اصفهان شرق/ مهدی نجفی، شهر کوفه در طول تاریخ اسلام به ویژه در دوران حضور اهل بیت(علیهم السلام) آبستن حوادث گوناگون بوده است. این شهر مهم که با سیاست شیعه زدایی زیاد، عده فراوانی از جمعیت شیعه کوفه از آن کوچ کردند همواره صفات و  ویژگی های منفی از خود در مقابله با امامان شیعه همانند امام علی(ع)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و اهل بیت عصمت(ع) به جای گذاشتند که  چهره زشت و ناپسند رفتار مردم  این شهر هنوز مورد سرزنش  کشورهای اسلامی به ویژه مردم مومن و ولایی ایران اسلامی تحت  شعار « ما اهل کوفه نیستیم، علی تنها بماند» قرار گرفته است.

البته کوفه بعضاً واجد ویژگی­های مثبت و منفی است که لزوم بازنمایی جامع آن می تواند برخی از ابعاد و زوایای بی وفایی و بی بصیرتی کوفیان را در واقعه کربلا  آشکار سازد.

از شجاعت تا انفعال

گفتنی است مردم کوفه از دیرباز به شجاعت شهره بودند و در معرکه­هایی هم چون قادسیه، نهاوند..تحسین همگان از جمله حضرت علی (ع) را برانگیختند.

این روحیه در جنگ های سه گانه حضرت علی(ع) یعنی جنگ جمل، صفین تا پیش از جریان بالا بردن قرآن بر سر نیزه توسط سپاهیان معاویه و جنگ نهروان در اوج خود قرار داشت لیکن شجاعت مردم کوفه پس از مدتی جای خود را به ترس از مردم شام داد به نحوی که دیگر مردم این شهر در برابر غارت های شامیان موضع انفعال و بی تفاوتی از خود بروز دادند.

که همین مسأله موجبات گلایه و شکایت حضرت علی(ع) را موجب شد و آن حضرت در فرازی فرمود:« ای اهل کوفه شما را چه شده است که هر گاه حرکت لشکری از شام را می شنوید به خانه های خود پناه می برید و در خانه را به روی خود می بندید چنان که سوسمار و کفتار به خانه خود می خزند».[1]

با این تفاسیر می توان علت بی وفایی مردم کوفه در حق حضرت مسلم (ع) را دریافت زیرا دنیا پرستی، آنها را که به شجاعت معروف بودند آنچنان به انسان هایی منفعل مبدل ساخت که پس از جریان کربلا در قیام هایی همچون  قیام توابین و قیام مختار نیز این خصیصه منفی به وضوح به منصۀ ظهور رسید.

نبرد با فرزند رسول خدا(ص)؛ ارمغان ایمان بدون بصیرت دینی

گفتنی است در  تبیین ایمان و تعصب دینی مردم کوفه باید به عزل ولید بن عُقبَه فرماندار شراب خوار و فاسق کوفه توسط کوفیان اشاره نمود که حتی عثمان خلیفه وقت را نیز مجبور کردند تا در مدینه بر او حد شرب خمر جاری کند.[2]

وجود تعصبات دینی در مردم کوفه باعث شد تا کوفیان با مشاهده تخلفات عثمان ، به عنوان یکی از اضلاع قیام علیه خلیفه سوم درآیند و عاقبت او را از خلافت عزل کنند.[3]

حتی حضرت علی (ع) نیز پس از جنگ جمل در فرازهایی محبت و دوستی مردم کوفه با خدا و رسولش را به عنوان عامل اصلی کمک خواستن خود از کوفیان معرفی می کند[4] لذا در فرازی معروف کوفیان را اینگونه به معاویه معرفی می کند:«اهل شام نسبت به دنیا حریص تر از اهل کوفه نسبت به آخرت نیستند»[5].

اما طولی نکشید که با تسلط بنی امیه و تبلیغات سهمگین آنان و نیز شیوع پدیدۀ شوم خود اجتهادی و خود مفسری و سستی هایی که مردم کوفه در دفاع از علی (ع) از خود بروز دادند و نیز دنیا گرایی ، ایمان و تعصب دینی آنها به گونه ای بر باد رفت که در سال 61 ه ق، فرزند رسول خدا را تنها گذاشته و حتی با او به ستیز و نبرد پرداختند که این ننگ تاریخی در سایۀ ایمان بدون بصیرت دینی حاصل شد که در نهایت به پیدایش گروهی هم چون خوارج منتهی گشت که  در عصر کنونی به عنوان بازوی اصلی قدرت های استکباری در حال کشتار و جنایت علیه مسلمانان و نابودی و تجزیۀ تمامیت ممالک اسلامی است.

دنیاطلبی کوفیان؛ شهره در «نان به نرخ روز خوردن»

با تأمل در شکل گیری بنیان شهر کوفه می توان دریافت گروه هایی از قبایل مختلف اعراب در جنگ میان ایران و مسلمانان، با طمع گردآوری غنایم به دنبال سپاه اسلام شتافتند[6]، این عده پس از سکونت در کوفه، بر اخلاقیات دیگر مردمان این شهر تأثیر گذاشتند ، وجود این خصیصۀ منفی منجر به رواج روحیۀ«نان به نرخ روز خوردن» شد لذا کوفیان در مواجهه با امام علی (ع)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) این خصیصه را به نمایش گذاشتند.

به عنوان نمونه تعداد زیاد بیعت کنندگان با حضرت مسلم که تعداد آنها را بین دوازده تا چهل هزار نوشته اند[7] به گونه ای محو شد که کوفیان پس از شنیدن شایعۀ حرکت سپاه شام از سوی طرف داران سپاه عبیدالله ، مسلم و هانی را تنها گذاشته و به خانه خود گریختند که ترس از سپاه شام خود یکی از نتایج دنیا طلبی است.

بدیهی است نگارنده در این روایت از کوفه به نحو عام همه مردمان این دیار را اجمالاً مورد واکاوی قرار داد حال آنکه شهر کوفه از دسته بندی های مختلف سیاسی و مذهبی برخوردار است؛ شیعیان علوی، افراد و جریانات اموی و خوارج که برخی از ویژگی ها هم چون خود مفسری و خود اجتهادی مختص گروه خوارج است، به نحوی که در عصر کنونی وهابیت و تکفیر و گروه های تروریستی تکفیری از قبیل داعش به شدت دچار خود مفسری و خود اجتهادی اند که تبعات و پیامدهای شوم جنایات این گروه های تکفیری بر کسی پوشیده نیست.

منابع:

[1] تاریخ طبری؛ج4،ص103.

[2] تاریخ طبری،ج3،ص329 به بعد.

[3] الحیاه الاجتماعیه و الاقتصادیه فی الکوفه،ص264.

[4] تاریخ طبری،ج3،ص513.

[5] مروج الذهب،ج3،ص23.

[6] کوفه پیدایش شهر اسلامی،ص129.

[7] حیاه الامام الحسین(ع)؛ج2،ص327.

انتهای پیام/