوده در پایان دوران صفویه و لشکرکشی محمود افغان به اصفهان حمله از این مسیر صورت گرفته است که بعد از آن این مسیر از رونق افتاد کبوترخانه در ضلع شمال غربی است و در حاشیه رودخانه زاینده رود کبوتر خانه ای وجود دارد که دارای محیط بیرونی ۴۳ متر و ارتفاع ۱۴ نظر معماری این برج با برج های دیگر بسیار تفاوت دارد و پوسته خارجی آن از دوازده دایره تشکیل شده است و قسمت داخلی دارای تقسیمات شش گانه است.

ایمان مردم این منطقه بسیار زیاد است وقتی که میخواستم نماز ظهر را اقامه کنم به دسته ای از پیرمردها که در کنار پارک نشسته بودند برخورد کردم از آنها آدرس مسجد را پرسیدم بلافاصله با خوشرویی هر چه تمامتر آدرس مسجد را به من دادند ولی یکی از آنها گفت به همراهت می‌آیم چون امروز روز جمعه و متعلق به امام زمان عج است، حالا که شما به مسجد می روید من هم نیت کردم دو رکعت نماز برای امام عصر بخوانم.

شبهای کویر فوق العاده زیبا و آرامش بخش است، ستارگان می درخشند و مسافران و گردشگران خود را با شتر سواری و سافاری مشغول می کنند. عده ای هم مثل من مشغول عکاسی هستند. در پایان همه دور آتشی گردهم می آیند و با خاطره و حرفای خنده دار یکدیگر را شاد میکنند. کویر چقدر آرامش دارد و از هیاهوی شهر به دور است اما نقطه ی غم انگیز آن خشکی تالاب گاو خوانی بود که بر اثر خشکی زاینده رود اینگونه خشکیده است.

انتهای پیام/ فرشاد فروزش استاد تاریخ و علوم سیاسی دانشگاه